Hoge Raad, 17-12-2021, ECLI:NL:HR:2021:1892, 21/03375

Het middel klaagt dat de rechtbank ten onrechte eraan is voorbijgegaan dat de officier van justitie heeft verzuimd te vermelden of hij ingevolge art. 28a lid 2, aanhef en onder c, Wzd is nagegaan of betrokkene een wettelijk vertegenwoordiger heeft en of hij, zo nodig, de procedure voor het aanwijzen van een wettelijk vertegenwoordiger is gestart. Het middel wijst erop dat noch in het verzoekschrift van de officier van justitie, noch in de bestreden beschikking melding wordt gemaakt van een wettelijk vertegenwoordiger, terwijl evenmin blijkt dat de vraag of betrokkene een wettelijk vertegenwoordiger heeft tijdens de mondelinge behandeling is besproken. De rechtbank had deze vraag niet onbesproken mogen laten. Het is rechtens onjuist, dan wel zonder nadere motivering onbegrijpelijk, dat de rechtbank desondanks de behandeling van het verzoek door heeft laten gaan. Zij had gemotiveerd bij haar oordeel dienen te betrekken of er sprake was van spoedeisendheid voor de te verlenen zorg waardoor de aanstelling van een wettelijk vertegenwoordiger niet kon worden afgewacht, aldus het middel.

Art. 28a lid 2, aanhef en onder c, Wzd bepaalt dat zodra de officier van justitie met de voorbereiding van een verzoekschrift op de voet van art. 2.3 lid 2 Wfz begint, hij nagaat of de betrokkene een wettelijk vertegenwoordiger heeft en, zo nodig, de procedure voor het aanwijzen van een wettelijk vertegenwoordiger start. Uit het stelsel van de Wzd, in het bijzonder uit art. 3 lid 2 en art. 3 lid 8 Wzd (op het tijdstip waarop de rechtbank haar in cassatie bestreden beschikking gaf: art. 3 lid 9 (oud) Wzd),² volgt dat het begrip “zo nodig” in art. 28a lid 2, aanhef en onder c, Wzd aldus moet worden begrepen, dat de officier van justitie een procedure voor het aanwijzen van een wettelijk vertegenwoordiger dient te starten indien de betrokkene niet tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake van de uitoefening van zijn rechten en plichten op grond van de Wzd in staat is, geen wettelijk vertegenwoordiger heeft en te verwachten valt dat er ook geen andere persoon als vertegenwoordiger voor de betrokkene zal optreden.³

In dit geval heeft het CIZ vastgesteld dat voor betrokkene geen wettelijk vertegenwoordiger is aangesteld en dat voor hem, gezien zijn beperkingen, het aanstellen van een mentor die zijn belangen in het oog houdt en hem vertegenwoordigt van belang kan zijn (zie hiervoor in 2.1 onder (ii)). Dit zou voor de officier van justitie een aanwijzing hebben moeten zijn dat betrokkene niet tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake van de uitoefening van zijn rechten en plichten op grond van de Wzd in staat was, en reden om na te gaan of te verwachten viel dat er voor betrokkene een vertegenwoordiger zou optreden. Indien niet te verwachten viel dat voor betrokkene een vertegenwoordiger zou optreden, had de officier van justitie hetzij moeten onderzoeken of betrokkene tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake van de uitoefening van zijn rechten en plichten op grond van de Wzd in staat was, hetzij direct een procedure voor het aanwijzen van een wettelijk vertegenwoordiger moeten beginnen.

Anders dan het middel tot uitgangspunt neemt, stond het de rechtbank vrij om op het verzoek te beslissen zonder te onderzoeken of de officier van justitie had voldaan aan hetgeen hiervoor in 3.3 is overwogen. Het bepaalde in art. 28a lid 2, aanhef en onder c, Wzd vormt immers geen voorwaarde voor het kunnen verlenen van een machtiging. De waarborg dat bij de behandeling van het verzoek tot het verlenen van een machtiging de belangen van betrokkene worden behartigd, is gelegen in art. 38 lid 3 Wzd, ingevolge welke bepaling de rechter een last tot toevoeging van een advocaat aan de betrokkene geeft. Het middel faalt derhalve.