Rechtbank 's-Hertogenbosch, 24-01-2012, ECLI:NL:RBSHE:2012:208 BV2168, Awb 10 / 3528

[eiser]

wonende te [plaats]

eiser,

gemachtigde mr. T.I.P. Jeltema,

de minister van Infrastructuur en Milieu, voorheen de minister van Verkeer en Waterstaat,

verweerder,

gemachtigden mr. K.H.E. Rosmulder en mr. M.D. van Gils.

Procesverloop

Bij besluit van 23 november 2009 heeft verweerder eiser op zijn verzoek schadevergoeding toegekend als bedoeld in de Regeling nadeelcompensatie Verkeer en Waterstaat 1999 (hierna: de Regeling), ten bedrage van € 7.984,29.

Verweerder heeft het door eiser tegen dit besluit gemaakte bezwaar bij besluit van

21 september 2010 ongegrond verklaard.

Overwegingen

1. Aan de orde is of verweerders besluit van 21 september 2010, waarbij het bezwaar van eiser tegen de (hoogte van de) toekende schadevergoeding ongegrond is verklaard, in rechte stand kan houden.

Feiten en omstandigheden

2. Op 15 januari 2003 heeft verweerder op grond van artikel 15, eerste lid, van de Tracéwet het Tracébesluit voor de verbreding van de A2/A67 Randweg Eindhoven tussen het knooppunt Batadorp en het knooppunt Leenderheide vastgesteld (verder: het Tracébesluit). Het Tracébesluit voorziet in de ombouw van de bestaande autosnelweg van twee rijbanen (2x2 rijstroken) naar vier rijbanen (4x2 en deels 2x2 + 2x3 rijstroken) conform het Meest Milieuvriendelijk Alternatief uit de Trajectnota/MER Tangenten Eindhoven. Het besluit is op 28 januari 2003 in werking getreden. Naar aanleiding van het tegen dit besluit ingestelde beroep heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (verder: de Afdeling) het Tracébesluit bij uitspraak van 17 maart 2004 (www.rechtspraak.nl, LJN AO5659) op ondergeschikte onderdelen vernietigd en voor het overige in stand gelaten.

Standpunten van partijen

5. Verweerder heeft de Schadecommissie gevolgd, voor zover het de waardevermindering en de actieve risicoaanvaarding betreft, maar is, anders dan de Schadecommissie, van mening dat de binnen het normaal maatschappelijk risico vallende schade voor eisers rekening dient te blijven. Volgens verweerder lag het in de lijn der verwachtingen dat de snelweg op enig moment zou worden verbreed. In verband hiermee heeft verweerder het forfait van 2%, zoals dat is neergelegd in artikel 6.2, tweede lid, van de Wet ruimtelijke ordening (verder: de Wro), analoog toegepast. Volgens verweerder moet 2% van de waarde van de onroerende zaak net voor inwerkingtreding van het Tracébesluit voor rekening van eiser blijven, te weten een bedrag van € 12.660 (2% van € 660.000). Op dit bedrag moet de korting (van 50%), in verband met actieve risicoaanvaarding wegens voorzienbaarheid, in mindering worden gebracht, wat resulteert in een planschadevergoeding van € 7.170. Verweerder heeft de wettelijke rente vastgesteld op € 814,29.

Wettelijk kader

7. Ingevolge het op 15 oktober 2000 in werking getreden zesde lid van artikel 15 van de Tracéwet, gold ten tijde hier van belang, voor zover het Tracébesluit en het bestemmingsplan niet met elkaar in overeenstemming zijn, het Tracébesluit voor de uitvoering daarvan als vrijstelling, als bedoeld in artikel 19 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (verder: de WRO).

8. In het, op 30 november 2005 in werking getreden artikel 20d van de Tracéwet, zoals dit gold ten tijde van de indiening van het verzoek om schadevergoeding, is het volgende bepaald:

1. Indien een belanghebbende ten gevolge van een Tracébesluit schade lijdt of zal lijden, die redelijkerwijs niet of niet geheel te zijnen laste behoort te blijven en ten aanzien waarvan de vergoeding niet of niet voldoende anderszins is verzekerd, kent Onze Minister hem op zijn verzoek een naar billijkheid te bepalen schadevergoeding toe.

2. Artikel 49 van de WRO blijft buiten toepassing voor zover de belanghebbende met betrekking tot de schade een beroep doet of kan doen op een schadevergoeding als bedoeld in het eerste lid.

3. Bij regeling van Onze Minister kunnen regels worden gesteld omtrent de indiening en afhandeling van een verzoek om schadevergoeding.

Beoordelingsmaatstaf en maatschappelijk risico

12. Verweerder heeft het verzoek beoordeeld met toepassing van de Regeling omdat in het Tracébesluit hiernaar wordt verwezen en eenieder ervan uit mocht gaan dat deze regeling inhoudelijk zou worden toegepast. Verweerder heeft met toepassing van artikel 2 en 3 van de Regeling rekening gehouden met het normaal maatschappelijk risico en uitdrukkelijk niet de materiële beoordelingsmaatstaf van artikel 49 van de WRO aan het bestreden besluit ten grondslag gelegd.

13. De rechtbank is van oordeel dat er geen wettelijke grondslag is voor toepassing van de Regeling en overweegt hiertoe het volgende.

Artikel 20d van de Tracéwet is ingevoerd bij de Wet van 20 oktober 2005 tot wijziging van de Tracéwet (tweede tranche). Deze wet voorziet niet in overgangsrecht. Artikel 20d van de Tracéwet heeft derhalve onmiddellijke werking en is van toepassing op de op of na 30 november 2005 ingediende verzoeken om schadevergoeding. Derhalve is artikel 20d van de Tracéwet van toepassing op de afdoening van het verzoek van eiser. Dit verzoek dient te worden beoordeeld aan de hand van de in artikel 20d, eerste lid, van de Tracéwet gestelde beoordelingsmaatstaf. Verweerder heeft ter zitting aangegeven dat geen uitvoering is gegeven aan artikel 20d, derde lid, van de Tracéwet. De Regeling is derhalve niet van toepassing ingevolge artikel 20d, derde lid van de Tracéwet. Bovendien valt uit de tekst van artikel 20d, derde lid, van de Tracéwet af te leiden dat dit artikel slechts ruimte biedt voor het stellen van regels omtrent de procedurele afwikkeling en niet voor het stellen van een andere materiële beoordelingsmaatstaf dan in artikel 20d, eerste lid, van de Tracéwet. Dat in het Tracébesluit de Regeling van toepassing is verklaard, leidt niet tot een ander oordeel. Door de inwerkingtreding van artikel 20d van de Tracéwet met onmiddellijke werking, is deze verklaring betekenisloos geworden.

14. Verweerder heeft zich ter zitting voorts op het subsidiaire standpunt gesteld dat artikel 20d, eerste lid, gelet op het woord ‘redelijkerwijs’ ruimte biedt voor een beoordeling analoog aan artikel 2 en 3 van de Regeling. De rechtbank overweegt hierover het volgende.

In de wetsgeschiedenis van de totstandkoming van artikel 20d van de Tracéwet is, in de memorie van toelichting (TK 2004-2005, 29859, nr. 3), het volgende aangegeven: ”Het ontbreken van een schadevergoedingsbepaling heeft in de rechtspraktijk geleid tot een discussie over de mogelijke samenloop van competenties ter zake van het toekennen van schadevergoeding in verband met Tracébesluiten. De Commissie van Advies inzake de Waterstaatswetgeving stelt mede naar aanleiding van het evaluatierapport van de Universiteit Utrecht voor om, in navolging van artikel 8.31 van de Wet luchtvaart, ingevoegd bij wet van 27 juni 2002 tot wijziging van de Wet luchtvaart inzake de inrichting en het gebruik van de luchthaven Schiphol (Stb. 2002, 374), een voorrangsregeling op te nemen in de Tracéwet, waarbij artikel 49 van de WRO in eerste instantie buiten toepassing blijft, met als doel samenloop van competenties ter zake van het toekennen van schadevergoeding in verband met Tracébesluiten te voorkomen.” In het nader rapport naar aanleiding van het advies van de Raad van State TK 2004-2005, 29859, nr. 4) is het volgende opgenomen:

“4. In de memorie van toelichting was aangegeven dat artikel 49 WRO niet nadrukkelijk buiten toepassing verklaard behoeft te worden onder verwijzing naar het overeenkomstige artikel 48a WRO. Reden voor het niet met zoveel woorden buiten toepassing verklaren is het uitgangspunt geweest dat als op het niveau van de wet wordt bepaald dat het de minister van Verkeer en Waterstaat is die bevoegd is om schadevergoeding toe te kennen ten gevolge van een Tracébesluit, de gemeenteraad die bevoegdheid op grond van artikel 49 WRO niet (meer) heeft. Artikel 20d zou met andere woorden gezien moeten worden als een lex specialis van artikel 49 WRO. Nu de Raad ondanks de tekst van het voorgestelde artikel 20d en de memorie van toelichting van mening is dat samenloop nog steeds niet is uitgesloten, is artikel 20d aangevuld met een derde lid, waarin expliciet is bepaald dat artikel 49 WRO niet van toepassing is.”

17. De rechtbank concludeert dat voor een beoordeling van het verzoek van eiser volgens de Regeling geen ruimte is en dat het verzoek dient te worden beoordeeld op basis van de beoordelingsmaatstaf van artikel 20d van de Tracéwet die identiek is aan de beoordelingsmaatstaf van artikel 49 van de WRO. Ingevolge vaste jurisprudentie van de Afdeling (zie de uitspraak van 6 mei 2004, LJN AO8857) heeft de wetgever met artikel

49 van de WRO de schade die een belanghebbende lijdt ten gevolge van een planologische wijziging die hem in een nadeliger positie brengt, in beginsel niet voor diens rekening willen laten. In lijn van deze jurisprudentie is de rechtbank van oordeel dat eventueel aanwezig normaal maatschappelijk risico bij de beoordeling van de planologische schade als gevolg van het Tracébesluit eveneens niet voor rekening van eiser komt. De beroepsgrond slaagt. Hetgeen eiser naar voren heeft gebracht over de hoogte van de door verweerder toegepaste drempel, behoeft geen verdere bespreking.

Voorzienbaarheid

18. Van actieve risicoaanvaarding is sprake, als er, op het moment van de aankoop van een onroerende zaak, voor een redelijk denkend en handelend koper aanleiding bestaat om rekening te houden met de kans dat de planologische situatie ter plaatse in ongunstige zin zal veranderen. De koper mag dan worden geacht dit risico te hebben aanvaard.

Of sprake is van actieve risicoaanvaarding, is afhankelijk van de mate van voorzienbaarheid van een ontwikkeling. Rekening moet worden gehouden met concrete beleidsvoornemens die openbaar zijn gemaakt. Voor voorzienbaarheid is, volgens de jurisprudentie, niet vereist dat een dergelijk beleidsvoornemen een formele status heeft (zie de uitspraak van de Afdeling van 30 september 2009, LJN BJ8903).

20. In paragraaf 3.2 van de startnotitie, getiteld "Doelstelling en doel van de activiteit", is het doel van de activiteit waarvoor de trajectstudie/milieueffectrapportage wordt uitgevoerd verwoord als: "het (…) ontwikkelen van pakketten van maatregelen (alternatieven), waardoor de funktie van de bestaande tangenten ten aanzien van het doorgaande verkeer en de bereikbaarheid van de economische centra in de stadsregio gewaarborgd blijft." Volgens de beschrijving zal onderdeel van deze pakketten van maatregelen de verbreding van de bestaande tangenten vormen, al of niet in combinatie met de aanleg van een oosttangent. De eventuele aanleg van een oosttangent wordt integraal in de trajectstudie meegenomen, om een afgewogen besluitvorming ten aanzien van de ontwikkelde pakketten van maatregelen en de daarbij optredende effecten te kunnen laten plaatsvinden.

In paragraaf 4.4 van de startnotitie zijn weginfrastructuuralternatieven beschreven. Het gaat om negen alternatieven, die varianten vormen op de voorgenomen activiteit (die bestaat uit het alleen verbreden van de bestaande tangenten), of op drie beschreven basisalternatieven, te weten: de aanleg van een oosttangent ten oosten van Eindhoven, de aanleg van een verbinding ten oosten van Helmond en de aanleg van een verbinding ten westen van Veldhoven en Welschap. Alle alternatieven van de voorgenomen activiteit hebben betrekking op de verbreding van de bestaande tangenten. Bij de beschrijving van alle varianten op de basisalternatieven is aangegeven, dat deze gecombineerd worden met een verbreding van de bestaande tangenten tot in elk geval 2x3 rijstroken. Bij de beschrijving van de aanleg van verbindingen ten oosten van Helmond en ten westen van Veldhoven en Welschap is bovendien aangegeven dat deze eerst volledig in de studie worden meegenomen en tot mogelijke tracé's en varianten worden uitgewerkt, wanneer verkeerskundig kan worden aangetoond dat deze alternatieven een deel van de functie van de west- en zuidtangent overnemen, zodanig dat de verbreding van die tangenten kan worden beperkt tot 2x3 rijstroken.

26. De rechtbank is van oordeel dat, in aanmerking nemende dat de mate van verbreding in belangrijke mate afhankelijk kan zijn van het al of niet realiseren van de oostelijke tangent, voldoende is onderbouwd dat de mate van voorzienbaarheid een aftrek van 50% rechtvaardigt.

27. De rechtbank deelt niet eisers opvatting dat sprake is van vier alternatieven, zodat de voorzienbaarheid hooguit 25% is. Weliswaar is in paragraaf 4.1 van de startnotitie aangegeven dat vier alternatieven in beschouwing zullen worden genomen, maar slechts de daar genoemde weginfrastructuuralternatieven vormen inrichtingsalternatieven voor de voorgenomen activiteit. De andere twee te beschrijven alternatieven zijn opgenomen om de effecten van de voorgenomen activiteit (de verbreding van de bestaande tangenten, al dan niet met aanleg van een oostelijke tangent) te kunnen vergelijken met de effecten van het handhaven van de bestaande situatie (nulalternatief) en van het inzetten van andere maatregelen om de keuze van de vervoerswijze, of de betere of optimale benutting van de bestaande infrastructuur te beïnvloeden (nulplusalternatief). Deze beroepsgrond faalt.

Onjuiste waardering schade

28. Eiser is van mening dat de waardering van zijn woning op een bedrag van € 660.000 per peildatum 28 januari 2003 te laag is. Ter onderbouwing hiervan heeft hij gewezen op een taxatierapport van makelaarskantoor [naam B] waarin de woning per 13 januari 2004 is getaxeerd op € 785.000. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder in het bestreden besluit op goede gronden voorbij kunnen gaan aan dit taxatierapport. Uit het taxatierapport blijkt niet dat hieraan een planologische vergelijking ten grondslag ligt. Voorts is uitgegaan van een verkeerde peildatum. Het taxatierapport is daarnaast opgesteld ter verkrijging van financiering en uit het rapport blijkt niet dat is uitgegaan van een maximale invulling van het planologische regime. Gelet op de uiteenzetting van de Schadecommissie over de gevolgde werkwijze bij het taxeren van de woning, heeft verweerder in zoverre het rapport van de Schadecommissie kunnen volgen. Deze beroepsgrond faalt.

Peildatum

29. Ter zitting heeft eiser zich op het standpunt gesteld dat niet de datum van inwerkingtreding van het Tracébesluit (28 januari 2003) doch de datum van het onherroepelijk worden van het Tracébesluit (17 maart 2004) als uitgangspunt heeft te gelden. De rechtbank volgt eiser hierin niet. Conform vaste jurisprudentie van de Afdeling heeft bij planschade de datum van inwerkingtreding van het schadeveroorzakende besluit als peildatum te gelden. Onder verwijzing naar hetgeen hierboven is overwogen ten aanzien van de materiële beoordelingsmaatstaf in artikel 20d, eerste lid, van de Tracéwet, valt volgens de rechtbank niet in te zien waarom dit anders zou zijn bij planologische schade als gevolg van een Tracébesluit. Deze beroepsgrond faalt.

Verrekening voordeel akoestische situatie

30. Eiser verzet zich tegen de conclusie van de Schadecommissie dat tevens sprake is van een voordeel als gevolg van het Tracébesluit als gevolg van de zich op termijn verbeterende akoestische situatie. Bij het bepalen van dit voordeel heeft de Schadecommissie een vergelijking gemaakt tussen de aanwezige geluidhinder in 2004 en de geluidoverlast als gevolg van de verbrede snelweg per 2020. De Schadecommissie heeft hierbij geput uit de gegevens van het akoestische onderzoek dat ten grondslag heeft gelegen aan het Tracébesluit.

Waardering nadeel als gevolg van veranderende luchtkwaliteit

35. De Schadecommissie heeft naar het oordeel van de rechtbank voldoende de afzonderlijke schadefactor luchtkwaliteit bij de waardering van het nadeel betrokken. Onder verwijzing naar hetgeen hierboven is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat kon worden volstaan met het waarderen van het nadeel als gevolg van de luchtkwaliteit op de peildatum en dat niet hoefde te worden beoordeeld in hoeverre de luchtkwaliteit als gevolg van de ontwikkeling die is mogelijk gemaakt met het Tracébesluit, op een, verder in de toekomst gelegen, datum van invloed zou zijn op de waarde van de woning. Deze beroepsgrond faalt.

37. De rechtbank kan niet zelf in de zaak voorzien, aangezien uit het rapport van de Schadecommissie niet blijkt welke waarde is toegekend aan het vermeende voordeel, inhoudende verbetering van de akoestische situatie. Om die reden zal de rechtbank verweerder opdragen een nieuw besluit te nemen met inachtneming van hetgeen in deze uitspraak is overwogen.

38. De rechtbank acht termen aanwezig verweerder te veroordelen in de door eiser gemaakte proceskosten. Deze kosten zijn met inachtneming van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Bpb) en de daarbij behorende bijlage begroot op in totaal € 874 voor kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand:

• 1 punt voor het indienen van een (aanvullend) beroepschrift;

• 1 punt voor het verschijnen ter zitting;

• waarde per punt € 437;

• wegingsfactor 1.

Beslissing

De rechtbank,

- verklaart het beroep gegrond;

- vernietigt het bestreden besluit;

- bepaalt dat verweerder een nieuw besluit dient te nemen met inachtneming van hetgeen in deze uitspraak is overwogen;

- veroordeelt verweerder in de door eiser gemaakte proceskosten vastgesteld op € 874;

- bepaalt dat verweerder aan eiser het door hem betaalde griffierecht dient te vergoeden ten bedrage van € 150.

Partijen kunnen tegen deze uitspraak binnen zes weken na de datum van verzending

van deze uitspraak hoger beroep instellen bij de Afdeling bestuursrechtspraak van

de Raad van State, Postbus 20019, 2500 EA Den Haag.