Parket bij de Hoge Raad, 08-02-2008, BB7423, C06/202HR

Conclusie inzake:

[Eiser]

tegen

[Verweerster]

1. Feiten

1.1. In cassatie kan worden uitgegaan van de volgende feiten, vastgesteld in rov. 2.2 van het arrest van het Hof 's Gravenhage van 29 maart 2006.

1.2 [Eiser] is werknemer van [verweerster]. [Verweerster] exploiteert een tuinbouwbedrijf.

1.3 Op 26 februari 2002 is [eiser] tijdens de uitvoering van zijn werkzaamheden voor [verweerster] een ongeval overkomen toen een vrachtauto met een chauffeur zonder bijrijder fust ("Deense containers/wagons en platen") kwam laden op het bedrijf van [verweerster]. [Verweerster] had voor dit vervoer - dat regelmatig voorkwam - een in Portugal gevestigde transportonderneming (TFS) ingeschakeld die op haar beurt het vervoer aan een andere transportonderneming (Transportes Guimar) had uitbesteed.

1.4 [Eiser] heeft de chauffeur met een heftruck geholpen bij het laden. De vrachtwagen stond ongeveer 8-10 meter van de schuurdeur. Er stond veel wind. Op een gegeven moment sloeg een van de twee laaddeuren van de vrachtwagen door de wind dicht. De toegesnelde chauffeur heeft de deur weer in de geheel geopende positie gebracht, liep terug en stak zijn duim op als teken dat "het" in orde was.

1.5 Hierna werd het laden hervat. Omdat een deel van de te laden zaken (platen) was weggewaaid, is [eiser] van de heftruck afgekomen om de desbetreffende stapel goed op zijn plaats te krijgen teneinde die met de heftruck op te kunnen tillen. Op dat moment sloeg de deur wederom door de wind dicht. De deur raakte het hoofd van [eiser]. Hij heeft hierdoor letsel opgelopen.

2. Procedureverloop

2.1.1 Bij dagvaarding d.d. 25 september 2002 heeft [eiser] (toen nog aangeduid als [eiser]) [verweerster] gedagvaard voor de Kantonrechter Delft en gevorderd haar te veroordelen tot vergoeding van alle door hem tengevolge van genoemd ongeval geleden of nog te lijden schade, op te maken bij staat.

2.1.2 Het Hof heeft, in cassatie niet bestreden, geoordeeld dat deze vordering hierop is gegrond dat [verweerster] haar in art. 7:658 BW omschreven zorgplicht niet is nagekomen, althans aansprakelijk is voor een door de chauffeur van de vrachtauto gemaakte fout (het niet goed vastzetten van de deur) of voor een gebrek aan de vrachtauto (waardoor de deur kon losraken).

2.2 [Verweerster] heeft de vordering bestreden. Zij heeft onder meer aangevoerd dat die dag "een zeer sterke wind"(1) stond (cva onder 9). De "Deense wagens" waren van de heftruck afgewaaid onder 10).

2.3.1 Bij vonnis van 15 mei 2003 heeft de Rechtbank 's Gravenhage (sector kanton - locatie Delft) de vordering afgewezen (rov. 4.2).

Daarvan uitgaande moet er "redelijkerwijs" van worden uitgegeaan dat "geen andere maatregelen ter voorkoming van het ongeval te treffen zouden zijn geweest" (rov. 4.10).

2.4 [Eiser] heeft hoger beroep ingesteld. Hij wijst erop dat er die dag een "harde wind" stond (mvg onder 1).

2.5 [Verweerster] heeft het beroep bestreden. Volgens haar is het ongeval het gevolg van "een harde rukwind" (mva onder 25). Verderop rept zij van pallets die door de wind waren omgeblazen (onder 31); sprake was van "hevige rukwinden" (mva onder 35).

2.6.1 In zijn arrest van 29 maart 2006 heeft het Hof 's-Gravenhage het bestreden vonnis bekrachtigd met nog een innovatieve suggestie aan [eiser] die thans niet ter zake doet (rov. 2.17).

2.6.5 Ook het beroep op de artikelen 7:611 en 6:2/6:248 BW wijst het Hof van de hand (rov. 2.15).

2.7 [Eiser] heeft tijdig beroep in cassatie doen bezorgen. [Verweerster] heeft geconcludeerd tot verwerping. Partijen hebben hun stellingen uitvoerig schriftelijk toegelicht. [Eiser] heeft nog gerepliceerd.

3. Bespreking van de klachten

3.2.1 Dat het ter plaatse en ten tijde van het ongeval hard waaide, vindt bevestiging in de eigen stellingen van [verweerster], zoals weergegeven onder 2.2 en voetnoot 1 ("een zeer sterke wind") en "aanzienlijk sterke wind", "een harde rukwind" en "hevige rukwinden" (onder 2.5). Ook de Kantonrechter sprak, in appèl niet bestreden, van "een harde rukwind" (rov. 4.10).

3.2.2 Dit alles vindt verdere bevestiging in de eigen stellingen van [verweerster] dat de "Deense wagens" van de heftruck waren afgewaaid (zie onder 2.2) en dat pallets door de wind waren omgeblazen (onder 2.5). Daarop wijst trouwens ook dat voorafgaand aan het ongeval een deur openwaaide.

3.4 Onjuist is 's Hofs oordeel in rov. 2.7 dat de werkgever in het licht van hetgeen hiervoor is vermeld geen maatregelen behoefde te nemen. Een onjuistheid die trouwens valt te herleiden tot de onder 3.3 genoemde onvolkomenheid van het arrest.

3.7 Het onderdeel acht dit oordeel onbegrijpelijk in het licht van het feit dat het Hof in rov. 2.2 heeft vastgesteld dat [verweerster] het betreffende vervoer - dat regelmatig voorkwam - had uitbesteed. Ook "de stellingen in feitelijke instanties" zouden geen andere conclusie toelaten dan dat [verweerster] de zorg voor de veiligheid bij het laden van vrachtauto geheel of gedeeltelijk aan de betrokken transportonderneming heeft overgelaten. Het doet evenwel slechts concreet beroep op de cvr onder 6 en 8.

3.8 In de cvr staat op de genoemde plaatsen niets nuttigs. Met name wordt niet uit de doeken gedaan waaruit zou blijken dat [verweerster] de zorg voor [eiser]s veiligheid aan een Portugese vervoerder zou hebben overgelaten, nog daargelaten dat niet op voorhand aannemelijk is dat [eiser], gezien zijn vooraanstaande positie, daarmee akkoord zou zijn gegaan. De cvr onder 8 i.f. blijft steken in een verwijzing naar rechtspraak waarin zulks wél werd aangenomen. Zelfs niet gesteld wordt dat dit in casu ook het geval zou zijn.

3.9 Waarom uit de omstandigheid dat [verweerster] het vervoer had uitbesteed zou moeten worden afgeleid dat de aannemer zich moest ontfermen over [eiser]s veiligheid vermag ik niet in te zien.

3.10 Het onderdeel mislukt.

3.11.1 Onderdeel 3 keert zich tegen de rov. 2.11, 2.12 en 2.14. Het Hof heeft daarin aansprakelijkheid van [verweerster] op grond van de artikelen 6:76 en 6:77 BW afgewezen omdat er geen reden is te oordelen dat de inschakeling door [verweerster] - een tuinbouwbedrijf - van een zelfstandige transportonderneming, kan worden aangemerkt als (samenhangend met) de uitvoering van de werkgeversverplichting uit hoofde van de arbeidsovereenkomst tussen [verweerster] en [eiser].

3.11.2 Het onderdeel bevat in de eerste plaats de klacht dat het Hof heeft miskend dat de gedingstukken geen andere gevolgtrekking toelaten dan dat de inschakeling door [verweerster] van de betrokken transportonderneming juist kan worden aangemerkt als (samenhangende met) de uitvoering van de verbintenissen van [verweerster] jegens [eiser] uit hoofde van de arbeidsovereenkomst.(2) Voorts wordt nog beroep gedaan op rov. 2.2 derde gedachtestreepje.

3.12 Voor zover gegrond op een niet nader toegelichte verwijzing naar "de gedingstukken" voldoet het onderdeel, volgens vaste rechtspraak, niet aan de eisen van art. 407 lid 2 Rv. Mrs Meijer en Dempsey wijzen daar terecht op (s.t. onder 3.5.2).

3.13 Waarom uit de omstandigheid dat een tuinbouwonderneming voor vervoer regelmatig een (Portugese) vervoerder inschakelt, zou moeten worden afgeleid dat deze daardoor hulppersoon van [verweerster] zou worden, valt niet in te zien.

3.14 Bij dit alles valt nog te bedenken dat art. 6:76 BW niet ruim moet worden uitgelegd. Het komt aan op de vraag of sprake is van personen van wie de hulp wordt gebruikt bij de uitvoering van de verbintenis ten aanzien waarvan de aansprakelijkheid in geding is.(3)

3.15.1 De klacht mislukt ook voor zover wordt opgekomen tegen 's Hofs oordeel dat de inschakeling van een transportonderneming in dit geval niet is geschied samenhangend met de uitvoering van de arbeidsovereenkomst tussen [verweerster] en [eiser]. Immers wordt niet uitgelegd waarom dit oordeel onjuist of onbegrijpelijk zou zijn. Het valt ook allerminst in te zien.

3.15.2 Met juistheid hebben mrs Meijer en Dempsey erop gewezen dat het bij de onder 3.15.1 genoemde verplichting gaat om de zorg voor de veiligheid van [eiser] (s.t. onder 3.5.4). Ook het Hof is daarvan - in cassatie niet bestreden - uitgegaan. Dat de vervoerder daarbij werd ingeschakeld, is door [eiser] niet gesteld. Laat staan dat het onderdeel beroep doet op passages waarin dat zou zijn geschied.

3.16 Het bovenstaande geldt gelijkelijk voor het beroep op art. 6:77 BW in verband met de door de vervoerder gebruikte vrachtauto.

3.17 Het onderdeel behelst ten slotte nog een klacht gericht tegen 's Hofs oordeel dat het beroep op art. 6:171 BW faalt omdat het onderhavige transport niet als werkzaamheid ter uitoefening van het (tuinbouw)bedrijf van [verweerster] kan worden aangemerkt (rov. 2.14).

3.18 Het onderdeel komt niet verder dan ongemotiveerd het tegendeel te betogen. Het voldoet daarom m.i. niet aan de eisen van art. 407 lid 2 Rv.

3.20 's Hofs oordeel dat het vervoer van TFS van 'fust' niet valt aan te merken als werkzaamheden ter uitoefening van het tuinbouwbedrijf van [verweerster] lijkt mij volkomen juist. Dat zou wellicht anders zijn wanneer het zou zijn gegaan om vervoer tussen twee locaties van [verweerster], maar die situatie deed zich blijkens rov. 2.14 in casu klaarblijkijk niet voor. Dat wordt in cassatie niet bestreden.

3.21 Ten overvloede: zeker in een internationale context (en ook naar Portugees recht)(5) zou een ander oordeel moeilijkheden kunnen veroorzaken. In Europees verband is art. 6:171 BW een vreemde eend in de bijt.(6) Buitenlandse ondernemingen zullen daarop allicht niet steeds bedacht zijn.

3.23 Het onderdeel onderneemt, naar de kern genomen en mede in het licht van de s.t. blz. 5/6, een moedige poging het huidige recht op het stuk van aansprakelijkheid voor arbeidsongevallen op zijn kop te zetten. Een poging die, in elk geval bezien vanuit de optiek van slachtoffers, stellig sympathiek is. Maar zij is tot mislukken gedoemd.

3.24 Nog onlangs, bij de introductie van art. 7:658 BW, heeft de wetgever als hoofdregel gekozen voor een schuldaansprakelijkheid. Het door [eiser] bepleite stelsel komt er, ontdaan van de weinige franje die eraan zit, op neer dat deze zou moeten worden geabandonneerd. Klaarblijkelijk in alle gevallen waarin deze bepaling geen soelaas biedt én waarin een band met de werkzaamheden bestaat, zou de werkgever aansprakelijk zijn.

3.25 Het gaat de rechtsvormende taak van de rechter verre te buiten een dergelijke stap te zetten. Niet alleen omdat aldus het wettelijk stelsel teniet wordt gedaan, maar ook omdat - nog wel met terugwerkende kracht - een onvoorzienbare aansprakelijkheid in het leven zou worden geroepen. Een aansprakelijkheid waarvan ongewis is of deze wel door verzekering wordt gedekt en, zo ja, of zij wel gedekt zal blijven.(7)

3.26 Voor de toekomst zou zo'n aansprakelijkheid, voor zover zij slechts ziet op ongevallen, m.i. verzekerbaar moeten zijn, daargelaten voor welke premies.(8) Het wettelijk stelsel laat m.i. evenwel niet toe om hier onderscheid te maken tussen arbeidsongevallen en beroepsziektes. Zoals bekend zijn verzekeraars, m.i. niet ten onrechte, vooral beducht voor long tail-schades. Een onbeperkte aansprakelijkheid daarvoor door het vér buiten zijn grenzen oprekken van art. 7:611 BW zal allicht tot onverzekerbaarheid leiden. En als zij dat thans al niet is, moet worden gevreesd dat zij dat op enig moment wel zal (kunnen) worden. Nu AVB-polissen op claims made-basis plegen te zijn geschoeid, zou dat er, praktisch gesproken, op neerkomen dat werkgevers, nog wel zonder wettelijke basis, met een potentieel ongedekte aansprakelijkheid zouden worden opgezadeld.(9)

3.27 De - via een verwijzing naar de mvg - aangevoerde argumenten van mr Aantjes doen hieraan niet af. Nog daargelaten dat de chauffeur geen collega was van [eiser] en dat de rechtspraak met betrekking tot art. 7:658 BW al rekening houdt met het argument van de dagelijkse sleur.(10)

3.28.1 Vermoedelijk is wel waar dat de precieze grenzen van art. 7:611 BW niet nauwkeurig kunnen worden afgebakend. Maar dat betekent uiteraard niet dat deze grenzen geheel moeten verdwijnen waardoor art. 7:611 (of 6:248 BW) een vergaarbak zou worden voor alle gevallen waarin art. 7:658 BW geen soelaas biedt. De schaarse rechtspraak waarin Uw Raad art. 7:611 BW voor - kort gezegd - ongevallen die met het werk verband hielden, heeft toegepast, biedt voor een tegengesteld oordeel geen enkele steun.

3.28.2 In de schaarse gevallen waarin aansprakelijkheid op de voet van art. 7:611 BW is aangenomen, ging het telkens om bijzondere omstandigheden. Situaties waarin art. 7:658 (of 6:248) BW juist vanwege de bijzondere setting niet of hooguit slechts met veel kunst en vliegwerk soelaas had kunnen bieden.(11)

3.28.3 Ter vermijding van mogelijk misverstand: ik zeg niet en bedoel evenmin dat art. 7:611 BW steeds (of zelfs maar vaak) een panacee is voor gevallen waarin art. 7:658 BW vanwege een bijzondere setting geen uitkomst biedt.(12)

3.29 Het beroep op Hartlief berust op een verkeerde lezing van zijn betoog. Deze scherpe analyticus van de rechtspraak van Uw Raad onderkent uiteraard dat art. 7:611 BW geen vluchthaven is voor alle benadeelden die tevergeefs op art. 7:658 BW beroep doen.(13)

3.30 Kortom: ook deze klacht mislukt.

Conclusie

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest.

Advocaat-Generaal