Parket bij de Hoge Raad, 15-02-2013, BY7632, 12/04964

Conclusie inzake:

tegen

1. Bij vonnis van 20 december 2011 is ten aanzien van [verzoeker] de toepassing van de schuldsaneringsregeling uitgesproken. Bij vonnis van 15 augustus 2012 heeft de rechtbank Roermond het verzoek van de bewindvoerder d.d. 15 juni 2012 tot tussentijdse beëindiging van de schuldsaneringsregeling afgewezen. Bij hetzelfde vonnis is, op verzoek van de advocaat van [verzoeker], de bewindvoerder per datum vonnis ontslagen als bewindvoerder van [verzoeker] met benoeming van [betrokkene 1] als nieuwe bewindvoerder. Aan het verzoek tot tussentijdse beëindiging had de bewindvoerder ten grondslag gelegd dat [verzoeker] na afloop van de zitting op de rechtbank d.d. 14 juni 2012 dusdanig agressief gedrag jegens haar als bewindvoerder heeft geëtaleerd dat hij daarmee de uitvoering van de schuldsaneringsregeling belemmert dan wel frustreert in de zin van art. 350 lid 3 sub c Fw. De rechtbank heeft met betrekking tot de agressieve opstelling van [verzoeker] jegens de bewindvoerder geoordeeld dat na afloop van de zitting d.d. 14 juni 2012 op grond van het rapport Psychodiagnostisch onderzoek in het kader van Arbeid d.d. 11 februari 2012 blijkt dat [verzoeker] lijdt aan een antisociale persoonlijkheidsstoornis en een borderline persoonlijkheidsstoornis, zodat het gedrag van [verzoeker] ten opzichte van de bewindvoerder in het gebouw van de rechtbank hem niet te verwijten valt. Nu een netwerk rond [verzoeker] is opgebouwd en [verzoeker] inmiddels een activerings/reïntegratietraject voor uitkeringsgerechtigden via de gemeente is gestart, acht de rechtbank een goede borging voor de uitvoering van de schuldsaneringsregeling aanwezig. Alles overziende, komt de rechtbank dan ook tot de conclusie dat er geen sprake is van duidelijke aanwijzingen dat het [verzoeker] aan van hem te vergen medewerking aan een doeltreffende uitvoering van de schuldsanering ontbreekt.

2.1 De bewindvoerder gaat van dit vonnis in hoger beroep. Bij arrest van 16 oktober 2012 merkt het hof 's-Hertogenbosch de bewindvoerder als belanghebbende aan en ontvangt haar als zodanig in het beroep. Het hof overweegt daartoe in rov. 3.6-3.6.2:

2.2 Het hof vernietigt het vonnis van de rechtbank en oordeelt dat [verzoeker] toerekenbaar is tekortgeschoten in de nakoming van één of meer uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende verplichtingen en beëindigt de toepassing van de schuldsaneringsregeling. Het hof verwijst de zaak vervolgens terug naar de rechtbank voor verdere afwikkeling en eventuele nadere vaststelling van het salaris van de bewindvoerder.

3. Bij een op 24 oktober 2012 bij de griffie van de Hoge Raad binnengekomen verzoekschrift komt [verzoeker] van dit arrest - tijdig(1) - in cassatie. [Verzoeker] klaagt kort gezegd, in de eerste plaats dat art. 351 lid 1 Fw niet de mogelijkheid biedt aan "belanghebbenden" om beroep in te stellen tegen een uitspraak op grond van art. 350 Fw; in de tweede plaats dat de bewindvoerder niet is aan te merken als "belanghebbende"; en in de derde plaats dat de bewindvoerder geen belang heeft bij het appel.

4. Onderdeel 1.3 klaagt terecht dat het hof ten onrechte de bewindvoerder in hoger beroep heeft ontvangen op de grond dat zij belanghebbende is. Art. 351 lid 1 Fw verschaft "belanghebbenden" niet de mogelijkheid om een rechtsmiddel aan te wenden tegen een krachtens art. 350 Fw gewezen vonnis. Dat betekent dat de onderdelen 2.1 en 2.2, waarin wordt bestreden dat de bewindvoerder als belanghebbende gekwalificeerd kan worden, geen bespreking behoeven.

6. De vraag rijst vervolgens in het voorliggende geval of de bewindvoerder na het verlies van haar hoedanigheid als bewindvoerder in deze nog aan te merken is als degene "die het verzoek tot die beëindiging heeft gedaan" in de zin van art. 351 lid 1 Fw.

7. Recent verklaarde de Hoge Raad een faillissementscurator niet-ontvankelijk, nadat hij in de betreffende kwestie de hoedanigheid van faillissementscurator had verloren ten gevolge van de opheffing van het faillissement. De Hoge Raad overwoog dat de bevoegdheid tot het instellen van een rechtsmiddel naar vaste rechtspraak in beginsel slechts toekomt "aan degene die in de vorige instantie als procespartij is opgetreden. Is in de vorige instantie een partij uitsluitend opgetreden in een bepaalde hoedanigheid, zoals die van faillissementscurator, dan is zij slechts in die hoedanigheid bevoegd een rechtsmiddel aan te wenden tegen de uitspraak van de rechter in die instantie en verliest zij die bevoegdheid met het verlies van die hoedanigheid."(2) De Hoge Raad overwoog dat de faillissementscurator "door het verlies van de hoedanigheid van curator in het faillissement van Yukos Oil hangende het hoger beroep, de bevoegdheid heeft verloren in die hoedanigheid beroep in cassatie in te stellen. Voor zover [hij] beoogt in cassatie op te treden als "voormalig curator" of, zoals in de schriftelijke toelichting wordt betoogd, in privé, staan deze hoedanigheden aan zijn ontvankelijkheid in het cassatieberoep in de weg aangezien [hij] in vorige instantie niet in die hoedanigheden heeft geprocedeerd."(3)

8. De bewindvoerder heeft het verzoek tot tussentijdse beëindiging ingediend - en kon het alleen indienen - in de hoedanigheid van bewindvoerder. Uit de tekst van art. 351 lid 1 Fw en het hiervoor aangehaalde arrest volgt - voor zover daarover al twijfel zou kunnen bestaan - dat de bewindvoerder na het verlies van haar hoedanigheid als zodanig niet ontvangen had mogen worden in haar beroep.(4)

9. Het middel slaagt. Alleen de nieuwe, door de rechtbank aangewezen bewindvoerder had - zo zij daar reden toe had gezien - hoger beroep kunnen instellen tegen de uitspraak van de rechtbank. Volledigheidshalve merk ik op dat het slagen van het middel niet betekent dat de bedreiging van de bewindvoerder door [verzoeker] niet (meer) in ogenschouw kan worden genomen bij de vraag of de schuldsaneringsregeling moet worden voortgezet bij een eventueel volgend verzoek tot tussentijdse beëindiging en/of bij de beoordeling aan het einde van de rit van de vraag of [verzoeker] de schone lei kan worden verleend.

Conclusie

10. Ik concludeer tot vernietiging.

A-G