Parket bij de Hoge Raad, 30-03-2010, BL7813, 09/02532

Nr. 09/02532

Mr. Machielse

Zitting 9 maart 2010

"(...) De toelichting van de officier van justitie met betrekking tot de dagvaarding/oproeping is helder.

Ik zie nog wel een praktisch probleem. De zaak is terugverwezen naar de rechter-commissaris met betrekking tot de 3 tenlastegelegde feiten. Op de laatste dagvaarding/oproeping staan 5 feiten. De verwijzing zal wat ruimer moeten zijn, namelijk ten aanzien van 5 feiten. Ik verzoek de rechtbank dan ook de zaak te verwijzen naar de rechter-commissaris in het kader van 5 feiten. (...)"

"De rechtbank beschouwt de dagvaarding, zoals verdachte deze heeft ontvangen voor de zitting van vandaag, als een oproeping, gelet op de tekst van de bijlage.

De raadsman stelt voor het verhoor bij de rechter-commissaris niet te beperken tot de 3 feiten die thans aan de orde zijn, doch ook de 2 feiten die op de oproeping (feiten 4 en 5) zijn vermeld, bij het verhoor te betrekken. De rechtbank zal uit een oogpunt van efficiency bepalen dat verdachte ook ten aanzien van deze feiten bij de rechter-commissaris wordt gehoord. De rechtbank heeft begrepen dat de verhoren staan gepland op 27 november 2007.

De officier van justitie zal eventueel in een later stadium de tenlastelegging aanvullen conform de door de wet geboden mogelijkheid."

Op 22 januari 2008 diende de zaak weer pro forma. De rechtbank heeft de zaak voor onbepaalde tijd aangehouden en verwezen naar de rechter-commissaris.

Op 15 april 2008 is het onderzoek ter terechtzitting hervat. De rechtbank heeft de zaak verwezen naar de rechter-commissaris om een deskundige te benoemen voor een onderzoek van de studioverhoren van de vijf jongens. De rechtbank heeft zich dus niet beperkt tot de drie jongens die zijn genoemd in de voorlopige tenlastelegging, maar heeft zich gebaseerd op de dagvaarding/oproeping voor 7 november 2007. Ter terechtzitting van 1 juli 2008 heeft de advocaat verzocht de voorlopige hechtenis op te heffen, onder meer omdat er geen bewijs zou zijn voor feit 4, welk feit niet in de oorspronkelijke dagvaarding voorkwam. De advocaat heeft zich hier dus laten leiden door de dagvaarding/oproeping voor de zitting van 7 november 2007. Op 21 augustus 2008 is de zaak ten gronde behandeld. De officier van justitie heeft blijkens het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting en het schriftelijk requisitoir zich gebaseerd op een beschuldiging van vijf feiten. De advocaat van verdachte heeft gepleit overeenkomstig een pleitnota. De pleitnota gaat uit van een tenlastelegging van vijf feiten en bespreekt die ook.

3.3. Eerst in hoger beroep heeft de verdediging zich tegen deze gang van zaken gekeerd.

Ter terechtzitting in hoger beroep van 2 februari 2009 heeft de advocaat van verdachte betoogd dat de rechtbank, door voor vijf in plaats van drie feiten te veroordelen, de grondslag van de tenlastelegging heeft verlaten. Het hof heeft vervolgens overwogen:

Het hof is van oordeel dat alle betrokken partijen in eerste aanleg de tenlastelegging van 31 oktober 2007 met daarin vijf feiten als grondslag van de strafrechtelijke procedure hebben beschouwd en aanvaard. Daarmee is de facto de grondslag van het rechtsgeding gewijzigd in de zin van artikel 314a van het Wetboek van Strafvordering. Immers de ratio van deze bepaling is erin gelegen dat het de verdachte duidelijk is voor welke strafrechtelijke verwijten hij (uiteindelijk) wordt vervolgd en terecht dient te staan. Die verwijten staan expliciet vermeld in de aan hem betekende "dagvaarding" van 31 oktober 2007. Nu de verdachte door deze gang van zaken redelijkerwijs niet in zijn belangen is geschaad, is het hof van oordeel dat de dagvaarding van 31 oktober 2007 met daarin de tenlastelegging van vijf feiten als grondslag van het rechtsgeding in eerste aanleg moet worden beschouwd en daarmee als grondslag voor het rechtsgeding in hoger beroep.

Het hof verwerpt het verweer."

3.5. Het hof heeft in zijn hiervoor geciteerde overwegingen tot uitdrukking gebracht

(a) dat de dagvaarding voor 28 september 2007 een voorlopige dagvaarding was in de zin van art. 261, derde lid, Sv;

(b) dat de inhoudelijke behandeling van de zaak ter terechtzitting in eerste aanleg en in hoger beroep heeft plaatsgevonden op de grondslag van de aan verdachte in persoon betekende dagvaarding van 31 oktober 2007;

(c) dat het voor de verdachte en de raadsman duidelijk is geweest voor welke strafbare feiten de verdachte uiteindelijk werd vervolgd en waartegen hij zich moest verdedigen;

(d) dat door de handelwijze van de officier van justitie de belangen van de verdachte niet daadwerkelijk zijn geschaad.(1)

"Dit betreft eveneens de verbalisant betrokken bij het onderzoek tegen appellant. De verdediging wil deze verbalisant nadere vragen stellen over zijn proces verbaal bevindingen van 4 april 2007 (pagina 72 en volgende proces verbaal), welk proces verbaal is aangepast en gecorrigeerd op 8 januari 2008.

De verdediging wil deze verbalisant confronteren met onjuistheden in het eerste proces verbaal bevindingen en tevens met onjuistheden die ook nog zijn opgenomen in het gecorrigeerde proces verbaal van 8 januari 2008. Zo betwist appellant uitdrukkelijk dat deze verbalisant contact zou hebben gehad met hem naar aanleiding van ambtelijke informatie dat er sprake zou zijn van contact met jonge buitenlandse kinderen in zijn woning waarbij seksueel getinte videobanden zouden zijn bekeken. In het belang van de verdediging is dat noodzakelijk deze verbalisant hierover nader te bevragen."

De AG heeft geantwoord dat het verzoek wat betreft verbalisant [verbalisant 2] dient te worden afgewezen, omdat hetgeen deze zou kunnen verklaren niet van belang zou zijn voor enige door het hof te nemen beslissing. In de op 2 februari 2009 voorgedragen pleitnota heeft de advocaat van verdachte het verzoek herhaald.

Het hof heeft ter terechtzitting van 9 februari 2009 het verzoek afgewezen en deze afwijzing aldus gemotiveerd:

4.5. Het hof heeft het verzoek terecht getoetst aan de maatstaf van het eerste lid onder c van artikel 288 Sv. De motivering die het hof heeft gegeven voor de afwijzing van het verzoek kan deze beslissing dragen en is niet onbegrijpelijk.

Het middel faalt.

5.1. Het derde en vierde middel klagen over schending van het tweede lid van artikel 359 Sv omdat de redengeving die het hof heeft gegeven voor de afwijking van de onderbouwde standpunten van de verdediging over de betrouwbaarheid van de verklaringen van respectievelijk [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] zou tekortschieten. Het hof is niet op ieder onderdeel van het betoog van de advocaat van verdachte met betrekking tot de betrouwbaarheid van de verklaringen van beide jongens ingegaan en daarom had het hof deze verklaringen niet voor het bewijs mogen gebruiken.

Beide middelen lenen zich voor een gezamenlijke bespreking.

"hij in de periode van 1 augustus 2006 tot en met 23 juni 2007 te Eindhoven, met [slachtoffer 2], geboren op [geboortedatum] 1994, die de leeftijd van twaalf jaren maar nog niet die van zestien jaren had bereikt, buiten echt, ontuchtige handelingen heeft gepleegd, die mede bestonden uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer 2], hebbende verdachte:

- meerdere malen een vinger in de anus van die [slachtoffer 2] geduwd/gebracht en gehouden en

- meerdere malen die [slachtoffer 2] bewogen om zijn, verdachtes, penis vast te pakken en vervolgens op en neer gaande bewegingen te maken (aftrekken) en

- meerdere malen de penis van die [slachtoffer 2] in zijn, verdachtes, mond geduwd/gebracht en gehouden en

- meerdere malen de penis van die [slachtoffer 2] vastgepakt en vervolgens op en neergaande bewegingen gemaakt (aftrekken)."

"hij in de periode van 1 augustus 2006 tot en met 23 juni 2007 te Eindhoven, met [slachtoffer 1], geboren op [geboortedatum] 1998, die toen de leeftijd van zestien jaren nog niet had bereikt, buiten echt, ontuchtige handelingen heeft gepleegd, hierin bestaande dat verdachte

- een maal die [slachtoffer 1] heeft bewogen om zijn, verdachtes, penis vast te pakken en vervolgens op en neer gaande bewegingen te maken (aftrekken) en

- een maal de penis van die [slachtoffer 1] heeft vastgepakt en vervolgens op en neergaande bewegingen heeft gemaakt (aftrekken)."

"De raadsvrouwe heeft aangevoerd dat de door [slachtoffer 3], [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] afgelegde verklaringen niet betrouwbaar zijn, gelet op de tegenstrijdigheden in de inhoud van die verklaringen, de ontstaansgeschiedenis van de beschuldigingen en het motief dat de jongens kunnen hebben gehad om belastend over de verdachte te verklaren.

De raadsvrouwe heeft daarbij meer in het bijzonder aangevoerd dat waar [slachtoffer 3], [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] hebben verklaard dat verdachte een stijf geslachtsdeel had, dit onjuist is, nu het voor verdachte wegens gebruik van het medicijn Reductil feitelijk onmogelijk was om een erectie te krijgen.

Bullens plaatst in dit rapport enkele kanttekeningen bij de kwaliteit van de verhoren en concludeert dat in deze zaak theoretisch gesproken de nodige ruimte is geweest voor het ontstaan van ruis. Er bestaan echter volgens Bullens de nodige aanwijzingen voor de juistheid van de door [slachtoffer 3], [slachtoffer 2], [slachtoffer 4] en [slachtoffer 1] afgelegde verklaringen. Zo komen er geen aanwijzingen naar voren dat de ouders motieven hadden om hun kinderen een valse of onware verklaring af te laten leggen. Ook vanuit de minderjarigen zelf komen voornoemde motieven niet naar voren. Zij zijn niet uitgesproken negatief over de verdachte en proberen hem niet extra in een kwaad daglicht te plaatsen. Voor [slachtoffer 4] en [slachtoffer 2] geldt dat hun doel niet was om verdachte voor de buitenwereld zwart te maken, maar om te voorkomen dat verdachte meer slachtoffers zou maken. Dit pleit volgens Bullens sterk tegen het mogelijk afleggen van een valse/onware verklaring dan wel het hebben van een wraakmotief.

Ten aanzien van de verklaringen van [slachtoffer 4] en [slachtoffer 2] kan worden geconcludeerd dat zij de verklaring van de ander ondersteunen (kruisvalidering). Ook ondersteunen alle jongens hun verklaringen met spontane gebaren, wat erop wijst dat ze de vermeende handelingen als het ware nog voor zich kunnen zien en corrigeren zij de studioverhoorders op punten. Bovendien kan ten aanzien van alle jongens worden vastgesteld dat zij in grote lijnen consistent hebben verklaard en hun verklaring derhalve geen incrementeel karakter draagt, aldus Bullens.

Het hof overweegt dat de stelling van verdachte dat hij geen erectie kon krijgen niet aannemelijk is geworden. Uit de door de verdediging overgelegde bijsluiter van het medicijn Reductil volgt enkel dat erectieproblemen een mogelijke bijwerking van de medicatie zijn. Het hof stelt vast dat uit het door verdachte overgelegde journaal van de huisarts niet kan blijken dat verdachte gedurende de ten laste gelegde periode last had van erectiestoornissen.

Het journaal bevat uitsluitend een opgave van de door verdachte gebruikte medicijnen, maar vermeldt niet de aard van de klachten van verdachte bij het medicijngebruik, noch de frequentie waarmee verdachte zich met deze klachten bij de huisarts zou hebben gemeld. Bovendien is niet aannemelijk geworden dat "erectieproblemen" volstrekt in de weg staan aan het (enigermate) stijf worden van het geslachtsdeel.

De omstandigheid dat [slachtoffer 3], [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] hebben verklaard dat verdachte een stijf geslachtsdeel had, doet daarom niet af aan de geloofwaardigheid van de verklaringen van deze kinderen.

Het hof overweegt dat uit de verklaring van 23 juni 2007 van de vader van [slachtoffer 3], [betrokkene 4], blijkt dat hij eerst met [slachtoffer 3] heeft gesproken en dat [slachtoffer 2] op dat moment nog op kamp was. [Slachtoffer 3] heeft zijn vader in dat eerste gesprek verteld dat verdachte hem heeft voorgedaan hoe je je moest aftrekken en dat hij en [verdachte] elkaar hebben afgetrokken. Een dag later heeft vader pas met [slachtoffer 2] gesproken. [Slachtoffer 3] was, blijkens de verklaring die [betrokkene 4] op 26 maart 2009 tegenover voornoemde rechter-commissaris heeft afgelegd, niet bij het gesprek aanwezig op het moment dat [slachtoffer 2] zijn ouders vertelde over de seksuele handelingen die de verdachte met hem zou hebben verricht.

Het hof oordeelt dat het standpunt van de raadsvrouwe geen steun vindt in de volgtijdelijkheid van de afgelegde verklaringen en verwerpt het verweer reeds om die reden. Ten overvloede voegt het hof daaraan toe dat [slachtoffer 3] ook inhoudelijk een ander verhaal vertelt dan zijn broer [slachtoffer 2], zodat ook daaruit niet de door de raadsvrouwe gestelde beïnvloeding kan worden afgeleid.

Het hof stelt vast dat [slachtoffer 2] heeft verklaard dat hij 10 tot 15 weekeinden bij de verdachte heeft verbleven, terwijl verdachte heeft verklaard dat dit 3 tot 4 weekeinden het geval was. Het hof overweegt dat, hoewel de verklaring van [slachtoffer 2] op dit punt mogelijk onjuist is, deze enkele omstandigheid niet met zich brengt dat zijn verklaring ook op overige punten onjuist is. Het hof neemt daarbij in aanmerking dat er ook buiten de weekeinden dat [slachtoffer 2] bij de verdachte heeft gelogeerd veelvuldig contact tussen hen is geweest, waaronder in het zwembad.

De raadsvrouwe heeft voorts aangevoerd dat de verklaring van [slachtoffer 2] over de condooms die de verdachte zou hebben gebruikt het resultaat is van een suggestieve vraagstelling en om die reden ongeloofwaardig is.

Het hof overweegt dat [slachtoffer 2] tijdens het studioverhoor uit eigen beweging verklaart dat de verdachte een condoom omdeed tijdens de seksuele handelingen die zij met elkaar verrichtten. Het hof acht het in dat licht voor de beoordeling van de betrouwbaarheid van de verklaring van [slachtoffer 2] irrelevant waar die condooms dan lagen. Voorts overweegt het hof dat tijdens een doorzoeking van de woning van de verdachte condooms werden aangetroffen in het nachtkastje op de slaapkamer van de verdachte. In zijn op schrift gestelde verklaring van september 2007 erkent verdachte dat er condooms in het nachtkastje op zijn slaapkamer lagen.

Gelet op het vorenstaande verwerpt het hof het verweer dat de verklaring van [slachtoffer 2] ongeloofwaardig is.

5.4. Het hof heeft zich in zijn beoordeling van de betrouwbaarheid van de verklaringen van de kinderen grotendeels gebaseerd op de rapporten die professor Bullens heeft opgemaakt, in welke rapporten de punten die in de toelichting op het derde en vierde middel zijn aangehaald, zijn besproken, althans uit welke rapporten voldoende conclusies kunnen worden getrokken met het oog op de beoordeling van de betrouwbaarheidsverweren. Het hof heeft zich aangesloten bij het oordeel van deze deskundige dat er voldoende aanwijzingen zijn voor de betrouwbaarheid van deze verklaringen. Van beïnvloeding door volwassenen, zoals de ouders, die tot onbetrouwbaarheid van de verklaringen zou hebben geleid is de deskundige niet gebleken. Vervolgens is het hof nog nader ingegaan op enige afzonderlijke onderdelen van de verklaringen van beide jongens.

Het hof heeft de onderbouwde standpunten van de verdediging over de betrouwbaarheid van beide slachtoffers dus in een combinatie van redeneringen weerlegd. Het hof heeft gewezen op de resultaten van het onderzoek van de deskundige en daarnaast zelfstandig argumenten aangedragen voor het oordeel dat de slachtoffers betrouwbaar hebben verklaard. In het oordeel van de deskundige, dat door het hof is overgenomen, heeft het hof de weerlegging gelezen van gedetailleerde kritische opmerkingen van de verdediging, waardoor het niet meer nodig was voor het hof om zelf inhoudelijk op al deze detailpunten in te gaan.(5)

Beide middelen falen.

7.3. De vraag die het middel aan de orde stelt is of aldus niet het tweede lid van artikel 342 Sv is geschonden.

Van schending van het tweede lid van artikel 342 Sv is geen sprake wanneer de verklaring van de getuige voldoende steun vindt in het overige gebezigde bewijsmateriaal. De beantwoording van de vraag wanneer er nog wel gesproken kan worden van voldoende steun hangt af van de omstandigheden van het concrete geval. Aldus de Hoge Raad in een zaak waarin een veroordeling was uitgesproken voor bedreiging met een mes. Het bewijs steunde op een aangifte, op een ambtsedig proces-verbaal waarin verbalisanten hebben gerelateerd dat zij zijn aangesproken door aangever die hevig geëmotioneerd was, een proces-verbaal waarin is vermeld dat bij een veiligheidsfouillering van verdachte in zijn broekzak een mes is aangetroffen, een proces-verbaal met de beschrijving van het mes en de verklaring van verdachte ter terechtzitting in hoger beroep, inhoudende dat hij het mes op de datum dat hij het asielzoekerscentrum bezocht waarin aangever verbleef, bij zich droeg.(6) Onvoldoende steun nam de Hoge Raad aan in een zaak waarin verdachte was veroordeeld voor verkrachting, waarbij het bewijs voor het seksueel binnendringen van het lichaam van het slachtoffer en voor de feitelijkheden waardoor het slachtoffer gedwongen was dat te ondergaan uitsluitend was af te leiden uit de verklaringen van het slachtoffer. Het hof had voor het bewijs daarnaast een verklaring van de verdachte over zijn behoefte aan seks gebruikt en verklaringen over de plaats in het ziekenhuis waar het slachtoffer zich zou hebben bevonden. Voorts had het hof overwogen dat verdachte wisselende verklaringen had afgelegd over de kamer waar het slachtoffer zou hebben gelegen.(7) Op dezelfde dag wees de Hoge Raad een arrest waarin de veroordeling voor bedreiging was gebaseerd op de aangifte van het slachtoffer en de verklaring van verdachte dat hij op de dag waarop zich dat feit zou hebben voorgedaan zich in de stad heeft bevonden waar aangeefster zou zijn bedreigd. Deze verklaring van verdachte gaf volgens de Hoge Raad onvoldoende steun aan de verklaring van aangeefster.(8)

"4.5. Bij de beoordeling van het middel moet worden vooropgesteld dat in een geval als het onderhavige waarin de verdediging niet in enig stadium de gelegenheid heeft gehad de persoon die een verklaring tegenover de politie heeft afgelegd te (doen) ondervragen, art. 6 EVRM aan het gebruik tot het bewijs van het proces-verbaal van de politie met een dergelijke verklaring niet in de weg staat, als de betrokkenheid van de verdachte bij het hem tenlastegelegde feit in voldoende mate steun vindt in andere bewijsmiddelen, en voorts dat dit steunbewijs dan betrekking zal moeten hebben op die onderdelen van de hem belastende verklaring die hij betwist (vgl. HR 12 oktober 1999, NJ 1999, 827).

4.6. Uit de inhoud van de hiervoor onder 4.3 weergegeven bewijsmiddelen blijkt dat de verklaring van de getuige [getuige A] (AM, aangeefster) steun vindt in de andere bewijsmiddelen. In het bijzonder blijkt uit de verklaring van [betrokkene A] (AM, buurtbewoonster) dat op het bewuste tijdstip een persoon van wie het signalement overeenkomt met dat van de verdachte aan de deur van de woning van die [getuige A] is geweest, dat deze persoon die woning vervolgens is binnengegaan en dat in die woning, toen deze getuige direct [getuige A] opbelde omdat zij het vreemd vond, een man de telefoon heeft opgenomen. Een en ander strookt nauwkeurig met hetgeen [getuige A] heeft verklaard. Uit zijn onder 4.4 weergegeven verklaring ter terechtzitting in hoger beroep volgt dat de verdachte, die niet heeft betwist dat hij aan het opgegeven signalement voldeed en heeft verklaard dat hij zich eerder voor iemand van de thuiszorg had uitgegeven, heeft betwist bij of in de woning van [getuige A] te zijn geweest, zodat de verklaring van [betrokkene A] betrekking heeft op door de verdachte betwiste onderdelen van de verklaring van [getuige A]. Voorts blijkt uit het onder 4.3 sub d weergegeven bewijsmiddel dat de verdachte aan de hand van het opgegeven signalement korte tijd later in de directe omgeving van de woning van [getuige A] is aangehouden en dat hij in aanwezigheid van de beide verbalisanten door [getuige A] voor honderd procent is herkend.

Gelet op de inhoud van de bewijsmiddelen in hun onderlinge samenhang, is het Hof kennelijk van oordeel dat de betrokkenheid van de verdachte bij het hem tenlastegelegde feit, zoals deze blijkt uit de door [getuige A] afgelegde verklaring, in voldoende mate steun vindt in de andere bewijsmiddelen."

Weliswaar heeft hier het steunbewijs betrekking op gegevens die door verdachte zijn ontkend, maar het zegt niets over het delictshandelen zelf, enkel over de aanwezigheid ter plekke. Verdachtes betrokkenheid bij de poging tot oplichting wordt door deze verklaringen slechts op indirecte wijze ondersteund. Geen enkel bewijsmiddel behoudens de verklaringen van aangeefster bevat waarnemingen van het handelen van verdachte in de woning. Als alleen van belang zou zijn de steun die door ander bewijsmateriaal dan de verklaring van een getuige wordt verleend aan de betrokkenheid van verdachte bij het hem tenlastegelegde feit(13) zou het steunbewijs dat daarop geen betrekking heeft ontoereikend zijn.(14)

Deze conclusie kan ik niet uit de rechtspraak trekken. Met andere woorden: het steunbewijs kan onderdelen van de verklaring van de niet gehoorde getuige ondersteunen zonder dat dat steunbewijs direct is gerelateerd aan het delictshandelen.(15) Uiteraard betekent dat niet dat bevestiging van trivialiteiten afdoende kan zijn. Het onderdeel van de verklaring van de getuige dat wordt bevestigd moet wel betrekking hebben op een of meerdere gegevens die met het tenlastegelegde delict in een betekenisvolle betrekking staan. Dat is bijvoorbeeld niet het geval als de belastende, niet gehoorde getuige heeft verklaard over verdachte's betrokkenheid bij het strafbaar feit en dat de verdachte rijdt in een Zweedse auto, een Saab, en er steunbewijs voorhanden is voor het feit dat een Saab inderdaad een Zweedse auto is. Maar het wordt anders als de niet gehoorde getuige verklaart over verdachte's betrokkenheid bij een hennepkwekerij en zegt dat verdachte minstens vier keer per week met zijn Saab bij de kwekerij arriveerde om spullen voor de kwekerij te brengen en te halen, en er steunbewijs voorhanden is, inhoudende dat de Saab van verdachte verschillende keren per week geparkeerd stond voor de loods waarin nadien een hennepkwekerij is aangetroffen. Of denk aan het geval dat iemand wordt beroofd door bedreiging met een mes van een mobiele telefoon, meteen de politie inschakelt, waarna de politie een verdachte aanhoudt die in het bezit blijkt te zijn van een mes en telefoon zoals door aangever beschreven. Dit voorbeeld is ontleend aan HR 10 juni 2008, LJN BC9743, een Antilliaanse strafzaak. In cassatie klaagde degene die was veroordeeld voor de overval over het gebruik voor het bewijs van de verklaring van aangever, omdat aangever onbetrouwbaar zou zijn. De Hoge Raad overwoog dat het Gemeenschappelijk Hof kennelijk van oordeel is geweest dat de verklaring van aangever voldoende steun vond in het proces-verbaal van aanhouding en inbeslagneming, maar dat dit oordeel, in aanmerking genomen wat door de verdediging was aangevoerd, niet zonder meer begrijpelijk was. De vergelijking met het eerder besproken HR 26 januari 2010, LJN BK2094, waarin de Hoge Raad geen schending van het tweede lid van artikel 342 Sv aannam, dringt zich op. Waarschijnlijk is het verschil in uitkomst in cassatie te verklaren doordat in de zaak van 10 juni 2008 er ook nog een uitdrukkelijk betrouwbaarheidsverweer is gevoerd, waarop niet was geantwoord.

Of en wanneer het steunbewijs vanuit het standpunt van artikel 6 EVRM voldoende is om het ontbreken van de gelegenheid een getuige te ondervragen niet tot een inbreuk te maken, is niet in algemene zin aan te geven en hangt af van de omstandigheden van het geval. Onder omstandigheden kan de constatering dat de verdachte zich op een bepaalde plaats heeft bevonden voldoende zijn. Ik denk aan het geval waarin iemand van zijn vrijheid wordt beroofd in een bepaald pand en dat verschillende malen is gezien dat verdachte dat pand is binnengegaan. In andere gevallen zal het anders liggen, met name indien de plaats waar verdachte zich heeft bevonden niet typerend is voor het delict.

(blz. 1, blz. 3-4)

Ik beken dat ik ontuchtige handelingen heb gepleegd met [slachtoffer 2]. Op een gegeven moment wilde hij na het zwemmen met mij naar de kleedkamer. Daar ontstond het eerste seksuele contact. Ik heb hem toen even gepijpt. Enkele weken na het contact tussen [slachtoffer 2] en mij was de situatie duidelijk anders. Wij zaten in het Turks stoombad. Op een gegeven moment kwam [slachtoffer 2] bij mij op schoot zitten. Hij had een erectie. Dat was een duidelijke uitnodiging, waarop ik even inging. Na afloop ben ik de kleedkamer in gegaan. Beide jongens kwamen mij achterna. Wij waren naakt. Ineens zag ik hen allebei met een erectie voor mijn neus slaan. Ik begon [slachtoffer 2] even te pijpen en trok tegelijkertijd [slachtoffer 4] af. Ik heb [slachtoffer 4] daarna nog even gepijpt.

(blz. 1-2)

lk beken dat ik ontuchtige handelingen heb gepleegd met [slachtoffer 4]. Ik heb zijn penis in mijn mond genomen en ik heb hem afgetrokken. Zoals hij verklaart, is het gegaan.

(blz. 2)

[Slachtoffer 1] heeft één keer bij mij gelogeerd. [Betrokkene 2] was toen ook bij mij. Ik had een bad genomen en ben daarna naar de woonkamer gegaan. [Betrokkene 2] en [slachtoffer 1] waren slechts gekleed in badjasjes.

(blz. 3)

[Slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] hebben bij mij gelogeerd.

[Betrokkene 2] en ik gingen iedere zondag zwemmen. In die periode hebben wij een aantal keren met [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] gezwommen."

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

1 HR 29 april 1997, NJ 1997, 667 m.nt. 't Hart; HR 17 maart 2009, LJN BG6671.

2 Pleitnotities 8 juni 2009, bladzijde 3.

3 Bijv. HR 7 juli 2009, LJN BJ1763.

4 De voetnoten zijn vanwege de leesbaarheid niet opgenomen.

5 HR 11 april 2006, NJ 2006, 393 rov. 3.8.4 onder d, m.nt. Buruma.

6 HR 26 januari 2010, LJN BK2094 rov. 3.3.

7 HR 30 juni 2009, NJ 2009, 496 m.nt. Borgers.

8 HR 30 juni 2009, NJ 2009, 495 m.nt. Borgers. In deze zaak wees mijn voormalig ambtgenoot mr. Bleichrodt er op dat het hof ten onrechte niet in de bewijsmiddelen had opgenomen dat aangeefster samenwoonde met de oom van verdachte en dat de verdachte op de door haar in haar aangifte genoemde datum in de woning is gekomen waarin zij zich met verdachte's oom op dat moment bevond. Hij stelde voor de bewijsvoering verbeterd te lezen, maar de HR heeft deze suggestie niet overgenomen.

9 HR 8 september 1998, NJB p. 1650, nr. 117.

10 HR 12 oktober 1999, NJ 1999, 827, vervolgd in EHRM 10 november 2005, NJ 2006, 239 m.nt. Schalken; HR 16 november 2004, LJN AR3215; HR 4 september 2007, LJN BA5836.

11 HR 11 juni 2002, LJN AE2099; HR 15 februari 2005, LJN AR8286.

12 HR 30 maart 2004, NJ 2004, 344.

13 Vgl. HR 10 april 2007, NJ 2008, 386, m.nt. Schalken.

14 In HR 22 januari 2008, LJN BC1314 overweegt de HR ook dat artikel 6 EVRM aan het gebruik tot het bewijs van het proces-verbaal van politie inhoudende een verklaring van een persoon die niet door de verdediging ondervraagd is kunnen worden niet in de weg staat als de betrokkenheid van verdachte bij het hem ten laste gelegde feit in voldoende mate steun vindt in andere bewijsmiddelen, maar voegt daaraan toe dat het oordeel van het hof dat de verklaringen van de getuige voldoende steun vinden in andere bewijsmiddelen geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en niet onbegrijpelijk is.

15 Ik meen dat de rechtspraak van het EHRM zich niet verzet tegen de uitleg dat het steunbewijs betrekking moet hebben op de inhoud van de verklaring van de cruciale getuige en dat niet nodig is dat het rechtstreeks het ten laste gelegde feit betreft. Zie bijvoorbeeld EHRM 26 maart 1996, NJ 1996, 741 m.nt. EM/Kn (Doorson); EHRM 9 januari 2007, nr. 47986/99, § 61 (Gossa); EHRM 11 december 2008, nr. 6293/04, § 217 (Mirilashvili); EHRM 8 december 2009, nr. 44023/02, § 105 (Caka). Dreissen denkt daar klaarblijkelijk anders over; W.H.B. Dreissen, Bewijsmotivering in strafzaken, 2007, p. 97 e.v.

16 W.H.B. Dreissen, Eén getuige is geen getuige, DD 2009, 57, p. 768.

17 Anders kennelijk Dreissen, t.a.p., p. 775.

18 HR 20 mei 2003, NJ 2003, 672 m.nt. Schalken.

19 Zie Bert Demeersseman, Mogelijkheden voor gebruik van schakelbewijs, Trema 2009, p. 155.

20 B. de Wilde, Schakelconstructies in bewijsmotiveringen, DD 2009, 42, p. 584.