Rechtbank 's-Gravenhage, 17-12-2002, AF3042, AWB 01/32745, 01/32735 OVERIN A S2

RECHTBANK TE 's-GRAVENHAGE

Zitting houdende te Assen

Vreemdelingenkamer

Regnr.: 01/32745 en 01/32735 OVERIN A S2

uitspraak: 17 december 2002

inzake: A

geboren op [...] 1961

B

geboren op [...] 1985

beiden verblijvende te C

van Afghaanse nationaliteit,

IND dossiernummer 0012.02.8013 en 0012.02.8012

eiseressen,

gemachtigde: mr. W. Spijkstra, advocaat te Oosterwolde;

tegen: DE MINISTER VOOR VREEMDELINGENZAKEN EN INTEGRATIE,

(Immigratie- en Naturalisatiedienst),

te 's-Gravenhage,

verweerder,

gemachtigde: mr. G.M.H. Hoogvliet, advocaat te 's-Gravenhage.

Bij beroepschriften van 18 juli 2001 hebben eiseressen beroep ingesteld bij de rechtbank tegen deze beschikkingen. De griffier heeft de van verweerder ontvangen stukken aan eiseressen gezonden en hen in de gelegenheid gesteld nadere gegevens te verstrekken. Verweerder heeft een verweerschrift ingediend. Openbare behandeling van de beroepen heeft, gevoegd met de beroepen geregistreerd onder nrs. Awb 01/55570, 01/54664, 01/40773, 01/58843, 01/59673 en 01/65792, plaatsgevonden ter zitting van 7 november 2002. Eiseressen zijn daarbij verschenen, bijgestaan door hun gemachtigde. Verweerder heeft zich doen vertegenwoordigen. Het onderzoek ter zitting is geschorst en het vooronderzoek hervat. Verweerder heeft vervolgens nog een nadere reactie ingezonden. Daarop heeft de gemachtigde van eiseressen een reactie gegeven. Ter zitting van 7 november 2002 hebben partijen reeds de in artikel 8:64, vijfde lid, Algemene wet bestuursrecht (Awb) genoemde toestemming gegeven tot het achterwege laten van een nadere zitting.

Het onderzoek is hierna gesloten.

Verweerder heeft blijkens de voornemens en de bestreden beslissingen de aanvragen afgewezen, omdat eiseressen niet als vluchteling kunnen worden aangemerkt. Nadat het eerste huwelijksaanzoek was gedaan hebben zij nog een jaar in dezelfde stad kunnen wonen zonder problemen. Dat de echtgenoot van A respectievelijk de vader van eiseres B vermoord zou worden door de Taliban vanwege de weigering eiseres B uit te huwelijken aan de commandant van de Taliban berust op vermoedens. De mishandeling waardoor de zoon respectievelijk broer is overleden, staat los van één van de gronden van het Vluchtelingenverdrag. Eiseressen komen evenmin in aanmerking voor een vergunning op grond van artikel 29, eerste lid, aanhef en onder b en c, Vreemdelingenwet 2000 (Vw).

Voorts is verweerder van oordeel dat eiseressen, vanwege hun tweedaags verblijf in Pakistan, aldaar een verblijfalternatief hebben, zodat aan hen geen vergunning op grond van artikel 29, eerste lid, aanhef en onder d Vw wordt toegekend.

Verweerder heeft in het verweerschrift gesteld dat er thans sprake is van feiten en omstandigheden in de zin van artikel 83 Vw, nu er een nieuw ambtsbericht over Afghanistan is verschenen, het besluit- en het vertrekmoratorium niet zijn verlengd en het categoriale beschermingsbeleid is beëindigd. De door eiseressen naar voren gebrachte gebeurtenissen geven geen aanleiding tot de conclusie dat eiseressen in Afghanistan thans wel te vrezen hebben voor vervolging, noch dat zij een reëel risico lopen in de zin van artikel 3 EVRM.

Het verblijfsalternatief in Pakistan wordt ingevolge nieuw beleid van verweerder niet meer tegengeworpen, maar dit leidt, in het licht van eerdergenoemde gewijzigde feiten en omstandigheden niet tot gegrond verklaring van de beroepen. Nu er geen categoriaal beschermingsbeleid ten aanzien van Afghanistan meer geldt, kan, ondanks het wegvallen van de oorspronkelijke weigeringsgrond, het verblijfsalternatief in Pakistan, toch geen aanspraak meer worden gemaakt op een vergunning op de d-grond van artikel 29 Vw. Verweerder heeft voorts het standpunt ingenomen dat eiseressen hebben nagelaten een zienswijze op het door verweerder uitgebrachte voornemen kenbaar te maken. Het is hen volgens verweerder niet toegestaan in de fase van beroep feiten en omstandigheden naar voren te brengen die men eerder naar voren had kunnen brengen.

Ingevolge artikel 29, eerste lid, aanhef en onder a, b, c en d Vw 2000 kan een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd als bedoeld in artikel 28 worden verleend aan de vreemdeling

a. die verdragsvluchteling is;

b. die aannemelijk heeft gemaakt dat hij gegronde redenen heeft om aan te nemen dat hij bij uitzetting een reëel risico loopt om te worden onderworpen aan folteringen, aan onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen; of

c. van wie naar het oordeel van Onze Minister op grond van klemmende redenen van humanitaire aard die verband houden met de redenen van zijn vertrek uit het land van herkomst, in redelijkheid niet kan worden verlangd dat hij terugkeert naar het land van herkomst;

d. voor wie terugkeer naar het land van herkomst naar het oordeel van Onze Minister van bijzondere hardheid zou zijn in verband met de algehele situatie aldaar.

De rechtbank is van oordeel dat eiseressen belang hebben bij een ex tunc toetsing op grond van het navolgende. Indien de vreemdeling bij het bestreden besluit een verblijfsvergunning asiel op grond van artikel 29, eerste lid, aanhef en onder a, b of c, Vw zou zijn toegekend, zou deze vergunning ten gevolge van een wijziging van de omstandigheden in het land van herkomst niet zonder meer kunnen worden ingetrokken en in het concrete geval niet worden ingetrokken. De rechtbank verwijst in dit verband naar het door verweerder gevoerde beleid zoals neergelegd in TBV 2002/39, waaruit blijkt dat de wijziging van de situatie in Afghanistan niet leidt tot intrekking van een eerder verleende verblijfsvergunning asiel op grond van artikel 29, eerste lid, aanhef en onder a, b of c, Vw.

Indien onder deze omstandigheden slechts ex nunc zou worden getoetst brengt dit mee dat de vreemdeling in een slechtere positie zou kunnen worden gebracht dan hij zou zijn geweest indien direct naar behoren op zijn aanspraken zou zijn beslist. Dit is niet in overeenstemming met het ook reeds in de memorie van toelichting op de Awb genoemd beginsel dat een bezwaar- en/of beroepsprocedure in het algemeen tot gevolg moet hebben dat de betrokkene in de situatie wordt gebracht waarin hij zou zijn geweest indien van meet af aan op juiste wijze door verweerder was beslist. In de memorie van toelichting (Kamerstukken II, 199-1-1992, 22 495 nr. 3, p. 145) wordt dienaangaande overwogen: "Alsdan zou aan de rechtsbescherming van de aanvrager van de vergunning in het algemeen tekort worden gedaan, indien bij het voorzien in de zaak acht wordt geslagen op eerst na de bestreden beslissing ontstane feiten en omstandigheden die een deugdelijke weigeringsgrond kunnen opleveren. Wij zijn van oordeel dat dergelijke feiten en omstandigheden wel in de nieuwe besluitvorming kunnen worden betrokken, indien het bestuursorgaan rechtens bevoegd zou zijn de aanvankelijke beslissing in te trekken".

De rechtbank is van oordeel dat eiseressen hierin niet zijn geslaagd. Niet aannemelijk is geworden dat eiseressen door de Taliban werden gezien als tegenstander of dat anderszins de negatieve aandacht op hen gericht was. Dat eiseres B door de commandant van de Taliban voor een huwelijk is opgeëist, leidt niet tot de conclusie dat sprake is van gegronde vrees voor vervolging, nu dit niet geleid heeft tot een effectuering van zo'n gedwongen huwelijk, eiseressen na het eerste 'huwelijksverzoek' nog geruime tijd in Afghanistan hebben verbleven en niet aannemelijk is geworden dat de niet-inwilliging tot repercussies van de zijde van de Taliban heeft geleid of zal leiden. Dat de zoon, respectievelijk broer van eiseressen mishandeld is door de Taliban leidt niet tot een ander oordeel nu, zoals blijkt uit het voorgaande, de gebeurtenissen rond het huwelijksverzoek niet van dien aard zijn dat deze gerelateerd zijn aan één van de gronden van het Vluchtelingenverdrag. Evenmin is aannemelijk geworden dat er jegens eiseressen sprake is van substantiële discriminatie waardoor het leven voor hen onhoudbaar is geworden. Hetgeen eiseressen naar voren hebben gebracht kan niet leiden tot de conclusie dat zij te vrezen hebben voor een dergelijke discriminatoire bejegening. De enkele verwijzing naar de situatie van vrouwen onder het Talibanbewind is hiertoe onvoldoende. De stelling van eiseressen dat vrouwen uit Afghanistan prima facie als vluchteling moeten worden aangemerkt gezien de slechte positie van vrouwen in Afghanistan, volgt de rechtbank niet. Weliswaar is die positie zeer slecht, maar in zijn algemeenheid niet zo slecht dat alle vrouwen, ongeacht de vraag naar de omstandigheden waarin de betrokken vrouwen leven, als vluchteling dienen te worden aangemerkt.

Eiseressen kunnen derhalve niet aan artikel 29, eerste lid, aanhef en onder a, Vw een aanspraak op een verblijfsvergunning ontlenen.

Ingevolge artikel 83 Vw houdt de rechtbank bij de beoordeling van het beroep rekening met feiten en omstandigheden, die na het nemen van het bestreden besluit zijn genomen, tenzij de goede procesorde zich daartegen verzet of de afdoening van de zaak daardoor ontoelaatbaar wordt vertraagd.

De rechtbank is van oordeel dat artikel 83 Vw niet slechts ziet op nieuwe feiten en omstandigheden zijdens de vreemdeling persoonlijk, maar ook op 'algemene' nieuwe feiten en omstandigheden in het land van herkomst.

De vraag rijst of toepassing van artikel 83 in het onderhavige geval in overeenstemming is met de goede procesorde.

Bij deze vraag is onder meer van belang of de zijdens verweerder nieuw ingebrachte feiten en het naar aanleiding daarvan ingenomen standpunt zodanig tijdig naar voren zijn gebracht dat eiseressen daarop nog hebben kunnen reageren. Hoewel door verweerder de nieuwe feiten en omstandigheden en verweerders standpunt daaromtrent pas kort voor de zitting, bij verweerschrift van 28 oktober 2002 aan de rechtbank ter kennis zijn gebracht, komt de rechtbank tot het oordeel, mede gezien het feit dat de in het ambtsbericht geschetste ontwikkelingen in Afghanistan niet onverwacht zijn, dat in casu de goede procesorde zich niet verzet tegen toepassing van artikel 83 Vw.

Eiseressen zijn in het kader van hun asielaanvraag gehoord alvorens een beslissing werd genomen. Zowel het eerste gehoor als het nader gehoor hebben plaats gevonden vóór de ontwikkelingen zoals deze thans aan de orde zijn in Afghanistan. Om tot een zorgvuldig besluit te kunnen komen had verweerder eiseressen opnieuw dienen te horen, zodat eiseressen feiten en omstandigheden met betrekking tot deze nieuwe situatie naar voren hadden kunnen brengen, waarbij mogelijk nieuwe aspecten die ten tijde van de oorspronkelijke asielaanvraag minder relevant waren, in beschouwing hadden kunnen worden genomen. Ook bij besluitvorming die plaats vindt bij gelegenheid van verweerders standpuntbepaling in het kader van de toepassing van artikel 83 Vw dient voor een zorgvuldige besluitvorming het beginsel van hoor en wederhoor te worden toegepast, welk beginsel onder meer is neergelegd in de artikelen 4:7 en 7:9 Awb benevens artikel 3.119 Vb. Uit deze bepalingen volgt dat een aanvrager behoort te worden geconfronteerd met nieuwe feiten en omstandigheden en daarop zijn zienswijze kan geven, alvorens een besluit wordt genomen. Dat verweerder heeft nagelaten eiseressen opnieuw te horen klemt temeer nu uit het ambtsbericht blijkt dat de situatie in Afghanistan nog niet is genormaliseerd en er in bepaalde gevallen aanzienlijke problemen kunnen rijzen bij terugkeer. De rechtbank wijst in dit verband mede op de discussie die op 12 september 2002 werd gevoerd in de Tweede Kamer over Afghaanse vluchtelingen, waaruit hetzelfde beeld naar voren komt (Tweede Kamer, 12 september 2002, 98-5798).

Zijdens verweerder is aangevoerd dat voor een nader horen alleen aanleiding zou zijn indien van de zijde van de vreemdeling argumenten naar voren zijn gebracht op grond waarvan aannemelijk zou zijn dat er thans mogelijk wel redenen zijn voor het verlenen van een verblijfsvergunning op grond van artikel 29, eerste lid, aanhef en onder a, b of c, Vw. Verweerder miskent hiermee naar het oordeel van de rechtbank dat bij een zorgvuldige besluitvorming het bestuursorgaan de betrokkene eerst in de gelegenheid dient te stellen zijn zienswijze naar voren te brengen alvorens tot besluitvorming te komen.

Allereerst rijst de vraag of een wijziging van het categoriale beschermingsbeleid valt onder het begrip "feiten en omstandigheden" als bedoeld in artikel 83 Vw. De rechtbank komt tot het oordeel dat dit wel het geval is. Enerzijds verzet de terminologie van artikel 83 Vw zich niet tegen een dergelijke ruime uitleg van het begrip feiten en omstandigheden, anderzijds blijkt uit de wetsgeschiedenis dat algemeen beleid bij de ex nunc toetsing wordt betrokken (Kamerstukken II, 1998-1999, 26 732, nr 3, p. 49). Zulks past ook binnen het karakter van artikel 83 Vw dat is geschreven om nieuwe ontwikkelingen zoveel mogelijk bij de beoordeling van het geschil mee te nemen ter voorkoming van nieuwe procedures.

Hierbij is voorts van belang dat een wijziging van het categoriale beschermingsbeleid onmiddellijke werking heeft, in die zin dat intrekking van dit beleid tot gevolg heeft dat op grond van het beleid verstrekte verblijfsvergunningen direct kunnen worden ingetrokken, tenzij in het beleid zelf anders is bepaald. De rechtbank verwijst naar de uitspraak van de Rechtseenheidskamer van onder meer 14 maart 1996, AWB 95/10615. Er is geen reden om aan te nemen dat dit onder de Vw 2000 anders zou zijn. Ook indien de vreemdeling wel een vergunning op grond van artikel 29, eerste lid, aanhef en onder d, Vw had moeten worden verleend, zou deze vergunning thans kunnen worden ingetrokken. (Vanzelfsprekend dient daarbij wel te worden bezien in hoeverre de vreemdeling, gezien de wijziging in de omstandigheden in het land van herkomst, in aanmerking dient te komen voor een verblijfsvergunning asiel op individuele gronden, zoals hierboven reeds uiteengezet.) Vorenstaande zou slechts anders zijn, zoals ook door verweerder ter zitting is erkend, indien op het tijdstip van intrekking van het beleid van categoriale bescherming meer dan drie jaar na de mogelijke aanvangsdatum van de ten onrechte niet toegekende verblijfsvergunning zou zijn verstreken. Alleen in dat geval zou de vreemdeling bij een ex nunc toetsing in een slechtere positie komen dan hij zou zijn geweest indien direct naar behoren op zijn aanspraken zou zijn beslist en zou een ex tunc toetsing relevant zijn. Dit doet zich echter in het onderhavige geval niet voor.

Verweerder heeft de wijziging van zijn beleid voornamelijk gebaseerd op het Algemeen ambtsbericht Afghanistan van 19 augustus 2002. Niet gebleken, noch gesteld is, dat er gronden zijn om aan de juistheid van de informatie in dit ambtsbericht te twijfelen. Uit dit ambtsbericht komt naar voren dat er in Afghanistan ten aanzien van de situatie zoals die bestond ten tijde van het invoeren van het categoriale beschermingsbeleid aanzienlijke veranderingen hebben plaats gevonden. De laatstelijke machthebbers, de Taliban, zijn verdreven en getracht wordt te komen tot de opbouw van een nieuwe structuur waarbinnen alle bevolkingsgroepen aan het politiek en maatschappelijk leven deel kunnen nemen. Ook ten aanzien van de veiligheid zijn er ontwikkelingen in positieve zin geweest. Hoewel op basis van het ambtsbericht de conclusie getrokken had kunnen worden dat de veiligheid nog zo instabiel is dat er aanleiding is het beschermingsbeleid nog enige tijd voort te zetten, is de in het ambtsbericht omschreven situatie niet zodanig dat de rechtbank, mede gezien de beperkte toetsingsruimte die de rechter in dezen toekomt, tot het oordeel komt dat verweerder niet in redelijkheid heeft kunnen besluiten het categoriaal beschermingsbeleid te beëindigen. Hierbij is in aanmerking genomen dat verweerders oordeelsvorming, overeenkomstig artikel 3.106 Vb, is gebaseerd op een recent ambtsbericht en dat getoetst is aan de in dat artikel genoemde indicatoren.

Ook de humanitaire situatie zoals beschreven in het ambtsbericht is, hoewel naar het oordeel van de rechtbank zorgelijk, niet zodanig dat op grond daarvan het categoriale beschermingsbeleid niet had kunnen worden beëindigd. Hierbij betrekt de rechtbank de notitie over het beleid van categoriale bescherming van 23 mei 2001 (5095508/01/DVB) van de voormalige Staatssecretaris van Justitie waarin is neergelegd dat de algemene humanitaire situatie in beginsel geen aanleiding kan vormen voor een beleid van categoriale bescherming en dat daarvoor alleen aanleiding bestaat indien er in zijn algemeenheid een categoriaal risico voor lijf en leden bestaat ten gevolge van de algemene humanitaire situatie.