Rechtbank Utrecht, 21-04-2010, BM1877, 257334 / HA ZA 08-2231

zaaknummer / rolnummer: 257334 / HA ZA 08-2231

Vonnis van 21 april 2010

in de zaak van

tegen

Partijen zullen hierna [eiser] en [gedaagden c.s.] genoemd worden. Eiser in conventie zal met [eiser in reconventie] worden aangeduid.

1. De procedure

1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De feiten

2.1. [eiser], [gedaagde sub 1] en [gedaagde sub 2] zijn de drie kinderen geboren uit het huwelijk van [D] (hierna: [D]) en [E] (hierna: [E]).

2.2. [D] is op 17 juni 1976 overleden. Zijn testament bevatte een ouderlijke boedelverdeling op grond waarvan alle tot zijn nalatenschap behorende baten aan [E] zijn toegedeeld en de kinderen wegens overbedeling een vordering kregen op [E]. Tot de baten van de nalatenschap behoorden - onder meer - 22 verhuurde woonhuizen of een aandeel in deze woonhuizen. Volgens de akte van inventarisatie en scheiding en deling van de nalatenschap van [D] van 5 december 1979 bedroeg de waarde van diens nalatenschap ten tijde van zijn overlijden na aftrek van de schulden € 786.167,21 (f. 1.732.484,54). Aan ieder der erfgenamen kwam daarvan een vierde deel toe, waaruit volgt dat de kinderen ieder een vordering op [E] hadden van (na aftrek van de successierechten) € 186.541,80 (f. 411.967,23).

2.3. [E] was van 24 januari 2003 tot en met 23 april 2003 opgenomen op een afdeling psychiatrie voor ouderen. Vanaf 30 juni 2003 was zij opgenomen op de verpleegafdeling van het [verpleegadres] te [woonplaats]

2.4. [E] is op 4 januari 2005 overleden. Partijen zijn de enige erfgenamen.

2.6. Het pand aan de [pand 1] te [woonplaats] (hierna het appartement) werd door [E] bewoond tot haar opname op de hiervoor genoemde verpleegafdeling. Op 4 maart 2005 heeft [eiser] een koopovereenkomst voor het appartement gesloten voor een koopprijs van € 125.000,00.

2.7. Het pand aan de [pand 2] te [woonplaats] (hierna: de woning) wordt sinds 1975 door [gedaagde sub 1]en zijn gezin bewoond en gehuurd tegen een huurprijs van € 286,43 per maand. De woning is door [gedaagde sub 1]] in de loop van de jaren verbouwd voor een bedrag van in totaal € 40.000,00. Vanaf 1 januari 2006 heeft [gedaagde sub 1]] de huurpenningen niet langer betaald aan de makelaar die het beheer voert over het pand maar deze op een aparte rekening gestort.

3. Het geschil

in conventie

in reconventie

4. De beoordeling

4.1. De rechtbank ziet aanleiding alvorens in te gaan op de overige vorderingen van partijen, eerst haar oordeel te geven over het tussen partijen bestaande geschil over de vraag of [eiser] de nalatenschap van [E] zuiver dan wel beneficiair heeft aanvaard. Vaststaat dat [eiser] op 4 maart 2005 het appartement heeft verkocht. Hiermee heeft hij als “heer en meester” over de nalatenschap van [E] beschikt en zich gedragen als een erfgenaam die zuiver heeft aanvaard, als bedoeld in artikel 4:192 lid 1 BW. Met zijn stelling dat zijn daden niet als zodanig kunnen worden opgevat en hij, zoals hij [E] tijdens haar leven met raad en daad bijstond in financiële kwesties, ook thans heeft gemeend na haar overlijden de nalatenschap zo spoedig mogelijk op een correcte wijze af te wikkelen, miskent [eiser] dat de vermogensrechtelijke situatie met het overlijden van [E] is veranderd. Haar vermogen is thans immers een gemeenschap waarin de erfgenamen deelgenoten zijn, zodat hij niet langer kan optreden als adviseur van [E]. De stelling van [eiser] dat hem eerst later duidelijk is geworden dat hij niet tot deze handelingen bevoegd was, kan daar niet aan afdoen. Dit nog daargelaten dat hij met zijn onbevoegdheid bekend kon zijn, nu hij niet heeft betwist dat notaris van Alten bij brief van 17 februari 2005, dus voor de datum dat de koopovereenkomst werd gesloten, aan hem heeft meegedeeld dat geen van de erfgenamen bevoegd was over de nalatenschap te beschikken. Ingevolge artikel 4:190 lid 4 BW is een eenmaal gedane keuze onherroepelijk. De omstandigheid dat het in dit geval niet gaat om een expliciete verklaring, maar om een gedraging waaruit zuivere aanvaarding blijkt, maakt dit niet anders. Het betoog van [eiser] dat hij, als gevolg van de beneficiaire aanvaarding van [gedaagden c.s.], geacht moet worden beneficiair te hebben aanvaard treft dan ook geen doel. De verklaring van notaris Stockman van 25 januari 2006 waarin is opgenomen dat [eiser] beneficiair heeft aanvaard kan evenmin afdoen aan zijn eerste, uit zijn daden blijkende, keuze van zuivere aanvaarding.

4.2. Gezien het belang van de uitkomst van de vordering in reconventie voor de vordering in conventie, namelijk de verdeling van de nalatenschap, ziet de rechtbank voorts aanleiding de reconventionele vordering als eerste te beoordelen.

in reconventie

4.3. De vorderingen van [gedaagde sub 1 in conventie] komen erop neer dat [eiser in conventie] hetgeen hij volgens [gedaagde sub 1 in conventie] zonder rechtsgrond aan de nalatenschap van [D] en het vermogen van [E] heeft onttrokken, aan de nalatenschap van [E] terug betaalt. In dat kader vordert hij het afleggen van rekening en verantwoording door [eiser in conventie] over het door hem gevoerde beheer

4.4. De rechtbank stelt voorop dat bij overlijden van [D] op grond van het testament alle baten van [D] aan [E] zijn toebedeeld zodat deze deel zijn gaan uitmaken van haar vermogen. Van een onderscheid tussen de nalatenschap van [D] en het vermogen van [E], is anders dan [gedaagde in conventie] lijkt te betogen, dan ook geen sprake.

4.5. De rechtbank zal als eerste de vordering tot het afleggen van rekening en verantwoording beoordelen.

de vordering onder II betreffende het afleggen van rekening en verantwoording

4.6. [gedaagde sub 1 in conventie] voert aan dat een vermindering van de nalatenschap van [D] met een bedrag van € 472.000,65 tussen het overlijden van [D] in 1976 en het overlijden van [E] op 4 januari 2005 - kort gezegd - niet in overeenstemming is met de inkomsten en de levensstijl van [E]. Volgens [gedaagde in conventie] zette [eiser in conventie] [E] psychisch onder druk. Voorts wijst hij erop dat [E] in april 2003 ten tijde van de verkoop van de woningen aan [eiser in conventie] verbleef in een gesloten afdeling van een verpleeghuis.

4.7. [eiser in conventie] betwist dat hij tijdens het leven van [E] op zodanige wijze een volledig beheer over haar vermogen heeft gevoerd dat hij thans verplicht zou kunnen worden tot het afleggen van een volledige rekening en verantwoording aan [gedaagde sub 1 in conventie]. [E] was volgens hem zeer wel in staat haar eigen financiële zaken te regelen. [eiser in conventie] beschikte ook niet over een volmacht van haar. Wel stond hij haar met raad en daad bij. Hij onderhield contacten met accountants, makelaars, aannemers, kraakwachten en eventuele kopers van panden en hij haalde bij de huurders de huur op of hij ondernam actie om achterstallige betalingen te incasseren. Ook verzorgde hij steeds de voorbereiding van de aangiften Inkomstenbelasting die vervolgens voor voltooiing en inzending aan de accountant werden verstrekt. [E] voerde het beheer over haar vermogen echter zelf. Volgens [eiser in conventie] was zij bij het merendeel van de transporten van de verkochte woningen zelf aanwezig. Slechts in een enkel geval heeft [eiser in conventie] haar daarbij vertegenwoordigd. In alle overige gevallen werd [E] vertegenwoordigd door medewerkers van het notariskantoor die daarbij ook afgingen op de instructies van [E]. De betrokken notarissen hebben haar in al deze gevallen, ook in 2003 toen zij was opgenomen in het verpleeghuis, kennelijk volledig in staat geacht om zelf haar belangen te behartigen en haar wil te bepalen.

4.8. De rechtbank overweegt dat van een verplichting tot het doen van rekening en verantwoording van de ene partij jegens de andere partij slechts sprake is indien tussen hen een rechtsverhouding bestaat of heeft bestaan, krachtens welke de een jegens de ander verplicht is zich omtrent de behoorlijkheid van enig vermogensrechtelijk beleid te rechtvaardigen. De stelling van [eiser in conventie] dat hij niet op basis van volmacht heeft gehandeld is onbetwist gebleven. De omstandigheid dat [eiser in conventie] bemoeienis had met de financiën van [E] brengt met zich dat hij jegens haar rekening en verantwoording verschuldigd was. Deze verplichting bestaat echter niet jegens [gedaagde sub 1 in conventie], bij gebreke van de hiervoor bedoelde rechtsverhouding tussen [eiser in conventie] en hem. Het vorenstaande kan anders zijn als zou komen vast te staan dat [E] in de betreffende periode psychisch in een dusdanig slechte toestand verkeerde dat zij niet in staat was haar eigen financiële belangen te behartigen. In die situatie waarin [E] de reikwijdte en consequenties van de ten behoeve van haar door [eiser in conventie] verrichte (financiële) handelingen niet kon overzien en het handelen van [eiser] om die reden zou kunnen worden aangemerkt als (bijvoorbeeld) zaakwaarneming, kan de daaruit voor hem voortvloeiende verbintenis tot het afleggen van rekening en verantwoording jegens [E] overgaan in de verplichting jegens [gedaagde sub 1 in conventie], als haar erfgenaam, rekening en verantwoording af te leggen.

4.9. Op [gedaagde sub 1in conventie] rust de last feiten en omstandigheden te stellen en bij betwisting zo nodig te bewijzen dat de psychische toestand van [E] van dien aard was dat zij niet in staat was haar financiele belangen te behartigen.

4.10. Voor de periode tot 2003 heeft [gedaagde sub 1 in conventie] geen feiten of omstandigheden gesteld die kunnen leiden tot het oordeel dat deze situatie zich voordeed. Tussen partijen is niet in geschil dat de financiële huishouding niet eenvoudig was te overzien en dat [E] daarbij hulp behoefde, maar dit betekent niet dat zij vanwege onvoldoende geestvermogens niet in staat was beslissingen omtrent dat beheer te nemen. De enkele stelling van [gedaagde sub 1 in conventie] dat [eiser in conventie] haar onder psychische onder druk zette, is onvoldoende voor de conclusie dat zij als gevolg van psychisch disfunctioneren haar wil niet zou kunnen bepalen.

4.11. Ter onderbouwing van zijn standpunt dat [E] ten tijde van de verkoop van de woonhuizen in april 2003 haar wil niet kon bepalen heeft [gedaagde sub 1 in conventie] een brief overgelegd van klinisch geriater J. Sanders aan de huisarts en het indicatiebesluit op basis waarvan [E] in het verpleeghuis is opgenomen. De brief van Sanders vermeldt: “vasculaire dementie met overzichtsverlies”. De opname-indicatie vermeldt dat [E] zich niet buiten een verblijf in een psychogeriatrisch verpleeghuis kan handhaven. Naar het oordeel van de rechtbank vormen deze stukken een aanwijzing dat [E] in de betreffende periode geestelijk niet in een gezonde toestand verkeerde, maar de stukken bevatten onvoldoende specifieke informatie om op grond daarvan, mede gelet op de gemotiveerde betwisting van [eiser in conventie] (zoals hiervoor onder 4.7. is weergegeven), te kunnen concluderen dat de toestand van [E] vanaf 1 januari 2003 blijvend van dien aard was dat zij niet langer in staat was de consequenties van de door [eiser in conventie] verrichte financiële handelingen te kunnen bevatten. Onder deze omstandigheden had het op de weg van [gedaagde sub 1 in conventie] gelegen om zijn stelling nader te onderbouwen met concrete feiten en omstandigheden waaruit het door hem gestelde geestelijk disfunctioneren van [E] blijkt. Nu [gedaagde sub 1 in conventie] dit heeft nagelaten heeft hij niet voldaan aan zijn stelplicht ter zake. De rechtbank zal [gedaagde sub 1 in conventie] daarom niet tot bewijslevering van zijn stelling toelaten.

4.12. Op grond van het voorgaande en gelet op het in 4.8. weergegeven toetsingskader komt de rechtbank tot het oordeel dat er geen grond bestaat voor het door [gedaagde sub 1 in conventie] afleggen van rekening en verantwoording ter zake van het financiele beheer van het vermogen van [E]. De vordering tot het afleggen van rekening en verantwoording zal dan ook worden afgewezen.

4.14. De vordering van [gedaagde sub 1 in conventie] die specifiek betrekking heeft op het afleggen van rekening en verantwoording met betrekking tot appartementen van [E] in Amerika zal de rechtbank eveneens afwijzen. De enkele stelling dat uit de aangifte Inkomensbelasting 1979/vermogensbelasting 1980 blijkt dat [E] in deze jaren eigenaar was van appartementen in Amerika is, in het licht van de gemotiveerde stelling van [eiser in conventie] dat [E] haar eigen vermogen beheerde, onvoldoende ter onderbouwing van de vordering tot het afleggen van rekening en verantwoording door [eiser in conventie] ter zake.

4.16. Voor het afleggen van rekening en verantwoording betreffende deze bankrekening voor de periode vanaf 30 juni 1999 tot het overlijden van [E] ziet de rechtbank geen aanleiding, nu [E] in die periode geacht werd zelf het beheer over de rekening te voeren, zoals hiervoor uiteengezet. Onder die omstandigheden moet ook de beslissing om [eiser in conventie] mede tekeningsbevoegd te maken voor de rekening geacht worden door [E] te zijn genomen. Over het beheer van de rekening na het overlijden van [E] dient [eiser in conventie] wel rekening en verantwoording af te leggen, nu deze rekening vanaf dat moment deel uitmaakt van de onverdeelde boedel. Dit gedeelte van de vordering ligt dan ook voor toewijzing gereed.

de vordering onder I tot betaling van een bedrag van € 1.839.545,88

4.20. Zoals ter comparitie is aangegeven ziet de rechtbank aanleiding [gedaagde sub 1 in conventie] in de gelegenheid te stellen door middel van een akte op deze stelling van [eiser in conventie] te reageren. Daarna zal [eiser in conventie] daarop bij antwoordakte mogen reageren.

4.22. Zoals ter comparitie is aangegeven ziet de rechtbank aanleiding [gedaagde sub 1 in conventie] in de gelegenheid te stellen op deze stelling van [eiser in conventie] bij akte te reageren. Daarna zal [eiser in conventie] daarop bij antwoordakte mogen reageren.

4.24. [eiser in conventie] betwist dat [E] ten tijde van de koop niet in staat zou zijn haar wil te bepalen. Het transport van de panden is tot stand gekomen op 8 april 2003, maar is het gevolg van een jarenlang overleg met [E] over de afwikkeling van een grote belastingschuld die in de daarvoor liggende jaren is ontstaan. Gedurende deze hele periode en ook op het moment dat de transportakte door de notaris werd verleden was [E] in staat om ten aanzien van deze transactie haar wil te bepalen. Het transport is tot stand gekomen door middel van een schriftelijke volmacht van [E], die enkele weken voor het transport door haar bij de notaris is getekend en ook door deze is gelegaliseerd. [eiser in conventie] wijst erop dat ook de notaris kennelijk in de opname van [E] in het verpleeghuis geen aanleiding heeft gezien om het transport te weigeren. Voorts voert hij aan dat het uitgangspunt van het totaalbedrag van € 429.492,00 waarvoor de huizen aan hem zijn verkocht de jaarlijkse huurprijzen van de woning vermenigvuldigd met een factor 14 was. Dit totaalbedrag is bewust laag gehouden om zoveel mogelijk overdrachtsbelasting te besparen. Om die reden is in de akte al opgenomen dat er een voorbehoud gemaakt wordt indien de fiscus met de opgenomen verkoopprijs niet akkoord zou gaan. De fiscus heeft deze prijs echter redelijk geacht. Bovendien waren volgens [eiser in conventie] veel van de panden van slechte kwaliteit en was er sprake van onderhoudsachterstand. Het waren alle huurpanden die (ook vanwege de onderhoudsachterstand) weinig huur opbrachten. Uit de overeenkomst blijkt dat de koopsom zal worden voldaan door schuldoverneming door [eiser in conventie] van alle openstaande belastingaanslagen ten laste van [E], terwijl ook is opgenomen dat hij gebonden zal zijn aan een eventuele wijziging van de opgave van de fiscus in een later stadium. Daarmee heeft hij ook het risico van een nog grotere schuld aanvaard. Uit de overgelegde lijst van belastingschulden van 26 januari 2000 en de aanvullende brief van de accountant van 15 augustus 2000 blijkt dat [eiser in conventie] een veel hoger bedrag dan € 429.492,00 heeft betaald. Met deze verkoop aan hem is volgens [eiser] openbare verkoop van de woningen met een veel lagere opbrengst voorkomen.

4.25. De rechtbank overweegt dat voor toewijzing van een vordering tot vernietiging van een rechtshandeling wegens misbruik van omstandigheden (artikel 3:44 BW) het noodzakelijk is dat er bijzondere omstandigheden zijn en dat er causaal verband bestaat tussen de rechtshandeling en de bijzondere omstandigheid. Zoals hiervoor in 4.11. is overwogen verkeerde [E] in 2003 weliswaar niet in een goede (geestelijke) gezondheid, maar is niet komen vast te staan of en zo ja in welke mate haar beoordelingsvermogen te kort schoot. Voorts overweegt de rechtbank dat zelfs indien vanwege afhankelijkheid of een abnormale geestestoestand van [E] tot aanwezigheid van bijzondere omstandigheden geconcludeerd zou kunnen worden, voor toewijzing van de vordering van [gedaagde sub 1 in conventie] vast moet komen te staan dat [E] bij afwezigheid van de bijzondere omstandigheden geen koopovereenkomst of een koopovereenkomst met een andere inhoud zou hebben gesloten. Ook op dit punt heeft [gedaagde sub 1 in conventie] gelet op de in 4.24. weergegeven gemotiveerde betwisting van [eiser in conventie] niet aan zijn stelplicht voldaan. [eiser in conventie] heeft toegelicht welke factoren bij het bepalen van de verkoopprijs een rol hebben gespeeld en uitvoerig betoogd dat de verkoop juist nodig en gunstig was om de schulden van [E] te voldoen en om executoriale verkoop te voorkomen. Onder deze omstandigheden had [gedaagde sub 1 in conventie] nader dienen te onderbouwen dat de verkopen ten nadele van [E] zijn gedaan. Betwisting van de noodzaak van de verkopen met de enkele stelling dat de belastingschulden eerder al waren voldaan, is daarvoor onvoldoende.

4.26. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat niet is komen vaststaan dat is voldaan aan de in artikel 3:44 BW neergelegde voorwaarden voor vernietiging van de koopovereenkomst wegens misbruik van omstandigheden. De rechtbank zal de vordering ter zake daarom afwijzen.

4.28. [eiser in conventie] betwist dat er een koopovereenkomst tussen partijen is gesloten. Hij voert daartoe aan dat hij niet zonder instemming van [E] een overeenkomst zou kunnen sluiten over een haar toebehorende onroerende zaak.

4.29. Naar het oordeel van de rechtbank heeft gedaagde sub 1 in conventie] onvoldoende gesteld ter onderbouwing van zijn stelling dat reeds een koopovereenkomst betreffende de woning tot stand is gekomen. Aan dit oordeel is ten grondslag gelegd dat het huis deel uitmaakte van het vermogen van [E] waarover alleen zij kon beschikken. Gesteld noch gebleken is dat [eiser in conventie] in het bezit was van een volmacht op basis waarvan hij bevoegd was uit naam van [E] een (koop)overeenkomst betreffende de woning aan te gaan. Zo [eiser in conventie] op 12 februari 2001 een aanbod tot verkoop van de woning heeft gedaan, kon [gedaagde sub 1 in conventie] er mee bekend zijn dat hij daartoe niet bevoegd was. De schriftelijke verklaring van [gedaagde sub 2 in conventie] van 7 november 2005 vermeldt: “Op 12 februari 2001 heeft ten huize van [gedaagde sub 1 in conventie] een gesprek plaatsgevonden waarin [eiser in conventie] aan [gedaagde sub 1 in conventie] heeft voorgesteld de woning (…) te kopen voor een bedrag van 325.000,00 gulden. [gedaagde sub 1 in conventie] is akkoord gegaan en heeft in dat gesprek gevraagd dat voorstel verder uit te werken. [eiser in conventie] heeft toegezegd dat te zullen doen en daarover te berichten. (…)” Ook uit deze verklaring kan niet worden afgeleid dat sprake was van een aanbod tot verkoop van de woning door of namens [E] en een aanvaarding van dat aanbod door [gedaagde sub 1 in conventie]. Gelet op de betwisting door [eiser in conventie] had het op de weg van [gedaagde sub 1 in conventie] gelegen zijn stelling nader te onderbouwen. Het enkel aanbieden van bewijs dat ziet op het bevestigen van de inhoud van de verklaring van [gedaagde sub 2 in conventie] door middel van een getuigenverklaring door [gedaagde sub 1 in conventie] en [gedaagde sub 2 in conventie] is daarvoor onvoldoende. De vordering dat de woning aan hem wordt toegedeeld voor een bedrag van € 147.478,60 zal dan ook worden afgewezen.

de vordering onder V tot verdeling van de nalatenschap

4.30. Tussen partijen is niet in geschil dat aan ieder der partijen éénderde deel van de nalatenschap toekomt. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen kan de omvang van de nalatenschap nog niet worden vastgesteld, zodat de rechtbank thans niet tot verdeling kan overgaan.

in conventie

4.31. [eiser] stelt dat de gemeenschap (de nog niet volledig afgewikkelde nalatenschap van [E]) bestaat uit de woning, die volgens hem een waarde - in onbewoonde staat - heeft van € 390.000,00 (omgerekend € 116.666,67 per deelgenoot). Dit is gebaseerd op een taxatie door makelaar [makelaar] in 2005 die de woning destijds heeft gewaardeerd (vrij van huur en gebruik ) op € 310.000,00 en de WOZ waarde die per 1 januari 2007 € 357.000,00 bedroeg.

4.32. Volgens [eiser] moeten bij de verdeling voorts de schulden en de baten worden betrokken. Het gaat om de huurschuld die sinds 1 januari 2006 is ontstaan en tot 1 september 2008 (32 maanden x 286,43) € 9.165,76 bedraagt en de vaste lasten voor het pand sinds 4 januari 2005. Deze lasten die tot en met september 2008 € 2.374,58 bedragen zijn alle door [eiser] voldaan. Omgerekend betreft het een bedrag van € 3.055,25 vanwege de huuropbrengst waarop een ieder der deelgenoten nog recht heeft en een bedrag van € 791,53 vanwege de vaste lasten, dat nog door een ieder der deelgenoten dient te worden voldaan. Op grond van deze berekening komt [eiser] tot de conclusie dat [gedaagde sub 1] aan [eiser] en aan [gedaagde sub 2] een bedrag van € 118.930,39 aan elk van hen dient te voldoen.

4.33. [gedaagden c.s.] betwist de door [eiser] gestelde waarde van de woning. Volgens hem zijn partijen reeds op 12 februari 2001 overeengekomen dat de woning aan [gedaagde sub 1] zal worden toegedeeld tegen een prijs van € 147.478,60. Indien de woning niet tegen deze prijs aan [gedaagde sub 1] kan worden toegedeeld dient bij het bepalen van de waarde rekening te worden gehouden met de meerwaarde als gevolg van de door hem aangebrachte verbeteringen in de woning. Voorts betwist [gedaagden c.s.] dat [eiser] sinds het overlijden van [E] alle vaste lasten voor de woning heeft voldaan. De door [eiser] overgelegde nota's vormen volgens hem geen bewijs van betaling. Hij verzoekt [eiser] de nota's alsnog over te leggen.

4.34. Tussen partijen is niet in geschil dat [gedaagde sub 1] de huur van de woning aan de nalatenschap verschuldigd is. De vordering dat de verschuldigde huur bij de verdeling van de nalatenschap ook bij de verdeling moet worden betrokken zal dan ook worden toegewezen.

4.35. Betreffende de waarde van de woning overweegt de rechtbank dat er geen grond bestaat om de woning voor een bedrag van € 147.478,60 aan [gedaagde sub 1] toe te delen. Daartoe wordt verwezen naar hetgeen in 4.29. is overwogen. Voorts is de door [eiser] genoemde waarde van € 390.000,00 onvoldoende onderbouwd. Uitgangspunt dient immers te zijn de waarde van de woning ten tijde van de verdeling. Het tijdsverloop van meer dan vijf jaar na de taxatiedatum in 2005 en meer dan drie jaar na de datum waar de door [eiser] genoemde WOZ waarde op ziet is te groot om de waarde van de woning op deze gegevens te kunnen baseren. De rechtbank ziet dan ook aanleiding ter bepaling van de waarde van de woning een taxateur als deskundige te benoemen. De rechtbank zal de zaak verwijzen naar de rol om partijen in de gelegenheid te stellen hetzij in onderling overleg de waarde van de woning te bepalen, hetzij zich uit te laten over de persoon van de te benoemen makelaar en de aan hem te verstrekken opdracht. In dit verband overweegt de rechtbank dat tussen partijen niet in geschil is dat de waardering dient te geschieden in onbewoonde staat en vrij van huur. Partijen verschillen echter van mening over de wijze waarop de door [gedaagde sub 1] gerealiseerde verbouwing in de waardering van de woning dient te worden betrokken. [eiser] was aanvankelijk bereid de investering door [gedaagde sub 1] van € 40.000,00 in mindering te brengen op de vast te stellen waarde, maar is hiervan om hem moverende redenen hangende de procedure van teruggekomen. [gedaagde sub 1] stelt dat de waarde van de woning als gevolg van de door hem verrichte verbouwing is vermeerderd en wenst dat dit – ten gunste van hem – bij de waardering van de woning wordt betrokken. De rechtbank geeft partijen in overweging te trachten op dit punt in onderling overleg overeenstemming te bereiken over de wijze waarop de opdracht aan de taxateur dient te worden geformuleerd. Indien zij daarin niet slagen overweegt de rechtbank - overigens zonder dat thans reeds een oordeel wordt gegeven over de vraag of en zo ja op welke wijze de verbouwing in de waardebepaling dient te worden betrokken - dat de opdracht aan de makelaar in ieder geval zal inhouden dat de waarde wordt bepaald in de huidige staat en welke de waarde zou zijn geweest zonder de verbouwing.

4.36. De door [eiser] overgelegde nota's voor de vaste lasten, te weten de Onroerende Zaaksbelasting, het rioolrecht, de waterschapsbelasting en de premie voor de brandverzekering staan alle op naam van [E] dan wel op naam van de erven van [E]. De rechtbank acht het aannemelijk dat [eiser] zorg heeft gedragen voor betaling van deze nota's, maar zoals ook [gedaagden c.s.] heeft aangevoerd blijkt uit deze nota's niet of hij deze persoonlijk heeft voldaan, dan wel van een rekening tot welke de erfgenamen allen gerechtigd zijn, bijvoorbeeld de rekening die nog op naam van [E] staat en waartoe [eiser] gemachtigd is op grond van de overeenkomst van 1 november 2004, dan wel een rekening die op naam van de erven [E] staat. Nu [eiser] ter zitting naar voren heeft gebracht dat hij betalingsbewijzen kan overleggen zal de rechtbank de zaak naar de rol verwijzen teneinde hem in de gelegenheid stellen stukken over te leggen ten bewijze van zijn stelling dat de betalingen ten laste van hem persoonlijk zijn gedaan. Daarna mag [gedaagden c.s.] op de overgelegde stukken reageren.

In conventie en in reconventie

4.37. De rechtbank houdt iedere verdere beslissing aan in afwachting van de hiervoor genoemde aktewisselingen.

5. De beslissing

De rechtbank

in conventie

5.1. bepaalt dat de zaak weer op de rol zal komen van woensdag 19 mei 2010 om partijen in de gelegenheid te stellen om hetzij in onderling overleg de waarde van de woning te bepalen hetzij zich uit te laten over de persoon van de te benoemen makelaar en (met in- achtneming van hetgeen in 4.35. is overwogen) de aan hem te verstrekken opdracht.

in reconventie

5.8. houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. H. Phaff en in het openbaar uitgesproken op 21 april 2010. HP