Rechtbank Amsterdam, 27-09-2013, ECLI:NL:RBAMS:2013:6244, AMS 13-478

Eiser is sinds 1 december 1987 werkzaam geweest bij verweerders Dienst Justitiële Inrichtingen, laatstelijk in de functie van senior zorg behandel inrichtingswerker bij het Penitentiair Psychiatrisch Centrum De Singel, onderdeel van de Penitentiaire Inrichtingen Amsterdam Over-Amstel.

Op 14 juni 2011 heeft zich een incident voorgedaan waarbij eiser geweld heeft aangewend jegens gedetineerde [naam gedetineerde] (hierna: de gedetineerde). Van dit incident hebben eiser en zijn collega’s [naam] en[collega] (hierna respectievelijk [naam] en [collega]) ieder afzonderlijk schriftelijk verslag opgemaakt. De gedetineerde heeft van het voorval aangifte gedaan.

Bij besluit van 16 juni 2011 heeft verweerder in afwachting van het onderzoek naar voornoemd incident eiser met behoud van bezoldiging buitengewoon verlof verleend als bedoeld in artikel 33e van het Algemeen Rijksambtenarenreglement (ARAR). Tegen dit besluit heeft eiser bezwaar gemaakt.

Op 20 juni 2011 is het Bureau Integriteit & Veiligheid van de Dienst Justitiële Inrichtingen (hierna: BI&V) een disciplinair onderzoek gestart. Bij besluit van 23 juni 2011 heeft verweerder eiser met toepassing van artikel 91, eerste lid, aanhef en onder c, van het ARAR met onmiddellijke ingang geschorst en met toepassing van artikel 77 van het ARAR de toegang ontzegd tot alle dienstlokalen en dienstgebouwen van zijn werkplek. Tegen dit besluit heeft eiser eveneens bezwaar gemaakt.

Op 26 juli 2011 heeft het BI&V het disciplinaire onderzoek naar eiser afgerond en een eindrapportage opgesteld.

Bij besluit van 8 december 2011 heeft verweerder de door eiser gemaakte bezwaren tegen de besluiten van 16 en 23 juni 2011 ongegrond verklaard. Tegen dit besluit heeft eiser geen rechtsmiddel aangewend.

Bij brief van 10 februari 2012 heeft verweerder eiser het voornemen kenbaar gemaakt hem de straf van onvoorwaardelijk ontslag op te leggen. Eiser heeft zijn zienswijze gegeven.

Bij het primaire besluit heeft verweerder uitvoering gegeven aan zijn voornemen en eiser met onmiddellijke ingang de disciplinaire straf van onvoorwaardelijk ontslag opgelegd. Tegen dit besluit heeft eiser bezwaar gemaakt.

Naar aanleiding van het door eiser gemaakte bezwaar tegen het primaire besluit heeft verweerders Adviescommissie bezwaarschriften Algemene wet bestuursrecht inzake personele aangelegenheden Ministerie van Veiligheid en Justitie (hierna: ACB) op 25 april 2012 advies uitgebracht. Geconcludeerd is dat met een disciplinaire straf van verplaatsing, als bedoeld in artikel 81, eerste lid, aanhef en onder j, van het ARAR zou kunnen worden volstaan.

Bij vonnis van 17 september 2012 (parketnummer 13/674260-11) is eiser door de politierechter van deze rechtbank ter zake het hem ten laste gelegde ontslagen van alle rechtsvervolging. Tegen dat vonnis zijn geen rechtsmiddelen aangewend, zodat het in kracht van gewijsde is gegaan.

Bij het bestreden besluit heeft verweerder – contrair het advies van de ACB – eisers bezwaar tegen het primaire besluit ongegrond verklaard. Tegen dit besluit is eiser in beroep gekomen.

Verweerder stelt zich bij het bestreden besluit – samengevat weergegeven – op het standpunt dat eiser zich schuldig heeft gemaakt aan zeer ernstig plichtsverzuim dat onvoorwaardelijk ontslag als straf rechtvaardigt. Eiser wordt het volgende verweten:

a. het aanwenden van buitenproportioneel geweld op 14 juni 2011 (feit 1);

b. het niet melden van vuistslagen in zijn rapportage (feit 2), het contact zoeken met collega’s ondanks een daartoe opgelegd verbod (feit 4) en een collega verzoeken zijn verklaring aan te passen (feit 5);

c. het niet onverwijld melden van het aanwenden van geweld (feit 3);

d. het niet melden dat hij verdachte was in een strafzaak (feit 7);

e. het niet melden van een voorwaardelijk sepot (feit 8).

In beroep heeft eiser zich gemotiveerd tegen het bestreden besluit gekeerd. Hieronder zal de rechtbank de door eiser geformuleerde beroepsgronden per onderwerp bespreken.

Op deze zaak is, gelet op het overgangsrecht van deel C, artikel 1, van de Wet aanpassing bestuursprocesrecht, de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van toepassing zoals deze wet luidde tot en met 31 december 2012. Het in beroep bestreden besluit is namelijk bekend gemaakt vóór 1 januari 2013.

Op grond van artikel 81, eerste lid, aanhef en onder l, van het ARAR, kan de disciplinaire straf van ontslag worden opgelegd.

Volgens verweerder valt uit het disciplinaire onderzoek de navolgende feitelijke gang van zaken af te leiden. Op dinsdagavond 14 juni 2011 is eiser samen met zijn collega’s [naam] en [collega] naar de cel van de gedetineerde gelopen om hem mee te delen dat hij vanwege zijn vertoonde gedrag de nacht in een isoleercel moest doorbrengen, tenzij hij alsnog zijn medicatie zou innemen. Toen de celdeur werd geopend, kwam de gedetineerde met gebalde vuisten op [naam] afgerend, waarna [naam] de gedetineerde met een afduwtrap heeft afgeweerd. In de worsteling die ontaardde hebben eiser en [naam] de gedetineerde op zijn rug op zijn bed geduwd. [Naam] stond bij het onderlichaam en eiser bevond zich bij het bovenlichaam van de gedetineerde. Laatstgenoemde zwaaide met armen en benen. Eiser heeft vervolgens drie harde vuistslagen op de rechteroogkas en/of het jukbeen van de gedetineerde gegeven. De gedetineerde heeft hierdoor lichamelijk letsel opgelopen.

De rechtbank stelt vast dat eiser niet betwist dat hij op 14 juni 2011 geweld heeft gebruikt jegens de gedetineerde. Eiser keert zich in beroep uitsluitend tegen verweerders stelling dat het aangewende geweld buitenproportioneel zou zijn. De rechtbank zal zich daarom slechts over deze vraag buigen in het navolgende.

Eiser voert in beroep – samengevat weergegeven – aan dat verweerders vaststelling dat er buitenproportioneel geweld zou zijn gebruikt uitsluitend gebaseerd is op de subjectieve verklaringen van [naam] en [collega]. Met het gebruik van deze verklaringen dient terughoudend mee om worden gegaan. Ter zake is geen objectief bewijs voorhanden die de feiten met betrekking tot de gedraging onder a. staven. Voorts heeft verweerder ten onrechte de verklaringen van [naam instructeur], instructeur lichamelijk oefening PPC De Singel en [naam coördinator], coördinator fysieke en mentale weerbaarheid bij het Opleidingsinstituut van de Dienst Justitiële Inrichtingen (hierna respectievelijk [naam instructeur] en [naam coördinator]) aan het plichtsverzuim ten grondslag gelegd. Zij waren immers niet bij het incident betrokken en baseren hun verklaringen op informatie van derden.

Met betrekking tot verweerders kwalificatie dat de gedraging onder a. plichtsverzuim oplevert als bedoeld in artikel 80, tweede lid, van het ARAR, voert eiser aan dat eiser werkzaam is op een complexe afdeling waar gedetineerden ernstige gedragsproblemen vertonen. Het is onvermijdelijk dat zich incidenten voordoen waarbij in een split second besluiten moeten worden genomen. Volgens eiser heeft hij overeenkomstig de door hem geleerde techniek tijdens trainingen en geweldsinstructies de situatie onder controle gebracht. Eiser heeft in redelijkheid de keuze gemaakt te handelen zoals hij deed. Voorts is gesteld dat de instructies vaag en weinig concreet zijn: er wordt veel aan de werknemer overgelaten. De normen zijn multi-interpretabel. Eisers handelen leidt daarom niet tot plichtsverzuim, aldus eiser.

Vervolgens dient de vraag te worden beantwoord of het plichtsverzuim onder de gegeven omstandigheden van het geval toerekenbaar plichtsverzuim oplevert. Die vraag is volgens vaste rechtspraak van de CRvB een vraag naar de juridische kwalificatie van het betrokken feitencomplex. Voor de toerekenbaarheid is van belang of de betrokkene de ontoelaatbaarheid van het gedrag heeft ingezien en overeenkomstig dat inzicht heeft kunnen handelen (zie bijvoorbeeld de uitspraak van 25 oktober 2012, ECLI:NL:CRVB:2012: LJN BY1276).

Eiser heeft deze gedragingen erkend, zodat de rechtbank deze als vaststaand zal beschouwen.

Met betrekking tot het nalaten de vuistslagen schriftelijk te melden overweegt de rechtbank dat eiser weliswaar melding heeft gemaakt van het incident met de gedetineerde en dat daarbij geweld is toegepast, maar dat het op eisers weg had gelegen zijn aandeel nadrukkelijker te verwoorden. Met betrekking tot het niet melden van de tegen eiser ingezette strafvervolging overweegt de rechtbank dat het weliswaar voor de hand ligt dat verweerder reeds op de hoogte was van die strafvervolging tegen eiser, maar dat die omstandigheid geen afbreuk doet aan eisers meldingsplicht die door hem overigens niet wordt betwist.

De gedragingen als weergegeven onder b. tot en met d. leveren naar het oordeel van de rechtbank toerekenbaar plichtsverzuim op. Verweerder is bevoegd eiser daarvoor een sanctie op te leggen.

Verweerder stelt dat eiser in strijd met zijn meldplicht ten onrechte niet heeft gemeld dat in 2004 tegen hem aangifte is gedaan wegens mishandeling en dat het Openbaar Ministerie ter zake een voorwaardelijk sepot voor de duur van twee jaar heeft opgelegd. Eerst door het disciplinaire onderzoek betreffende het incident op 14 juni 2011 is verweerder hiermee bekend geworden. Door het voorwaardelijk sepot destijds niet te melden, heeft eiser zich schuldig gemaakt aan plichtverzuim, zo stelt verweerder.

Het beroep is gegrond. Het bestreden besluit komt in aanmerking voor vernietiging omdat het op een ondeugdelijke grondslag berust. De rechtbank draagt verweerder op een nieuw besluit te nemen met in achtneming van hetgeen hiervoor is overwogen.

Nu de rechtbank het beroep gegrond verklaart, zal de rechtbank verweerder opdragen het door eiser betaalde griffierecht aan hem te vergoeden. De rechtbank ziet voorts aanleiding verweerder te veroordelen in de proceskosten van de beroepsprocedure. Die kosten worden begroot op € 944, -. Daarbij gaat de rechtbank uit van één punt voor het beroepschrift en één punt voor het verschijnen ter zitting, € 472, - per punt en wegingsfactor 1. Nu het primaire besluit niet herroepen wordt, ziet de rechtbank geen aanleiding om verweerder te veroordelen in de kosten van het bezwaar op grond van artikel 8:75 van de Awb in verbinding met artikel 7:15 van de Awb. Verweerder dient daarover te beslissen in het nieuw te nemen besluit op bezwaar.