Hoge Raad, 11-03-2005, AR7344, C04/021HR

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

t e g e n

1. Het geding in feitelijke instanties

2. Het geding in cassatie

3. Beoordeling van het middel

3.2 Aan haar hiervóór onder 1 vermelde primaire vordering heeft P&F ten grondslag gelegd dat [verweerders] met P&F hebben gehandeld onder de naam "Idee 2" zonder daarbij aan te geven dat zij handelden als bevoegde vertegenwoordigers van de Coöperatie en dat daarom primair moet worden aangenomen dat [verweerders] voor zichzelf hebben gehandeld en zich daarmee hoofdelijk hebben verbonden tot nakoming van alle (betalings)verplichtingen jegens P&F. Indien en voorzover [verweerders] zich op het standpunt zouden stellen dat zij de Coöperatie vertegenwoordigden, is de Coöperatie mede hoofdelijk gebonden tot betaling van het openstaande bedrag, aldus P&F.

3.3 De rechtbank achtte [verweerders] niet geslaagd in het hun bij tussenvonnis van 13 maart 2001 opgedragen bewijs van feiten en omstandigheden waaruit blijkt dat P&F vóór het sluiten van de overeenkomsten van 7 en 13 juli 1999 ermee bekend was dat [verweerders] handelden namens de Coöperatie, en wees de vordering van P&F toe. Het hof bekrachtigde het tussenvonnis van 13 maart 2001, maar vernietigde het eindvonnis van 12 februari 2002 en wees de vordering van P&F alsnog af. Het hof achtte de vierde grief, die zich richtte tegen de bewijswaardering door de rechtbank, gegrond. Het overwoog daartoe, na een bespreking van de getuigenverklaring van [betrokkene 1] dat hij op 1 april 1999 in zijn hoedanigheid van handelsagent van P&F, in een showroom van P&F te Culemborg, gesproken heeft met [verweerders] en dat in dat gesprek ter sprake kwam dat [verweerders] in de vorm van een coöperatie werkten, alsmede de verklaringen van [verweerders], die de verklaring van [betrokkene 1] op dit punt bevestigen, dat de omstandigheid dat [betrokkene 1] over een oriënterend gesprek spreekt niet uitsluit dat ook over de rechtsvorm is gesproken waarin [verweerders] hun bedrijf uitoefenden. Het hof achtte het ook geenszins onaannemelijk dat partijen, juist in een oriënterend gesprek over een eventueel te sluiten handelsrelatie, de rechtsvorm van hun onderneming aan de orde stellen. Het hof heeft vervolgens in rov. 4.4.4 overwogen dat vaststaat dat [verweerders] aan een vertegenwoordiger van P&F hebben medegedeeld dat zij hun bedrijf in de rechtsvorm van een coöperatie uitoefenden, en dat daarmee tevens vaststaat dat P&F op de hoogte moet worden geacht van de rechtsvorm waarin [verweerders] hun bedrijf uitoefenden. Niet relevant achtte het hof de door P&F gestelde omstandigheid dat [betrokkene 1] genoemde informatie niet aan de directie van P&F heeft doorgegeven, omdat een gebrek aan interne communicatie binnen P&F voor rekening en risico van P&F komt. Het middel keert zich met rechts- en motiveringsklachten tegen rov. 4.4.4.

3.4.1 Het hof heeft kennelijk, evenals de rechtbank in rov. 5.1 van het bekrachtigde tussenvonnis, voor de beantwoording van de vraag of de koopovereenkomsten zijn gesloten met [verweerders] in persoon, beslissend geacht hetgeen deze laatsten enerzijds en P&F anderzijds in dat kader over en weer jegens elkaar hebben verklaard en over en weer uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben afgeleid en mochten afleiden. Bij toepassing van deze - in cassatie niet bestreden - maatstaf, rees de vraag of de wetenschap van [betrokkene 1] kan worden toegerekend aan P&F.

3.4.2 Indien 's hofs oordeel in rov. 4.4.4 aldus moet worden verstaan dat de aan het op 1 april 1999 gevoerde gesprek ontleende wetenschap van de handelsagent van P&F, [betrokkene 1], dat [verweerders] hun onderneming dreven in de vorm van een coöperatie, zonder meer aan P&F moet worden toegerekend, geeft dat oordeel blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Voor de vraag of deze wetenschap bij de toepassing van de in 3.4.1 bedoelde maatstaf aan P&F moet worden toegerekend, komt het immers erop aan of deze wetenschap in het maatschappelijk verkeer als wetenschap van P&F heeft te gelden, waarbij met inachtneming van de omstandigheden van het geval moet worden beoordeeld of [verweerders] het ervoor mochten houden dat P&F daarmee van de rechtsvorm van hun onderneming op de hoogte was. Met dit uitgangspunt is onverenigbaar dat een gebrek in de interne communicatie tussen de principaal P&F en de handelsagent [betrokkene 1] zonder meer voor rekening en risico van P&F wordt gebracht.

3.4.3 Indien het hof het vorenstaande niet heeft miskend, is zijn oordeel dat "een gebrek aan interne communicatie binnen P&F voor rekening en risico van P&F komt", niet toereikend gemotiveerd in het licht van de stellingen van P&F dat het gesprek dat [betrokkene 1] (in zijn hoedanigheid van zelfstandig handelsagent) heeft gevoerd met [verweerders] over een eventueel dealerschap van [verweerders] een oriënterend gesprek was met een vrijblijvend karakter, en dat [betrokkene 1] heeft verklaard de inhoud van dat gesprek niet te hebben doorgegeven aan P&F omdat het een oriënterend gesprek was. Deze door het hof niet, althans wat de aard van het oriënterend gesprek betreft slechts in algemene zin, besproken stellingen kunnen immers, mede in aanmerking genomen dat de overeenkomsten uiteindelijk zonder de tussenkomst van [betrokkene 1] zijn totstandgekomen, tot de gevolgtrekking nopen dat de wetenschap van [betrokkene 1] niet in het maatschappelijk verkeer als wetenschap van P&F heeft te gelden en dat [verweerders] het niet ervoor mochten houden dat de wetenschap die [betrokkene 1] ontleende aan de in dat (oriënterend) gesprek gedane mededeling omtrent de rechtsvorm van hun onderneming ook bij P&F bekend was.

3.4.4 De op het voorgaande gerichte klachten van het middel zijn gegrond. Het middel behoeft voor het overige geen behandeling.

4. Beslissing

Dit arrest is gewezen door de vice-president P. Neleman als voorzitter en de raadsheren H.A.M. Aaftink, D.H. Beukenhorst, E.J. Numann en F.B. Bakels, en in het openbaar uitgesproken door de vice-president P. Neleman op 11 maart 2005.