Centrale Raad van Beroep, 28-11-2017, ECLI:NL:CRVB:2017:4208, 16-1584 PW

1.1.

Appellant ontving sinds 8 maart 1991 bijstand, laatstelijk ingevolge de Participatiewet (PW) naar de norm voor een alleenstaande. Appellant woont sinds 18 januari 1999 met zijn zus, [naam zus] ([zus]), op het adres [uitkeringsadres] te [woonplaats] (uitkeringsadres). [zus] ontvangt sinds 1998 een uitkering ingevolge de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong-uitkering) van het Uitkeringsinstituut werknemersverzekeringen (Uwv).

1.2.

In opdracht van de gemeente Brielle hebben medewerkers Handhaving van de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de gemeente Nissewaard (medewerkers) in het kader van een periodiek heronderzoek op 17 februari 2015 een huisbezoek afgelegd op het uitkeringsadres. In het van dit huisbezoek opgemaakte verslag staat onder meer vermeld dat appellant en [zus] akkoord gaan om de bijstand van appellant te beëindigen per datum huisbezoek in verband met het vaststellen van een gezamenlijke huishouding en dat zij begrijpen dat [zus] vanaf die datum een toeslag moet aanvragen op haar Wajong-uitkering bij het Uwv om een inkomen naar de norm van gehuwden te ontvangen.

1.3.

1.4.

Op 23 februari 2015 heeft [zus] het Uwv laten weten dat zij vanaf 17 februari 2017 gelijk moet worden gesteld met een gehuwde/samenwonende. Daarop heeft het Uwv bij besluit van 25 februari 2015 de toeslag van [zus] op haar Wajong-uitkering vanaf 17 februari 2015 verhoogd (partnertoeslag).

1.5.

Bij brief van 27 februari 2015 heeft appellant het college meegedeeld dat hij de bij het opschortingsbesluit gevraagde gegevens niet binnen de gestelde termijn kan inleveren en dat [zus] het Uwv inmiddels heeft verzocht de partnertoeslag op de Wajong-uitkering te laten beëindigen.

1.6.

Bij besluit van 10 maart 2015 (intrekkingsbesluit) heeft het college de bijstand van appellant op grond van artikel 54, derde lid, van de PW ingetrokken met ingang van 17 februari 2015. Aan het intrekkingsbesluit heeft het college ten grondslag gelegd dat appellant een gezamenlijke huishouding als bedoeld in artikel 3, derde lid, van de PW voert met [zus].

1.7.

Bij besluit van 24 maart 2015 heeft het Uwv het bezwaar van [zus] tegen het besluit van 25 februari 2015 ongegrond verklaard. Bij besluit van 16 april 2015 heeft het Uwv op verzoek van [zus] de toeslag op de Wajong-uitkering per 1 mei 2015 beëindigd.

1.8.

Bij besluit van 4 augustus 2015 (bestreden besluit) heeft het college het bezwaar tegen het opschortingsbesluit niet-ontvankelijk verklaard en het bezwaar tegen het intrekkingsbesluit ongegrond verklaard. Aan het bestreden besluit heeft het college met betrekking tot de intrekking ten grondslag gelegd dat een gezamenlijke huishouding tussen appellant en [zus] aanwezig wordt geacht omdat zij hun hoofdverblijf hebben op hetzelfde adres en met het besluit van het Uwv van 25 februari 2015 sprake is van een registratie als bedoeld in artikel 3, vierde lid, aanhef en onder d, van de PW. Voor een inhoudelijke beoordeling op grond van het criterium “blijken zorg te dragen voor elkaar” bestaat daarom geen ruimte. Appellant heeft niet langer recht op bijstand als alleenstaande.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep gegrond verklaard, het bestreden besluit voor wat betreft het opschortingsbesluit vernietigd, het bezwaar tegen dit besluit ongegrond verklaard en bepaald dat de uitspraak in zoverre in de plaats treedt van het bestreden besluit.

3. In hoger beroep heeft appellant zich tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Appellant heeft aangevoerd dat hij en [zus] geen gezamenlijke huishouding voeren. Het huisbezoek was onrechtmatig, omdat hij het formulier waarbij hij toestemming heeft gegeven voor het huisbezoek, onder druk heeft getekend. Appellant en [zus] zijn niet juist geïnformeerd en de medewerkers hebben ten onrechte druk uitgeoefend om de partnertoeslag aan te vragen. Appellant heeft het verslag van het huisbezoek niet gezien en niet ondertekend. Het verslag bevat onjuistheden. Voorts voert appellant aan dat hij nog belang heeft bij beoordeling van het opschortingsbesluit omdat het college zich daarbij op het standpunt stelt dat uit het huisbezoek blijkt dat hij en [zus] een gezamenlijke huishouding voeren. Appellant heeft voorts verzocht om vergoeding van wettelijke rente en van schade in verband met een inbreuk op zijn persoonlijke levenssfeer.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.2.

De te beoordelen periode loopt in dit geval van 17 februari 2015 tot en met 10 maart 2015.

4.3.

Ingevolge artikel 3, derde lid, van de PW is sprake van een gezamenlijke huishouding indien twee personen hun hoofdverblijf in dezelfde woning hebben en zij blijk geven zorg te dragen voor elkaar door middel van het leveren van een bijdrage in de kosten van de huishouding dan wel anderszins. Ingevolge het vierde lid, aanhef en onder d, van dit artikel wordt een gezamenlijke huishouding in ieder geval aanwezig geacht indien de belanghebbenden hun hoofdverblijf hebben in dezelfde woning en zij op grond van een registratie worden aangemerkt als een gezamenlijke huishouding die naar aard en strekking overeenkomt met de gezamenlijke huishouding, bedoeld in het derde lid.

4.4.

Niet in geschil is dat [zus] in de te beoordelen periode een toeslag op de Wajong-uitkering ontving als gehuwde of daarmee gelijkgestelde in verband met het voeren van een gezamenlijke huishouding. Gelet op het bepaalde in artikel 3, tweede lid, van het Besluit aanwijzing registraties gezamenlijke huishouding 1998 (Stb. 1997, 790), in samenhang met het eerste lid, onder [zus], sub 6, van dat artikel is door de toekenning van deze toeslag sprake van een registratie als bedoeld in artikel 3, vierde lid, aanhef en onder d, van de PW.

4.5.

4.6.

Zoals de Raad eerder heeft overwogen (uitspraken van 7 november 2006, ECLI:NL:CRVB:2006:AZ2970 en van 15 december 2009, ECLI:NL:CRVB:2009:BK7053) brengt het in artikel 6, eerste lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) verankerde recht op toegang tot de rechter mee dat het in artikel 3, vierde lid, aanhef en onder d, van de Wet werk en bijstand neergelegde onweerlegbare rechtsvermoeden in gevallen als het onderhavige - waarin de aan het onweerlegbare rechtsvermoeden ten grondslag liggende aangewezen registratie het gevolg is van een besluit waartegen de betrokken bijstandsgerechtigde wegens het ontbreken van (rechtstreeks) belang geen rechtsmiddel kan aanwenden - geen toepassing vindt. Deze rechtspraak heeft onder de PW haar betekenis behouden. Appellant kan daarom in het kader van bezwaar en (hoger) beroep inzake zijn recht op bijstand het bestaan van een gezamenlijke huishouding ten volle betwisten. Dit betekent dat appellant de wederzijdse zorg als bedoeld artikel 3, derde lid, van de PW kan betwisten.

4.7.

Niet in geschil is dat [zus] de toeslag bij het Uwv per 17 februari 2015 heeft aangevraagd nadat de medewerkers tijdens het huisbezoek die dag aan appellant en [zus] te kennen hadden gegeven dat zij een gezamenlijke huishouding voerden. Verder is niet gebleken dat het Uwv zelf onderzoek heeft verricht naar de vraag of appellant en [zus] een gezamenlijke huishouding voerden, en meer in het bijzonder of zij blijk gaven zorg te dragen voor elkaar. Voorts heeft het Uwv het door [zus] tegen de toekenning gemaakte bezwaar ongegrond verklaard op de enkele grond dat zij die toeslag zelf had aangevraagd. Gelet hierop berust de toekenning van de partnertoeslag en de registratie, en daarmee de vaststelling van het college dat appellant en [zus] een gezamenlijke huishouding voeren, en meer in het bijzonder dat ook sprake is van wederzijdse zorg, met name op de bevindingen tijdens het huisbezoek.

4.9.

De rechtbank heeft wat in 4.8.1 tot en met 4.8.5 is overwogen niet onderkend, zodat het hoger beroep slaagt en de aangevallen uitspraak, ook voor zover die ziet op de intrekking, voor vernietiging in aanmerking komt. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad het beroep van appellant tegen het bestreden besluit voor zover dat ziet op de intrekking gegrond verklaren en dat besluit in zoverre vernietigen wegens strijd met artikel 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb).

4.10.

Aansluitend moet worden bezien welk vervolg hieraan wordt gegeven. Omdat het uitgesloten wordt geacht dat het college alsnog aannemelijk zal kunnen maken dat appellant en [zus] in de te beoordelen periode blijk gaven zorg te dragen voor elkaar als bedoeld in artikel 3, derde lid, van de PW, bestaat tevens aanleiding het besluit van 10 maart 2015 te herroepen omdat dit besluit op die grond is gebaseerd.

5.1.

Het verzoek van appellant om het college te veroordelen tot vergoeding van schade in de vorm van wettelijke rente over de na te betalen bijstand komt voor toewijzing in aanmerking. De wettelijke rente moet worden berekend overeenkomstig de uitspraak van 25 januari 2012 (ECLI:NL:CRVB:2012:BV1958). Het gaat om de termijnen vanaf 17 februari 2015. Dit betekent dat de wettelijke rente over de termijn van 17 februari 2015 tot en met 28 februari 2015 is ingegaan op 1 maart 2015. Over iedere verdere termijn is de wettelijke rente telkens gaan lopen op de eerste dag van de daaropvolgende kalendermaand.