Centrale Raad van Beroep, 19-08-2015, ECLI:NL:CRVB:2015:2790, 14/4243 WSF

1.1.

1.2.

Bij besluit van 7 september 2013 heeft de minister appellante vanaf 1 januari 2012 alsnog als thuiswonend aangemerkt, de over de periode januari 2012 tot en met juli 2013 aan appellante toegekende studiefinanciering herzien naar de norm voor een thuiswonende studerende en het over deze periode te veel betaalde bedrag van € 3.651,48 van haar teruggevorderd.

1.3.

Bij besluit van 20 december 2013 (bestreden besluit) heeft de minister het bezwaar van appellante tegen het besluit van 7 september 2013 ongegrond verklaard. Aan de herziening heeft de minister ten grondslag gelegd dat appellante niet woont op het adres waarop zij in de gba staat ingeschreven. Dit standpunt is gebaseerd op de resultaten van een door twee controleurs in opdracht van de minister afgelegd huisbezoek op 8 juli 2013 op het gba-adres van appellante, als neergelegd in een rapport van 11 juli 2013. De hoofdbewoonster heeft tegenover de controleurs het volgende verklaard. Appellante woont niet meer bij haar. Zij is ongeveer twee weken geleden teruggegaan naar haar ouders. De reden van het vertrek is dat de hoofdbewoonster in verwachting is en de (slaap)kamer nodig heeft. In de woning liggen alleen nog wat schoolboeken van appellante. Gelet op de verklaring van de hoofdbewoonster dat appellante niet meer woont op haar gba-adres hebben de controleurs geen controle in de woning uitgevoerd. Voor wat betreft de periode waarover de herziening heeft plaatsgevonden is in het bestreden besluit aangegeven dat indien de studerende niet woont op het adres waaronder hij staat ingeschreven in de gba, herziening plaatsvindt uiterlijk tot de datum van inschrijving op het laatst bekende adres.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep van appellante tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard. Daartoe is, onder meer, het volgende overwogen. Niet (langer) is in geschil dat appellante ten tijde van de controle niet op haar gba-adres woonachtig was. Gelet hierop heeft appellante niet voldaan aan de verplichting van artikel 1.5, eerste lid, aanhef en onder a, van de Wsf 2000. Uit artikel 9.9, tweede lid, van de

Wsf 2000 vloeit dan dwingendrechtelijk voort dat herziening van de uitwonendenbeurs plaats dient te vinden vanaf 1 januari 2012. De minister heeft niet met toepassing van de hardheidsclausule hoeven afwijken van artikel 9.9, tweede lid, van de Wsf 2000 nu appellante niet het onomstotelijke bewijs heeft geleverd dat het wettelijk vermoeden in het onderhavige geval onjuist is. De door appellante in bezwaar overgelegde verklaring van haar zus is daarvoor onvoldoende, nu deze verklaring niet als voldoende objectief kan worden aangemerkt en evenmin wordt ondersteund door objectieve en controleerbare stukken en/of verklaringen van derden. Van onredelijke en disproportionele besluitvorming is de rechtbank niet gebleken.

3. Appellante heeft zich tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Appellante stelt dat de herziening met ingang van 1 januari 2012 niet kan worden gebaseerd op de bevindingen van het summiere onderzoek op 8 juli 2013. De minister heeft zich louter gebaseerd op de verklaring van de hoofdbewoonster dat appellante sinds twee weken niet meer in haar woning verblijft en heeft ten onrechte geen controle in de woning uitgevoerd. Van omkering van de bewijslast kan bij afwezigheid van voldoende onderzoek door de minister geen sprake zijn. Voorts wordt voorbijgegaan aan de verklaring van de hoofdbewoonster dat appellante tot twee weken voor het huisbezoek wél op het gba-adres heeft gewoond. Met de verrichte controle heeft de minister niet aannemelijk gemaakt dat appellante nimmer op haar gba-adres heeft gewoond. Nu appellante nimmer heeft ontkend dat zij vanaf eind juni 2013 niet meer feitelijk op haar gba-adres woonde had de herziening en terugvordering beperkt moeten worden tot de maand juli 2013. Een verdergaande herziening en terugvordering is onredelijk en onevenredig.

4. De Raad oordeelt als volgt.

4.2.

De voorwaarden om in aanmerking te komen voor studiefinanciering naar de norm voor een uitwonende studerende zijn, voor zover hier van belang, door de wetgever neergelegd in artikel 1.5 van de Wsf 2000. Daarnaast heeft de wetgever, vanuit het oogpunt van een effectieve fraudebestrijding, in de Wsf 2000 artikel 9.9, tweede lid, ingevoerd. Dit artikellid levert een wettelijk vermoeden op dat de op een bepaald moment vastgestelde overtreding van artikel 1.5 van de Wsf 2000 bestaat vanaf het moment waarop de studerende zijn laatste adreswijziging in de gba heeft ingeschreven. De ratio van dit wettelijk vermoeden is dat het voor de minister moeilijk is om exact te kunnen vaststellen over welke periode een studerende feitelijk niet op zijn gba-adres heeft gewoond. Artikel 9.9, tweede lid, van de Wsf 2000 creëert derhalve een juridische fictie die is ingegeven door de bewijsnood waarin de minister verkeert. Het wettelijk vermoeden kan door de studerende worden weerlegd. Daarvoor is vereist dat de studerende bewijs levert waarmee onomstotelijk wordt aangetoond dat hij gedurende (een deel van) de periode voorafgaand aan de vastgestelde overtreding van artikel 1.5 van de Wsf 2000 feitelijk wel woonde op het betreffende gba-adres. Slaagt de studerende in dat bewijs dan moet de minister onder toepassing van de hardheidsclausule afwijken van artikel 9.9, tweede lid, van de Wsf 2000 en daarmee over die periode van herziening afzien. De Raad wijst in dit verband op zijn uitspraak van 2 april 2014, ECLI:NL:CRVB:2014:1146.

4.3.

Uitgangspunt bij een belastend besluit, zoals een hier aan de orde zijnde herziening, is dat de bewijslast in eerste instantie op het bestuurorgaan rust. De minister moet aannemelijk maken dat de studerende niet heeft voldaan aan de verplichtingen van artikel 1.5, eerste lid, van de Wsf 2000. Uit de hiervoor beschreven wettelijke systematiek vloeit voort dat de op de minister rustende bewijslast beperkt is tot het aannemelijk maken dat de studerende op een bepaald moment niet heeft voldaan aan de verplichtingen van artikel 1.5, eerste lid, van de Wsf 2000. Is dat bewijs door de minister geleverd dan wordt, ingevolge de werking van artikel 9.9, tweede lid, van de Wsf 2000, door de wetgever vermoed dat ook in de daaraan voorafgaande periode niet is voldaan aan de verplichtingen van artikel 1.5, eerste lid, van de Wsf 2000.

4.4.

De minister heeft aan de op hem rustende bewijslast voldaan. De minister heeft zijn standpunt dat appellante ten tijde van de controle niet woonde op haar gba-adres kunnen baseren op de bevindingen van de controle op die datum. Gelet op de duidelijke verklaring van de hoofdbewoonster dat appellante sinds ongeveer twee weken niet meer bij haar woont bestond er geen aanleiding tot het doen van onderzoek in de woning op het gba-adres. Overigens heeft appellante ook zelf erkend dat zij ten tijde van de controle niet (meer) woonde op het gba-adres.

4.5.

Met de vaststelling dat appellante op 8 juli 2013 niet woonde op het adres waaronder zij in de gba stond ingeschreven staat vast dat zij niet heeft voldaan aan de verplichting van artikel 1.5, eerste lid, aanhef en onder a, van de Wsf 2000. Deze vaststelling leidt voor appellante, in aanmerking nemend de datum van inwerkingtreding van artikel 9.9, tweede lid, van de Wsf 2000, in beginsel tot een herziening van de studiefinanciering naar de norm voor een thuiswonende studerende met ingang van 1 januari 2012.

4.7.

De Raad heeft voorts reeds vaker geoordeeld dat gelet op de onder 4.2 beschreven wettelijke systematiek er geen sprake is van strijd met artikel 6 van het EVRM.

4.8.

Uit wat is overwogen in 4.2 tot en met 4.7 volgt dat het hoger beroep niet slaagt. De aangevallen uitspraak wordt daarom bevestigd.