Rechtbank Noord-Holland, 07-07-2016, ECLI:NL:RBNHO:2016:11412, AWB - 15 _ 5885

Bij brief van 4 maart 2015 heeft de hoofdofficier van justitie mr. B.W.J. Steenstra verweerder bericht dat hij van mening is dat eiser ongeschikt is om in de opsporing werkzaam te zijn. Hij heeft daarin onder meer het volgende bericht:

“(..)Nog los van het feit dat ik het ongepast vind dat een politieambtenaar voor eigen rechter gaat spelen in een civielrechtelijk geschil, geeft de heer [eiser] ook anderszins blijk van het feit dat hij ongeschikt is om als opsporingsambtenaar werkzaam te zijn. Ik wijs daarbij op het feit dat uit onderzoek is gebleken is dat [eiser] bij zijn ‘inbraak’ twee agenten heeft gemobiliseerd om hem te assisteren waarin hij misbruik lijkt te hebben gemaakt van het feit dat hij als collega bij de politie werkzaam is en waarbij hij schermde met vermeende legitimiteit van zijn activiteiten (..) [eiser] zou, zeker als opsporingsambtenaar, moeten weten dat zijn eigenmachtig optreden hem in de problemen zou kunnen brengen. Hij zou moeten weten dat als er een aangifte volgt hiernaar onderzoek moet worden verricht met alle consequenties van dien. Het weigeren om voor verhoor te verschijnen en het door middel van dreigen met publiciteit afdwingen van afzien van inzet van evt. dwangmiddelen is niet alleen onbetamelijk maar impliceert het (opnieuw) plegen van het ernstige strafbare feit van art. 179 Sr. Vanwege zijn gemoedstoestand behoeft dat niet meteen te leiden tot een verergering van de zaak (het OM heeft van meet af aan ingezet op de-escalatie); het geeft wel aan dat [eiser] ongeschikt is voor zijn werk. Hij bijt zich vast in zijn gelijk, wordt daardoor verblind en heeft geen oog voor andere standpunten. Ten slotte is de wijze van de (te persoonlijke) bejegening van dien aard dat samenwerking met het Openbaar Ministerie in de toekomst ernstig bemoeilijkt, zo niet onmogelijk wordt. Het Openbaar Ministerie kan om bovengenoemde redenen niet voor zijn rekening nemen dat [eiser] zijn werk als opsporingsambtenaar kan voortzetten. Ik verzoek u dan ook het daartoe te leiden dat dit niet zal gebeuren.”

2. Eiser voert aan dat verweerder gedurende de periode van [datum 2] 2014 tot 14 januari 2015 in strijd heeft gehandeld met het Protocol Intern Onderzoek Politie 2013 (het Protocol) waaruit blijkt dat verweerder tegenover een ambtenaar van politie terughoudend en zorgvuldig te werk dient te gaan. Eiser meent dat hij gedurende de periode van 14 januari 2015 tot 22 februari 2015 zich terughoudend, begripvol en met geduld heeft opgesteld tegenover verweerder.

Eiser voert aan dat het ontslag aanvankelijk uitsluitend is gebaseerd op de periode van 22 februari 2015 tot 4 maart 2015, waarin eiser en zijn zoon werden gedreigd met een strafrechtelijke vervolging zonder grondslag. Achteraf bleek het louter een civielrechtelijk geschil en het is dus onjuist dat verweerder stelt dat eiser betrokken is in een strafrechtelijk onderzoek. Hetgeen zich in deze korte periode heeft afgespeeld maakt hem niet ongeschikt als politiefunctionaris. Dit klemt aldus eiser te meer nu verweerder aldus eiser aan deze situatie heeft bijgedragen. Pas in de bezwaarfase worden feiten en omstandigheden uit een ver verleden erbij gehaald om te trachten de ongeschiktheid aan te tonen, terwijl eiser 36 jaar tot volle tevredenheid heeft gefunctioneerd. Eiser wijst daartoe naar de verslagen van de functioneringsgesprekken. Eiser voert verder gemotiveerd aan dat hij in de periodes 1991 – 2000 bij de gemeentepolitie [plaatsnaam] en 2000 – medio 2005 als rechercheur zware en georganiseerde criminaliteit zeer goed heeft gefunctioneerd.

4. De rechtbank overweegt als volgt.

Bij een ontslag wegens onbekwaamheid of ongeschiktheid voor het vervullen van de functie, anders dan wegens ziekte, zoals hier aan de orde, gaat het erom dat de betrokkene blijk heeft gegeven niet te beschikken over de eigenschappen, mentaliteit en instelling die voor een goede vervulling van zijn functie zijn vereist, zodat hij als ongeschikt voor die functie is te beschouwen. Volgens vaste rechtspraak van de Centrale Raad van Beroep (uitspraak van 10 november 2011, ECLI:NL:CRVB:2011:BU4285) zal van ontslag op deze grond in het algemeen niet eerder sprake kunnen zijn dan nadat de ambtenaar door het bevoegd gezag op zijn functioneren of gedrag is aangesproken en in de gelegenheid is gesteld dit te verbeteren. Dit is slechts anders in als uitzonderlijk aan te merken situaties waarin het bieden van een verbeterkans niet zinvol zou zijn.

Ongeschiktheid zich uitend in het ontbreken van eigenschappen, mentaliteit en/of instelling die voor het op goede wijze vervullen van de functie vereist zijn, moet naar vaste rechtspraak worden aangetoond aan de hand van concrete gedragingen van de ambtenaar (uitspraak van 20 oktober 2011, ECLI:NL:CRVB:2011:BU1926).

De rechtbank stelt eerst vast dat verweerder blijkens het bestreden besluit het ontslag mede heeft gebaseerd op hetgeen zich in de periode 2005-2011 heeft afgespeeld. Ter zitting heeft verweerder desgevraagd medegedeeld dat hetgeen is gebeurd in de periode vanaf oktober 2014 op zichzelf voldoende grondslag vormt voor het verleende ontslag en dat er over de periode 2005-2011 weinig documentatie is over de conflicten die zich hebben afgespeeld. Hetgeen is geschied in periode van 2005 -2011 is er, aldus verweerder, bij gehaald voor het geval hetgeen vanaf oktober 2014 is gebeurd als onvoldoende zou worden beschouwd voor een ongeschiktheidsontslag. De rechtbank ziet hierin aanleiding om in eerste instantie het ontslag te beoordelen aan de hand van hetgeen is gebeurd in de periode vanaf oktober 2014.

Daarbij neemt de rechtbank bovendien in aanmerking dat, aldus verweerder, met het gedrag van eiser in de periode 2011 - 2014 weinig mis is geweest.

Hetgeen in 4.3. is overwogen laat overigens onverlet dat de rechtbank met verweerder van oordeel is dat het eigenmachtig optreden van eiser op [datum 2] 2014 hem in negatieve zin kan worden aangerekend. Hij had – wat ook in strafrechtelijke zin zij van zijn optreden – moeten begrijpen dat dit handelen voor een politieman ongepast was. Dat een en ander een aangifte jegens vernieling tegen hem en zijn zoon teweeg heeft gebracht kan hem worden aangerekend. Hij had deze situatie – zeker als ervaren politieman – moeten zien te voorkomen. Het had eiser onder deze omstandigheden er dan ook veel aan gelegen moeten zijn om de aangifte jegens hem en zijn zoon in de minne op te lossen. Daarvan is echter niet gebleken. Integendeel, eiser heeft het aanbod van het OM van 14 januari 2015 om te bemiddelen afgeslagen. Nadat het OM had medegedeeld daarom het onderzoek naar de aangifte van de stiefvader door te zetten, heeft eiser geweigerd om in het kader van het opgestarte onderzoek te worden verhoord door VIK. Ook heeft eiser geprobeerd het OM en zijn leiding onder druk te zetten met de in zijn email van 22 februari 2015 aangekondigde actie “ultimum remedium”, waarin hij aangaf dat hij zolang hij dat nodig achtte voor de ingang van de rechtbank zou gaan staan met een protestbord met de tekst: “mr. [naam 4] /OM mijn zoon is geen verdachte! Stop “HETZE” politie (VIK)”. De dienstleiding is eiser daarop alsnog tegemoet gekomen door hem op 23 februari 2015 aan te bieden een bemiddelingspoging te starten. Ook dat aanbod heeft eiser afgewezen. In de mail van 23 februari 2015, gericht aan zijn dienstleiding, berichtte eiser dat hij geen heil zag in bemiddeling. Eiser meende dat het OM in de persoon van mr [naam 4] de aangewezen persoon was om tot een oplossing te komen. Eiser stelde daarin: “Jullie kunnen het misschien principieel vinden maar ik kan niet anders dan mijn zoon beschermen en opkomen voor mijn en zijn recht. “De zaak” was niets en is niets.” Een daarop volgend telefonisch onderhoud heeft eiser ook niet op andere gedachten gebracht. Eiser heeft volhard in zijn standpunt dat de aangiftes tegen hem en zijn zoon moesten worden geseponeerd.

Verweerder heeft eiser deze halsstarrige houding om zijn eigen gelijk te bewerkstelligen terecht aangerekend. Dit gedrag is vervolgens geëscaleerd in het op 25 februari 2015 gehouden gesprek met zijn leidinggevenden en medewerkers van het OM. Tijdens dat gesprek heeft eiser zich jegens het OM zodanig uitgelaten dat de hoofdofficier daarin aanleiding heeft gezien om op 4 maart 2015 aan eisers dienstleiding schriftelijk te berichten dat eiser ongeschikt is om in de opsporing werkzaam te zijn en dat de wijze van (te persoonlijke) bejegening van dien aard is dat samenwerking met het OM in de toekomst ernstig bemoeilijkt, zo niet onmogelijk wordt. Het OM heeft daarbij aangegeven niet voor zijn rekening te willen nemen dat eiser zijn werk als opsporingsambtenaar kan voortzetten.

De rechtbank is met verweerder van oordeel dat eiser zich aldus teveel op het eigen gelijk heeft gericht en te weinig oog heeft gehad voor de mogelijkheid om de zaak in der minne op te kunnen lossen. Dit gedrag is dusdanig geëscaleerd dat het OM heeft medegedeeld niet meer met hem te willen samenwerken.

De rechtbank is van oordeel dat het voormelde voldoende grondslag biedt voor de conclusie dat eiser niet blijvend beschikt over de vereiste eigenschappen, mentaliteit en/of instelling die voor het op goede wijze vervullen van een functie binnen de politie vereist zijn.

Zijn gedrag heeft de professionele verhouding tussen politie en het OM geschaad. De brief van de hoofdofficier van justitie van 4 maart 2015 spreekt in dat opzicht boekdelen. De uitstraling van een professionele politie laat de halsstarrige houding van eiser richting OM niet toe. De omstandigheid dat de bemiddeling laat is aangeboden doet naar het oordeel van de rechtbank daar niet aan af. Van eiser had mogen worden verwacht dat hij zich terughoudend had opgesteld en dat hij zich positief had opgesteld om het probleem op te lossen. Van eiser had als ervaren politieagent bovendien mogen worden verwacht dat hij het belang van de politie én de relatie met het OM niet uit het oog zou verliezen. Het gegeven dat eiser geëmotioneerd heeft gereageerd omdat het ook ging om een aangifte tegen zijn zoon, is weliswaar begrijpelijk, maar van eiser had een meer professionele houding mogen worden verwacht. Daarbij is de rechtbank niet gebleken dat eiser in een dusdanige slechte mentale toestand verkeerde dat hem zijn gedrag niet of slechts ten dele zou kunnen worden aangerekend.

De rechtbank is verder van oordeel dat eiser genoegzaam is gewaarschuwd voor de gevolgen van zijn gedrag. In eerste instantie is eiser blijkens het daartoe ambtsedig opgemaakte telefoonrapport van 24 februari 2015 door zijn leidinggevenden [naam 1] en [naam 2] er tijdens dat telefoongesprek op die dag reeds nadrukkelijk op gewezen dat hij moest stoppen met zijn escalerend gedrag en dat zij hem adviseerden mee te werken aan het onderzoek. Bij die gelegenheid is hem ook verteld dat het niet meewerken aan het onderzoek plichtsverzuim zou kunnen opleveren waardoor hij nog verder in de problemen zou raken. Eiser heeft hieraan geen gehoor gegeven en heeft ook in het daarop volgend gesprek op 25 februari 2015, waarin door de officier van justitie uitleg is gegeven over de redenen van het onderzoek, volhard in zijn gedrag. Ook tijdens dit gesprek is eiser medegedeeld dat zijn houding en gedrag op verschillende momenten en door verschillende personen zijn ervaren als buitenproportioneel en is er een disciplinair onderzoek aangekondigd. Daarbij is eiser tijdens dat gesprek tevens een op 24 februari 2015 gedateerde brief overhandigd waarin hij nogmaals uitdrukkelijk is gewaarschuwd voor zijn houding en gedrag gedurende het lopende strafrechtelijke en een eventueel disciplinair traject en dat hij zich dient te gedragen zoals van een goed (politie)ambtenaar mag worden verwacht. Verweerder heeft eiser daarin nadrukkelijk aangeraden zijn houding en gedrag bij te stellen en zich coöperatief op te stellen zodat het strafrechtelijk onderzoek kon worden afgerond.

De rechtbank stelt vast dat eiser deze waarschuwingen in de wind heeft geslagen en dat hij ook nadat hij enige tijd voor intern beraad had gehad bij zijn standpunt en zijn houding is gebleven. De rechtbank wijst daarbij op de brief van eisers gemachtigde van 26 februari 2015, gericht aan officier van justitie mr. [naam 3] , met daarin onder meer het verzoek om de zaak te seponeren, alsmede op het emailbericht van eiser van 27 februari 2015 aan zijn voormalige chef [naam 5] , waarin hij de waarschuwingen van zijn leidinggevenden aanmerkt als “disciplinair geneuzel”. Op grond daarvan heeft verweerder zich naar het oordeel van de rechtbank op goede gronden en in redelijkheid op het standpunt kunnen stellen dat onder de gegeven omstandigheden een verbeterkans voor eiser niet meer zinvol was. Eiser had immers tot twee keer toe te kennen gegeven niet te willen meewerken aan een bemiddeling en heeft ondanks twee waarschuwingen volhard in zijn gedrag. Ook heeft verweerder mogen menen dat voor een plaatsing elders geen ruimte meer bestond. Niet alleen heeft verweerder daarbij doorslaggevende betekenis mogen toekennen aan de brief van het OM van 4 maart 2015 dat er bij het OM geen vertrouwen meer was dat hij nog als rechercheur zou kunnen functioneren, maar anderzijds heeft ook eiser meermalen aangegeven geen vertrouwen meer te hebben in het bevoegd gezag van de politie, in VIK, in de voorzitter van de BAC en in het OM. Onder die omstandigheden was ook geen aanleiding voor overplaatsing.

5. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat het beroep ongegrond is. Bij deze uitspraak is geen aanleiding voor een proceskostenveroordeling.