Raad van State, 20-12-2011, BU9578, 201105916/1/V1

Uitspraak op het hoger beroep van:

tegen de uitspraak van de rechtbank 's Gravenhage, nevenzittingsplaats Haarlem, van 27 april 2011 in zaak nr. 10/22800 in het geding tussen:

[de vreemdeling] (hierna: de vreemdeling)

en

de minister.

1. Procesverloop

Bij besluit van 7 oktober 2009 heeft de staatssecretaris van Justitie aanvragen van de vreemdeling om haar een verblijfsvergunning regulier voor bepaalde tijd te verlenen onderscheidenlijk om op haar artikel 64 van de Vreemdelingenwet 2000 (hierna: de Vw 2000) toe te passen, afgewezen.

Bij besluit van 24 juni 2010 heeft de minister van Justitie het daartegen door de vreemdeling gemaakte bezwaar ongegrond verklaard. Dit besluit is aangehecht.

Bij uitspraak van 27 april 2011, verzonden op dezelfde dag, heeft de rechtbank het daartegen door de vreemdeling ingestelde beroep gegrond verklaard, dat besluit vernietigd en bepaald dat de minister een nieuw besluit op het gemaakte bezwaar neemt met inachtneming van hetgeen in de uitspraak is overwogen. Deze uitspraak is aangehecht.

Tegen deze uitspraak heeft de minister bij brief, bij de Raad van State binnengekomen op 25 mei 2011, hoger beroep ingesteld. Deze brief is aangehecht.

De vreemdeling heeft een verweerschrift ingediend.

De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 10 oktober 2011, waar de minister, vertegenwoordigd door drs. H. Heinink, werkzaam bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en de vreemdeling, vertegenwoordigd door mr. U. Koopmans, advocaat te Haarlem, zijn verschenen. De zaak is ter zitting tegelijkertijd behandeld met zaken nrs. 201007335/1/V3 en 201011373/1/V3.

2. Overwegingen

2.1. Onder de minister wordt tevens verstaan: diens rechtsvoorgangers.

2.2. Op het hoger beroep zijn de Vw 2000, het Vreemdelingenbesluit 2000 (hierna: het Vb 2000) en de Vreemdelingencirculaire 2000 (hierna: de Vc 2000) van toepassing, zoals die luidden tot 1 juli 2010.

2.4. De minister klaagt in zijn enige grief - samengevat weergegeven - dat de rechtbank ten onrechte heeft overwogen dat, aangezien het Bureau Medische Advisering (hierna: het BMA) het door de behandelaars van de vreemdeling in de brief van 14 juli 2009 ingenomen standpunt niet heeft weersproken, het, gelet op de uitspraak van de Afdeling van 22 januari 2009 in zaak nr. 200805014/1 (www.raadvanstate.nl), gehouden was nader te onderzoeken of in het land van herkomst wordt voldaan aan het vereiste van een veilige behandelomgeving. Hiertoe voert de minister, onder verwijzing naar het Protocol Bureau Medische Advisering van het BMA van oktober 2010 (hierna: het Protocol), aan dat het BMA geen uitspraken kan doen over de door een vreemdeling in het land van herkomst te ondervinden gevoelens van onveiligheid dan wel over de vraag of de behandelomgeving in dat land veilig is. Uit de beslissingen van het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (hierna: het CTG) kan evenmin worden afgeleid dat het BMA, indien een behandelaar van een vreemdeling meent dat een veilige behandelomgeving een noodzakelijk vereiste is voor een effectieve behandeling in het land van herkomst, hierop nader dient in te gaan, aldus de minister. In dat verband wijst de minister op de beslissing van het CTG van 27 april 2010 in zaak nr. C2009/105 (www.overheid.nl). Volgens de minister zijn de aan het besluit van 24 juni 2010 ten grondslag gelegde BMA adviezen van 15 februari en 31 juli 2009 en BMA nota's van 21 maart en 12 mei 2010 dan ook zorgvuldig tot stand gekomen en inzichtelijk.

2.4.1. In het besluit van 24 juni 2010, waarop hij ter zitting een nadere toelichting heeft gegeven, heeft de minister zich samengevat en voor zover thans van belang weergegeven - op het standpunt gesteld dat het BMA alleen de aanwezigheid van behandelmogelijkheden in het land van herkomst dan wel het land waarnaar de vreemdeling wordt verwijderd, dient te onderzoeken. Het BMA kan, aldus de minister, niet beoordelen of dat land voor de desbetreffende vreemdeling een veilige behandelomgeving biedt, omdat de vraag of een land als zodanig wordt ervaren een subjectief gegeven is. Het is, medisch gezien, niet te objectiveren en te voorspellen hoe iemand zich in de toekomst na een eventuele terugkeer gaat voelen. Medici kunnen zich bovendien bezwaarlijk uitlaten over de veiligheidssituatie in een land dan wel over het door een vreemdeling te ondervinden gevoel van onveiligheid aldaar, aangezien zij zich, gelet op de Richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst van januari 2010, moeten onthouden van afgifte van geneeskundige verklaringen die oordelen bevatten die van medische noch van feitelijke aard zijn. Speculatie hierover past dan ook niet in een objectief professioneel advies. Gelet hierop hanteert het BMA, overeenkomstig het Protocol, het uitgangspunt dat het over een als veilig ervaren behandelomgeving in het land van herkomst geen medisch objectiveerbare uitspraken kan doen.

2.4.2. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (onder meer uitspraak van 25 juli 2006 in zaak nr. 200601304/1; JV 2006/351) is een advies van het BMA een deskundigenadvies aan de minister ten behoeve van de uitoefening van zijn bevoegdheden. Volgens vaste jurisprudentie van de Afdeling (uitspraak van 13 oktober 2010 in zaak nr. 201001245/1/V1; www.raadvanstate.nl) moet de minister, indien hij een BMA-advies, daaronder begrepen de eventueel nadien uitgebrachte nota's, aan zijn besluitvorming ten grondslag legt, zich ingevolge artikel 3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: de Awb) ervan vergewissen dat dit naar wijze van totstandkoming - zorgvuldig en - naar inhoud - inzichtelijk en concludent is.

2.4.3. In voormelde brief van 14 juli 2009 hebben de behandelaars - voor zover thans van belang en samengevat weergegeven - vermeld dat de vreemdeling zich in september 2007 heeft aangemeld bij het Psychotraumacentrum Zuid-Nederland en dat zij sindsdien in behandeling is. De vreemdeling is, zo hebben de behandelaars opgemerkt, in wezen gebaat bij een traumaverwerkende behandeling, gelet op haar ernstige klachten van een posttraumatische stressstoornis en de opdringende herinneringen aan eigen traumatische ervaringen wanneer haar kind huilt. Voor het welslagen van een traumaverwerkende behandeling is volgens de behandelaars een gevoel van basisveiligheid vereist. Dat gevoel ontbreekt volledig, gelet op de voortdurende onzekerheid over het verkrijgen van een verblijfsstatus, reden waarom de huidige behandeling is gericht op stabilisering en handhaving van het breekbare evenwicht. Verder hebben de behandelaars vermeld dat in het land van herkomst alle gevoel van basisveiligheid zal ontbreken, nu daar traumatisering heeft plaatsgevonden, hetgeen het welslagen van een dergelijke behandeling in de weg staat. Een reis naar Armenië, met de anticipatieangst van de confrontatie met de omgeving waaruit zij is gevlucht, zou, zo hebben de behandelaars opgemerkt, voldoende zijn om ernstige decompensatie te doen ontstaan. De kans dat de vreemdeling in een medische noodsituatie terecht komt bij uitzetting en dat dit uitmondt in suïcide dan wel homicide, is onverminderd groot, aldus de behandelaars.

2.4.4. In zijn advies van 15 februari 2009 heeft het BMA omtrent de vragen naar de aard van de behandeling en de reisvaardigheid van de vreemdeling, opgemerkt dat het een herbeoordeling over drie maanden adviseert, omdat de vreemdeling nog medicatie zal krijgen. Uit het nadien door het BMA uitgebrachte advies van 31 juli 2009 blijkt dat de BMA-arts bij de beantwoording van de vraagstelling gebruik heeft gemaakt van voormelde brief van de behandelaars van 14 juli 2009, maar niet dat hij daarin specifiek op het aspect veilige behandelomgeving is ingegaan. Op de vraag omtrent de aanwezigheid van behandelmogelijkheden in Azerbeidzjan en Armenië heeft het BMA opgemerkt dat, blijkens de brondocumenten AZ 1265-2008, AZ 1448-2009 en AM 1445-2009, de voor de vreemdeling relevante behandeling van haar psychiatrische klachten in drie met name genoemde instellingen aanwezig is alsmede dat de door haar gebruikte medicatie daar beschikbaar is. Vervolgens heeft de minister het BMA bij brief van 17 februari 2010 verzocht de vraag te beantwoorden in hoeverre een veilige behandelomgeving essentieel is voor het welslagen van de behandeling. Bij nota van 21 maart 2010 heeft het BMA hierop - voor zover thans van belang - als volgt gereageerd:

Desgevraagd heeft het BMA bij nota van 12 mei 2010 daaraan het volgende toegevoegd:

<small>'[…] Of de op traumagerichte behandeling of enige andere psychiatrische behandeling effectief zal zijn in welk land ook, zal afhangen van een diversiteit van factoren zoals reeds uitvoerig is beschreven in het advies d.d. 21 maart 2010. Een garantie voor succes valt niet te geven. Een combinatie van aanwezigheid van professionele psychiatrische zorg en gunstige leef- woonomstandigheden is noodzakelijk om de kansen van betrokkene te optimaliseren.'</small>

2.4.5. Uit de beslissingen van het CTG (onder meer die van 4 september 2007 in zaak nr. 2006/147, 1 september 2009 in zaak nr. 2008/015 (www.tuchtcollege gezondheidszorg.nl), 27 april 2010 in zaak nr. C2009/105 en 15 maart 2011 in zaak nr. C2010/126 (www.overheid.nl)) vloeit voort dat het BMA bij het uitbrengen van een advies aan de minister omtrent de medische situatie van een vreemdeling, indien en voor zover de door een behandelaar van de desbetreffende vreemdeling verstrekte informatie daartoe aanleiding geeft, dient te beoordelen of die informatie, mede gezien de hem reeds uit het dossier bekende gegevens over de medische situatie van die vreemdeling, aanleiding geeft tot gerede twijfel over de effectiviteit van de in het algemeen verkrijgbare medische behandeling of te leveren zorg in het land van herkomst dan wel het land waarnaar de vreemdeling wordt verwijderd, met name gelet op de aard van het trauma en de omstandigheden waaronder dat is veroorzaakt, althans gelet op die omstandigheden waaromtrent het BMA wel kan worden geacht zich uit te laten. Daarbij dient het BMA, voor zover nader onderzoek niet mogelijk is, in zijn advies dan wel nota in ieder geval melding te maken van die gerede twijfel.

2.5. Het hoger beroep is gegrond. De aangevallen uitspraak dient te worden vernietigd. Doende hetgeen de rechtbank zou behoren te doen, zal het besluit van 24 juni 2010 worden getoetst in het licht van de daartegen bij de rechtbank voorgedragen beroepsgronden, voor zover die, gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, nog bespreking behoeven.

2.6. De vreemdeling heeft - samengevat weergegeven - aangevoerd dat de minister, gelet op onder meer de uitspraak van 4 september 2008 in zaak nr. 200708871/1 (www.raadvanstate.nl), zich er onvoldoende van heeft vergewist dat bij uitzetting kan worden voldaan aan de door het BMA in zijn advies van 31 juli 2009 gestelde vereisten van fysieke overdracht en voortzetting van de behandeling.

2.6.1. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraken van 1 december 2010 in zaak nr. 201002688/1/V3 en 9 maart 2011 in zaak nr. 201004582/1/V1; www.raadvanstate.nl), dient de minister, indien hij bij de beoordeling of artikel 64 van de Vw 2000 op een vreemdeling van toepassing is dan wel of een vreemdeling krachtens de artikelen 17, eerste lid, aanhef en onder c, van de Vw 2000 en 3.71, vierde lid, van het Vb 2000 van het mvv vereiste dient te worden vrijgesteld, door het BMA uitgebrachte adviezen, waaronder begrepen de eventueel nadien uitgebrachte nota's, betrekt waarin het BMA aan de uitzetting vereisten heeft verbonden, reeds ten tijde van die beoordeling zich ervan te vergewissen dat het mogelijk is dat bij de daadwerkelijke verwijdering van de desbetreffende vreemdeling daaraan wordt voldaan. De minister kan dat niet uitstellen tot het moment waarop hij daadwerkelijk tot verwijdering overgaat. Ingeval het BMA als vereisten heeft gesteld dat de desbetreffende vreemdeling op de plaats van bestemming fysiek wordt overgedragen en de behandeling wordt voortgezet, dient de minister inzichtelijk te maken met welke concreet bij naam genoemde behandelaars dan wel instellingen vóór uitzetting contact zal worden opgenomen teneinde aan die vereisten te voldoen. Indien de minister tevens heeft toegezegd dat de desbetreffende vreemdeling niet zal worden uitgezet, ingeval fysieke overdracht niet kan worden geregeld, heeft hij aan zijn vergewisplicht voldaan. Deze vergewisplicht strekt evenwel niet zover dat fysieke overdracht reeds ten tijde van de totstandkoming van het desbetreffende besluit, voor zover dit feitelijk al mogelijk is, geregeld en gegarandeerd dient te zijn.

2.7. Voorts heeft de vreemdeling aangevoerd dat de minister zijn standpunt dat geen aanleiding bestaat om haar krachtens artikel 3.71, tweede lid, aanhef en onder l, noch krachtens artikel 3.71, vierde lid, van het Vb 2000 vrij te stellen van het mvv-vereiste ondeugdelijk heeft gemotiveerd. In dat verband heeft de vreemdeling erop gewezen dat objectieve belemmeringen bestaan om het gezinsleven in Azerbeidzjan uit te oefenen, dat bij het uitblijven van behandeling van haar klachten een medische noodsituatie zal ontstaan en dat, gezien de afwezigheid van een veilige behandelomgeving in Armenië, zij daar niet effectief kan worden behandeld. Daarbij komt volgens de vreemdeling dat de minister ten onrechte onderzoek heeft laten verrichten naar de behandelmogelijkheden in Armenië, nu dat niet haar land van herkomst is en evenmin haar land van bestendig verblijf.

2.7.1. In het kader van de beoordeling van artikel 8 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden heeft de minister zich in het besluit van 24 juni 2010 ten aanzien van voormelde belemmeringen op het standpunt gesteld dat, gelet op het asielverleden van de echtgenoot van de vreemdeling, wordt aangenomen dat een objectieve belemmering bestaat om het gezinsleven in Azerbeidzjan uit te oefenen. Nu, blijkens het BMA advies van 31 juli 2009, behandeling en medicatie ook in Armenië beschikbaar is, kan de vreemdeling en haar gezin ook naar dat land terugkeren, aldus de minister. Ten aanzien van de stelling van de vreemdeling dat behandeling in Armenië niet mogelijk is, omdat daar geen veilige behandelomgeving bestaat, heeft de minister verwezen naar hetgeen het BMA dienaangaande in zijn nota's van 21 maart en 12 mei 2010 heeft opgemerkt.

2.8. Het inleidende beroep tegen het besluit van 24 juni 2010 is ongegrond.

2.9. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding

3. Beslissing

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State

Recht doende in naam der Koningin:

Aldus vastgesteld door mr. H.G. Lubberdink, voorzitter, en mr. M.G.J. Parkins de Vin en mr. R. van der Spoel, leden, in tegenwoordigheid van mr. C.E.C.M. van Roosmalen, ambtenaar van staat.

Uitgesproken in het openbaar op 20 december 2011

mr. H.H.C. Visser