Rechtbank Noord-Holland, 07-10-2020, ECLI:NL:RBNHO:2020:8285, C/15/307770 / KG ZA 20-545, C/15/307830 KG ZA 20-546 en

De voorzieningenrechter zal als eerste ingaan op de vragen die de deurwaarder heeft opgeworpen en overweegt in dat verband het volgende. De eerste vraag luidt wie in deze zaak als oudste executoriale beslaglegger moet worden beschouwd.

Op 17 april 2018 heeft de ontruiming plaatsgevonden en heeft de deurwaarder namens de gemeente beslag gelegd op de roerende zaken van [S] . Weliswaar heeft het gerechtshof in zijn arrest van 13 maart 2018 beslist dat de kosten van de ontruiming voor rekening voor [S] komen, maar dat leverde – anders dan waarvan de gemeente uitgaat – nog geen executoriale titel voor die kosten op. De kosten waren op het moment van die uitspraak immers nog niet gemaakt. Voor dit soort kosten bestaat een aparte procedure, artikel 237 lid 4 Rv, waarin die kosten door de rechter kunnen worden begroot. Dit leidt ertoe dat op 17 april 2018 en de daarop volgende dagen door de gemeente uitsluitend conservatoir beslag is gelegd.

Daarop volgde het executoriale beslag van Friedberg & Mahn op 26 juni 2019. Daarmee is zij de eerste en oudste executoriale beslaglegger op de kunstcollectie van [S] .

Door het vonnis van de kantonrechter van 18 september 2019 in de procedure tussen de gemeente en [S] en de betekening van dat vonnis op 23 oktober 2019 is het conservatoire beslag van de gemeente op de roerende zaken van [S] op 23 oktober 2019 executoriaal geworden (artikel 704 Rv).

Friedberg & Mahn heeft echter het oudste executoriale beslag gelegd als bedoeld in artikel 458 Rv. Het beroep van de deurwaarder op de uitspraak ECLI:NL:RBSGR:2008:BG5514 gaat niet op, omdat in die zaak nu juist in de executoriale titel (de alimentatiebeschikking) wél het bedrag was opgenomen dat in de toekomst verschuldigd zou zijn.

Het is sinds 2010 (ECLI:NL:RBLEE:2010:BL6403) vaste jurisprudentie dat je voor ontruimingskosten een aparte titel moet halen. Dit is hierna door hogere instanties nooit anders beslist. Het door de gemeente aangehaalde arrest van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden uit 2014 bevestigt deze jurisprudentie, want in die procedure ging het juist om het vaststellen van de hoogte en de redelijkheid van de ontruimingskosten. De kantonrechter had deze kosten toegewezen als schadevergoeding en daarover ging de hoger beroep procedure.

Hiermee is de eerste vraag van de deurwaarder beantwoord.

De tweede vraag gaat over de aangekondigde wijze van executoriale verkoop van de roerende zaken. Voor wat betreft de executieverkoop door BVA is de voorzieningenrechter van oordeel dat de organisatie daarvan zorgvuldig heeft plaatsgevonden en dat is voldaan aan de inhoud van artikel 463 Rv.

Daarbij speelt een rol dat Friedberg & Mahn ook niet onderbouwt hoe dit volgens haar anders zou hebben gemoeten. Tot nu toe heeft zij nagelaten om zelf met een concreet alternatief te komen voor de wijze van verkoop van de kunstcollectie.

Gelet op dit oordeel moet de gemeente als grotendeels in het ongelijk gestelde partij worden beschouwd en zal zij worden veroordeeld in de kosten van deze procedure.

De voorzieningenrechter is van oordeel dat de deurwaarder de bevoegdheid ex artikel 438 lid 4 Rv niet nodeloos heeft uitgeoefend, zodat er geen grond bestaat hem persoonlijk in de kosten te veroordelen.

In de zaak van [S] tegen de gemeente en BVA

Het voorgaande heeft consequenties voor de vorderingen van Friedberg & Mahn en van [S] . Nu Friedberg & Mahn de eerste en oudste executoriale beslaglegger is, heeft de overgang van de in beslag genomen roerende zaken van [S] van bewaarder [bewaarder] naar BVA naar het oordeel van de voorzieningenrechter onrechtmatig plaatsgevonden.

De goederen lagen onder beslag en de deurwaarder heeft deze zonder de eerste beslaglegger daarvan in kennis te stellen in bewaring gegeven bij een andere derde.

Het beroep van de deurwaarder en de gemeente op artikel 446 Rv gaat niet op, omdat er voor de deurwaarder geen noodzaak bestond, althans niet de noodzaak die artikel 446 Rv voorschrijft voor het behoud van de zaak, om de zaken bij BVA in bewaring te geven.

De zaken waren op dat moment immers al opgeslagen bij een bewaarder die de deurwaarder daarvoor zelf had aangewezen.

Ter zitting heeft de deurwaarder ook toegelicht dat de overgang van de roerende zaken feitelijk heeft plaatsgevonden in het kader van de voorbereidingen van de executieverkoop. Nu de voorzieningenrechter van oordeel is dat deze overgang onrechtmatig is, heeft dit als gevolg dat ook de verdere executie onrechtmatig is en dat deze dient te worden gestaakt.

De roerende zaken moeten daarom terug naar de vorige bewaarder, zijnde [bewaarder] .

In zoverre is het door [S] onder I gevorderde toewijsbaar.

Onder II vordert [S] BVA te veroordelen om haar medewerking aan de executieverkoop van de roerende zaken te staken. BVA heeft voorafgaande aan deze procedure echter al schriftelijk verklaard dat zij zich zal houden aan de uitspraak van de voorzieningenrechter in de renvooiprocedure. Daarom ontbreekt het belang bij het door [S] gevorderde en zal de vordering op dit onderdeel worden afgewezen.

Dit geldt ook voor het door [S] gevorderde onder III. Het belang om BVA te ontslaan als bewaarder ontbreekt om dezelfde reden eveneens.

Ten aanzien van het verzoek van BVA om [S] te veroordelen in de reële kosten overweegt de voorzieningenrechter dat het vaste jurisprudentie is dat alleen in extreme gevallen de reële kosten zullen worden vergoed. Hoewel het hier op het randje is, acht de voorzieningenrechter de omstandigheden niet dermate extreem dat van het forfaitaire bedrag moet worden afgeweken.

Deze forfaitaire kosten zullen echter zowel in de procedure van [S] als in de procedure van Friedberg & Mahn worden toegewezen.

in de zaak van Friedberg & Mahn tegen de gemeente, het deurwaarderskantoor en BVA

Als verweer is door het deurwaarderskantoor aangevoerd dat de deurwaarder degene is die de executie uitvoert. De BV heeft geen invloed op het laten doorgaan of het stoppen van de executie, omdat alleen de deurwaarder dit gelet op zijn ambt kan beslissen. Het deurwaarderskantoor stelt zich op het standpunt dat de BV om die reden geen partij kan zijn in dit geschil.

De voorzieningenrechter acht dit standpunt juist. Daarom zal de vordering ten aanzien van het deurwaarderskantoor worden afgewezen. De proceskosten van het deurwaarderskantoor komen gelet op het voorgaande voor rekening van Friedberg & Mahn.

Bij vermeerdering van eis heeft Friedberg & Mahn gevorderd de uitvoerbaarheid bij voorraad van het vonnis van de kantonrechter van 18 september 2019 te schorsen totdat het gerechtshof Amsterdam in hoger beroep arrest heeft gewezen.

Voor zover de voorzieningenrechter dit kan beoordelen, ziet deze vermeerdering van eis op het beroep op verrekening dat [S] jegens de gemeente inroept vanwege gevolgen van de verklaring voor recht (vonnis rechtbank, zie 1.3).

Ter zake deze verrekening heeft [S] geen bodemvordering ingesteld en de gemeente heeft de verrekening tijdens de zitting gemotiveerd betwist. Vast staat dat het gerechtshof in hoger beroep hier nog een beslissing over zal nemen. Onder deze omstandigheden kan niet geoordeeld worden dat het beslag van de gemeente vanwege verrekening is komen te vervallen. Dat geeft de voorzieningenrechter aanleiding om de vermeerdering van eis af te wijzen.

De vorderingen van de gemeente in reconventie

De gemeente stelt in reconventie dat Friedberg & Mahn misbruik van recht pleegt door beslag te leggen op de roerende zaken van [S] en daarvoor gebruik te maken van de grosse van de notariële akte.

Dat standpunt verwerpt de voorzieningenrechter.

De aan de titel ten grondslag liggende vordering is voldoende omschreven en nauwkeurig bepaald, zodat de executant van die titel gebruik mag maken. Dat dit voor complicaties met cumulerende beslagen zorgt, wil nog niet zeggen dat de executant door beslag te leggen misbruik van recht maakt. Dit onderdeel van de vordering is daarom niet toewijsbaar.

Alle overige vorderingen in reconventie worden bij de huidige stand van zaken in deze procedure afgewezen in verband met het volgende.

Friedberg & Mahn is als oudste beslaglegger gerechtigd om de verkoop van de kunstcollectie tot stand te brengen. Indien zij dit nalaat, geeft de wet de gemeente de mogelijkheid Friedberg & Mahn schriftelijk een termijn stellen om alsnog tot verkoop over te gaan. De gemeente kan dus een procedure tot overname van executie starten, zoals bedoeld in artikel 459 Rv en verder. Dat is tot dusver nog niet gebeurd.

In alle zaken

Daarnaast wijst de voorzieningenrechter op het volgende.

Artikel 470 lid 1 Rv schrijft voor dat de verkoop van de roerende zaken niet verder mag gaan dan nodig is om een opbrengst te verkrijgen die voor betaling van de schulden en kosten voldoende is. Het tweede lid van dat artikel bepaalt dat de geëxecuteerde, [S] in dit geval, de orde kan regelen volgens welke de zaken zullen worden verkocht.