Hoge Raad, 21-12-2007, BB4757, R06/138HR

21 december 2007

Eerste Kamer

Rek.nr. R06/138HR

RM/MK

[De vrouw],

wonende te [woonplaats],

VERZOEKSTER tot cassatie,

advocaat: mr. S.H.M. van der Heiden,

[De man],

wonende te [woonplaats],

VERWEERDER in cassatie,

advocaat: mr. J. Brandt.

Bij verzoekschrift van 13 januari 2005 heeft de man de rechtbank Rotterdam verzocht haar tussen partijen gegeven beschikking van 15 februari 1999 in die zin te wijzigen dat de daarbij bepaalde uitkering tot levensonderhoud van de vrouw met ingang van 1 januari 2005 op nihil wordt gesteld, althans op een bedrag van € 500,-- per maand, althans op een bedrag dat de rechtbank in goede justitie vermeent te behoren.

De vrouw heeft het verzoek bestreden.

De rechtbank heeft bij beschikking van 4 juli 2005 het verzoek van de man afgewezen.

Tegen deze beschikking heeft de man hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te 's-Gravenhage. De man heeft in hoger beroep verzocht de beschikking van de rechtbank van 4 juli 2005 te vernietigen en, opnieuw rechtdoende, de uitkering tot levensonderhoud van de vrouw met ingang van 1 januari 2005, althans met ingang van 13 januari 2005, tot aan 1 juli 2005 te stellen op € 500,-- per maand en vanaf 1 juli 2005 op € 316,64 per maand.

Bij beschikking van 12 juli 2006 heeft het hof de bestreden beschikking vernietigd en, met wijziging van de beschikking van de rechtbank van 15 februari 1999, bepaald dat de uitkering tot levensonderhoud van de vrouw met ingang van 1 januari 2005 tot 1 juli 2005 € 850,-- per maand bedraagt, en met ingang van 1 juli 2005 € 950,-- per maand.

De beschikking van het hof is aan deze beschikking gehecht.

Tegen de beschikking van het hof heeft de vrouw bij verzoekschrift van 12 oktober 2006 beroep in cassatie ingesteld. Vervolgens heeft de vrouw op 21 december 2006 een aanvullend verzoekschrift ingediend. Het cassatierekest en het aanvullend verzoekschrift zijn aan deze beschikking gehecht en maken daarvan deel uit.

De man heeft bij verweerschrift geconcludeerd tot verwerping van het beroep en bij aanvullend verweerschrift tot niet-ontvankelijkverklaring van de vrouw in het aanvullende verzoek tot cassatie.

De vrouw heeft verzocht het beroep op niet-ontvankelijkheid te verwerpen.

De conclusie van de Advocaat-Generaal E.M. Wesseling-van Gent strekt

- in het op 12 oktober 2006 ter griffie van de Hoge Raad ingekomen cassatieberoep tot vernietiging en verwijzing; en

- in het op 21 december 2006 ter griffie van de Hoge Raad ingekomen aanvullend cassatieberoep tot niet-ontvankelijk verklaring van de vrouw in dit beroep.

3.1 In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

(i) Partijen zijn van 25 september 1966 tot 7 april 1999 met elkaar gehuwd geweest. Bij de echtscheidingsbeschikking van 15 februari 1999 is bepaald dat de man aan de vrouw een uitkering tot haar levensonderhoud moet betalen van ƒ 2.500,-- (€ 1.134,45) per maand. Uit dien hoofde betaalde de man per 1 januari 2005 een bijdrage van € 1.300,-- per maand.

(ii) Bij inleidend verzoekschrift van 13 januari 2005 heeft de man de rechtbank verzocht de uitkering tot levensonderhoud van de vrouw met ingang van 1 januari 2005, althans met ingang van de datum van indiening van het verzoekschrift, op nihil te stellen, althans op een bedrag van € 500,-- per maand. Aan dit verzoek heeft de man ten grondslag gelegd dat hij als gevolg van een wijziging van omstandigheden de uitkering tot levensonderhoud van de vrouw niet langer kan betalen. De rechtbank heeft het verzoek afgewezen.

(iii) Op het hoger beroep van de man heeft het hof bij beschikking van 12 juli 2006 de beschikking van de rechtbank vernietigd en opnieuw rechtdoende, met wijziging van de echtscheidingsbeschikking van 15 februari 1999, bepaald dat de uitkering tot levensonderhoud van de vrouw met ingang van 1 januari 2005 tot 1 juli 2005 € 850,-- per maand bedraagt, en met ingang van 1 juli 2005 € 950,-- per maand.

3.2 Het cassatieberoep van de vrouw is uitsluitend gericht tegen de ingangsdatum van 1 januari 2005 waarop het hof de gewijzigde bijdrage in het levensonderhoud van de vrouw heeft laten ingaan. Het hof heeft daaromtrent overwogen (rov. 19-20):

"19. De vrouw heeft geen verweer gevoerd tegen de ingangsdatum van 1 januari 2005, zodat het hof de draagkracht met ingang van die datum zal beoordelen.

20. Op grond van het vorenstaande - en mede rekening houdend met de leeftijd van de man - acht het hof het redelijk en billijk de alimentatie:

- met ingang van 1 januari 2005 tot 1 juli 2005 vast te stellen op € 850,- per maand; en

- met ingang van 1 juli 2005 vast te stellen op € 950,- per maand;

zodat de bestreden uitspraak moet worden vernietigd."

3.3.1 De vrouw heeft bij aanvullend verzoekschrift - dat op 21 december 2006, derhalve na afloop van de cassatietermijn, ter griffie van de Hoge Raad is ingekomen - aangevoerd dat zij ten tijde van de indiening van het cassatieverzoekschrift nog niet bekend was met het proces-verbaal van de mondelinge behandeling bij de rechtbank van 20 juni 2005, maar dat zij naar aanleiding van het onderhavige cassatieberoep de stukken die in de bestreden beschikking van het hof worden genoemd en waarover zij niet beschikte, heeft opgevraagd bij het hof en inmiddels heeft ontvangen, waaronder een brief van de advocaat van de man die op 3 november 2005 bij het hof is binnengekomen en die als bijlage het proces-verbaal van de mondelinge behandeling bij de rechtbank bevatte.

Naar aanleiding hiervan voert de vrouw als aanvullende klacht tegen de beschikking van het hof aan dat de vaststelling van het hof in rov. 19 dat de vrouw geen verweer heeft gevoerd tegen de ingangsdatum van 1 januari 2005, onbegrijpelijk is in het licht van het proces-verbaal van de mondelinge behandeling van 20 juni 2005 bij de rechtbank, nu daarin vermeld staat dat de (toenmalige) advocaat van de vrouw heeft verzocht "een eventuele wijziging van de alimentatiebijdrage niet met terugwerkende kracht toe te wijzen gezien het consumptieve karakter daarvan."

3.3.2 Nu de vrouw in het verzoekschrift waarmee het cassatieberoep werd ingesteld slechts een voorbehoud heeft gemaakt tot aanvulling of wijziging van haar cassatieklachten in verband met het niet tijdig kunnen beschikken over het proces-verbaal van de mondelinge behandeling bij het hof van 3 mei 2006, doch niet in verband met het niet tijdig kunnen beschikken over het proces-verbaal van de mondelinge behandeling bij de rechtbank van 20 juni 2005, kan geen acht worden geslagen op de na afloop van de cassatietermijn aangevoerde aanvullende cassatieklacht, die gebaseerd is op laatstvermeld proces-verbaal.

Het betoog van de vrouw dat haar onbekendheid met dat proces-verbaal ten tijde van de indiening van het cassatieverzoekschrift verschoonbaar was omdat het proces-verbaal haar nooit was toegezonden, gaat niet op, reeds omdat blijkens het proces-verbaal van de mondelinge behandeling bij het hof door de voorzitter mededeling is gedaan van de ingekomen stukken; daartoe behoort ook de hiervoor in 3.3.1 vermelde brief van de advocaat van de man die op 3 november 2005 bij het hof is ingekomen en die als bijlage het proces-verbaal van de mondelinge behandeling bij de rechtbank bevatte. De vrouw had derhalve in ieder geval vanaf de mondelinge behandeling bij het hof bekend moeten zijn met (het bestaan van) het proces-verbaal van de mondelinge behandeling bij de rechtbank.