Parket bij de Hoge Raad, 10-04-2007, AZ5670, 00319/06 J

Conclusie inzake:

[verdachte]

1. Het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch heeft op 14 juli 2005 - behalve ten aanzien van de bewijsvoering, de kwalificatie, de opgelegde straf en maatregelen en de motivering daarvan en de beslissing op de vordering van de benadeelde partij - een vonnis van de Rechtbank te 's-Hertogenbosch bevestigd. Het Hof heeft het bewezenverklaarde gekwalificeerd als 1. medeplegen van moord en 2. medeplegen van handelen in strijd met artikel 26, eerste lid van de Wet wapens en munitie en het feit begaan met betrekking tot een vuurwapen van categorie III en medeplegen van handelen in strijd met artikel 26, eerste lid van de Wet Wapens en munitie, en de verdachte veroordeeld tot zes jaren gevangenisstraf en daarbij bevolen dat de verdachte ter beschikking zal worden gesteld met bevel tot verpleging van overheidswege. Voorts heeft het Hof de vordering van de benadeelde partij toegewezen tot een bedrag van 16.238,71 euro, de benadeelde partij voor het overige niet-ontvankelijk verklaard in haar vordering, een en ander met verwijzing van verzoeker in de door de benadeelde partij gemaakte kosten van het geding, ten tijde van de bestreden uitspraak begroot op nihil. Voor gemeld bedrag heeft het Hof een schadevergoedingsmaatregel opgelegd zoals in het arrest vermeld. Verder heeft het Hof de tenuitvoerlegging van twee eerder voorwaardelijk opgelegde straffen gelast.

2. Namens verdachte meer mr. P.J.A. van de Laar, advocaat te Eindhoven, cassatie ingesteld en heeft mr. C.W. Noorduyn, advocaat te 's-Gravenhage, een schriftuur houdende twee middelen van cassatie ingediend.

3. Ambtshalve wijs ik erop dat namens de verdachte, die voor deze zaak is gedetineerd, op 15 juli 2005 cassatie is ingesteld. De zaak is ter terechtzitting van de Hoge Raad van 19 december 2006 voor het eerst behandeld, hetgeen ertoe leidt dat de Hoge Raad uitspraak doet nadat meer dan 16 maanden zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6 lid 1 EVRM is overschreden. Dit moet leiden tot strafvermindering.

4. Het eerste middel keert zich met een motiveringsklacht tegen 's Hofs oordeel dat de verdachte met voorbedachten rade samen met een ander iemand van het leven heeft beroofd.

5. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat hij:

6. De bijzondere overwegingen omtrent het bewijs houden onder meer in:

"Uit het strafdossier en uit het verhandelde ter terechtzitting, komt naar voren dat verdachte en zijn medeverdachte [medeverdachte 1] het plan hadden opgevat om bij de (ex-)vriendin van verdachte verhaal te halen, kennelijk in verband met reeds eerder ontstane relatieproblemen.

Verdachte en zijn medeverdachte [medeverdachte 1] zijn gewapend met een vuurwapen gezamenlijk op een scooter naar het betreffende pand aan de [a-straat] gereden, waar de familie [van slachtoffer 1] woonachtig was.

Gelet op deze omstandigheden is het hof van oordeel dat verdachte (...) opzettelijk en met voorbedachten rade, te weten na een moment van kalm overleg en bedaard nadenken, uitvoering heeft gegeven aan het plegen van het ten laste gelegde delict."

7. Deze bewijsoverwegingen zijn volgens de steller van het middel zonder nadere motivering, die ontbreekt, onbegrijpelijk. In die overwegingen zou het Hof te kennen hebben gegeven dat het kalm beraad en rustig overleg besloten ligt in de omstandigheid dat de verdachte heeft geschoten nadat hij had omkeken en [medeverdachte 1] zag knikken waaruit zou volgen dat de verdachte eerst zijn instemming (om het te doen) heeft gevraagd en gekregen. Daarmee zou het Hof tot uitdrukking hebben gebracht dat het schieten niet een gevolg is geweest van een ogenblikkelijke gemoedsbeweging. Dat kan het Hof volgens de steller van het middel niet uit de bewijsmiddelen hebben afgeleid. Eén van de bewijsmiddelen houdt in dat de verdachte boos werd nadat hij [medeverdachte 1] (achterom kijkend) had aangekeken. Kennelijk wil de steller van het middel betogen dat de bewijsmiddelen tegenstrijdig zijn. De door het Hof gebezigde bewijsmiddelen zouden evengoed het alternatieve scenario steunen dat de verdachte na het omkijken toch verder in discussie met het latere slachtoffer is gegaan en (uiteindelijk) in een hevige gemoedsopwelling heeft geschoten.

8. De voor de voorbedachte raad relevante bewijsmiddelen, waarvan de door de steller van het middel als relevant aangemerkte passages hieronder gecursiveerd worden weergegeven, zijn:

uit de aanvulling op het verkorte arrest onder "h"(1) een proces-verbaal, onder meer inhoudende als de door de verdachte tegenover de politie op 13 november 2003 afgelegde verklaring

en onder "6" een geschrift, zijnde een kopie van een door de verdachte aan [medeverdachte 1] geschreven brief, onder meer inhoudende:

"Hey [medeverdachte 1]...jij zegt tegen mij dat ik de waarheid moet zeggen... wat er is gebeurt is ook erg ik zou erg graag willen dat zij nog leefde en dat er niks gebeurt was, maar het is gebeurt en je kan het toch niet terug draaien........als ik jou echt wou naaien dan had ik de hele waarheid gezegd dan had ik ze vertelt dat jij op [slachtoffer 1] verliefd was maar dat ze jou niet wou En dat je daarom zo graag daarheen wilde gaan en daarom zei je ook tegen mij dat ik het pistool moest doorhalen en dat ik moest schieten maar ik wilde jou niet naaien, daarom heb ik er niks van vertelt tegen de politie........en ik ben ook jou vriend geweest maar nu omdat je zei dat ik haar moest schieten nu niet meer.....Wij hebben dat gedaan en wij zullen onze straf ervoor zitten....iemant als jou wil ik niet omgaan iemant die mij klusjes laat op knappen omdat ze jou niet wilde."

9. Voor een bewezenverklaring van voorbedachte raad - in deze zaak in de op moord toegesneden tenlastelegging en de bewezenverklaring nader uitgedrukt met de woorden "na kalm beraad en rustig overleg" - is voldoende dat komt vast te staan dat de verdachte tijd had zich te beraden op het te nemen of het genomen besluit, zodat hij de gelegenheid heeft gehad na te denken over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich daarvan rekenschap te geven.(2) De steller van het middel legt de lat voor de voorbedachte raad te hoog door te verlangen dat verdachte in het tijdsverloop tussen het besluiten en de uitvoering werkelijk heeft nagedacht over en zich rekenschap heeft gegeven van de betekenis en gevolgen van zijn voorgenomen daad. Evenmin kan, anders dan de steller van het middel klaarblijkelijk meent, de voorbedachte raad beperkt worden tot de situatie waarin deze gelegenheid tot beraad is voorafgegaan door het besluit het strafbaar feit te begaan. Het besluit kan immers ook het gevolg zijn van kalm beraad.

10. Het middel gaat uit van een verkeerde uitleg van de overwegingen van het Hof in combinatie met de inhoud der gebezigde bewijsmiddelen. Het Hof heeft aangenomen dat de verdachte en [medeverdachte 1] zich hebben beraden voorafgaand aan het schieten en dat het feit dat verdachte instemming vroeg en kreeg voor dat schieten op dat beraad is terug te voeren. Dat sluit aan op de verklaring van verdachte die onder "h" voor het bewijs is gebezigd. Daaruit blijkt dat verdachte en [medeverdachte 1] voordat zij naar de [a-straat] vertrokken overleg hebben gehad over wie van hen zou schieten, maar dat zij dat van het verdere verloop van de gebeurtenissen hebben laten afhangen. Dát er zou worden geschoten hebben beide verdachten als een reële mogelijkheid aanvaard.

11. Het middel faalt.

12. Het tweede middel klaagt dat het Hof de vordering van de benadeelde partij ten onrechte voor wat betreft de zgn. "shockschade" heeft toegewezen.

13. Het proces-verbaal van de terechtzitting van 24 september 2004 houdt onder meer in:

Aan het desbetreffende proces-verbaal is een brief gehecht, zijnde een medische verklaring van Dr. P.R.M.W. Hoevenaars, huisarts te Eindhoven, die over de patiënte [benadeelde partij 1] onder meer inhoudt:

"Bovenstaande patiënte heeft door een traumatische ervaring (namelijk het vermoorden van haar dochter) een angststoornis opgelopen. Er is een duidelijk causaal verband tussen deze traumatische ervaring en haar schoktoestand / angststoornis."

Verder houdt het proces-verbaal van de terechtzitting van 30 juni 2005 onder meer in:

14. De bestreden uitspraak houdt onder meer in:

"Schadevergoeding

15. Het middel doet een beroep op een arrest van de Hoge Raad van 20 december 2005 (NJ 2006, 38) voorzover dat inhoudt:

"4.4. Het oordeel van het Hof dat de vordering van de benadeelde partij A.N.-H. voorzover deze ziet op de geleden immateriële schade zich leent voor toewijzing en dat het, gelet op hetgeen de benadeelde partij ter toelichting heeft aangevoerd alsmede gelet op de uit het bewezenverklaarde feit voor de benadeelde partij voortgevloeide en nog voortvloeiende (psychische) gevolgen, een bedrag zal toewijzen van € 5000, is onvoldoende gemotiveerd, gelet op de eisen die voortvloeien uit HR 22 februari 2002, NJ 2002, 240. Voor vergoeding van immateriële schade in een geval als het onderhavige is, gelet op dat arrest, vereist dat in rechte komt vast te staan dat sprake is van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld. Daarvoor zou een nader feitelijk onderzoek noodzakelijk zijn."

en op het in deze passage genoemde arrest(4) van de Civiele Kamer van de Hoge Raad, voorzover dat inhoudt:

"4.3 Indien iemand door overtreding van een veiligheids- of verkeersnorm een ernstig ongeval veroorzaakt, handelt hij in een geval als hier bedoeld niet alleen onrechtmatig jegens degene die dientengevolge is gedood of gekwetst, maar ook jegens degene bij wie door het waarnemen van het ongeval of door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan, een hevige emotionele schok wordt teweeggebracht, waaruit geestelijk letsel voortvloeit, hetgeen zich met name zal kunnen voordoen indien iemand tot wie de aldus getroffene in een nauwe affectieve relatie staat, bij het ongeval is gedood of gewond. De daardoor ontstane immateriële schade komt op grond van het bepaalde in art. 6:106 lid 1, aanhef en onder b, BW voor vergoeding in aanmerking. Daarvoor is dan wel vereist dat het bestaan van geestelijk letsel, waardoor iemand in zijn persoon is aangetast, in rechte kan worden vastgesteld, hetgeen in het algemeen slechts het geval zal zijn indien sprake is van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld."

16. Uitgangspunt van het middel is dat het Hof de vordering van de benadeelde partij voor wat betreft de geleden immateriële schade heeft toegewezen op grond van de zoëven aangehaalde inhoud van de door haar advocaat overgelegde verklaring van de huisarts over de bij de moeder van het overleden slachtoffer geconstateerde "angststoornis". In dat oordeel van het Hof ligt kennelijk besloten dat met de medische verklaring het door de Hoge Raad voor de toekenning van een schadevergoeding, als de onderhavige, vereiste psychiatrisch erkende ziektebeeld is komen vast te staan. Ik kan het middel in deze uitleg van de bestreden uitspraak volgen.

18. Het middel kan niet slagen omdat de diagnose door een arts van een ziekte tot het domein van de feiten behoort en de op een medische verklaring gebaseerde gevolgtrekking van de rechter dat er van een bepaald geestelijk letsel of ziektebeeld gesproken kan worden - waarvoor ook volgens het in de toelichting op het middel aangehaalde arrest een feitelijk onderzoek noodzakelijk is(6) - een oordeel van louter feitelijke aard betreft. Tegen een dergelijk oordeel kan in cassatie niet met vrucht worden aangevoerd dat een bepaalde arts geen diagnose kan opmaken over een psychiatrisch ziektebeeld, en het oordeel dus in strijd met het recht is. Het kan in cassatie slechts op zijn begrijpelijkheid worden beoordeeld. Onbegrijpelijk is het onderhavige oordeel niet nu de medische verklaring van de huisarts, als weergegeven, inhoudt dat de benadeelde partij door een traumatische ervaring een "angststoornis" heeft opgelopen. Dat oordeel leent zich niet voor verdere toetsing in cassatie.

19. De middelen falen.

20. Andere dan de onder nummer 3. genoemde gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de strafoplegging, tot vermindering van de opgelegde straf en tot verwerping van het beroep voor het overige.