Rechtbank Rotterdam, 04-07-2014, ECLI:NL:RBROT:2014:5213, ROT-13_06821

1.

Eiser ontving vanaf 11 juni 2012 een bijstandsuitkering naar de norm voor een alleenstaande met een toeslag van 20%.

2.

3.

Aan het bij het bestreden besluit gehandhaafde boetebesluit heeft verweerder eisers onder 2 omschreven schending van zijn inlichtingenplicht ten grondslag gelegd. Vanwege deze overtreding heeft verweerder eiser een boete opgelegd van € 2.600,-. Dit bedrag is de over de betrokken periode netto aan eiser uitbetaalde bijstandsuitkering, naar boven afgerond op een veelvoud van € 10,-. Omdat naar zijn mening met betrekking tot eisers gedraging niet elke verwijtbaarheid ontbreekt, heeft verweerder geen aanleiding gezien de boete te verlagen. Verweerder meent bovendien dat er geen dringende redenen aanwezig zijn die hem hadden moeten doen afzien van het opleggen van de boete.

4.

6.

Vast staat dat eiser zijn inlichtingenplicht als bedoeld in artikel 17, eerste lid, van de Wwb heeft geschonden. Verweerder was daarom bevoegd en gehouden om eiser met inachtneming van de artikelen 18a van de Wwb en 2 van het Boetebesluit sociale-zekerheidswetten een bestuurlijke boete op te leggen. De boete is door verweerder bepaald op 100% van het benadelingsbedrag over de gehele betrokken periode, afgerond naar boven op een veelvoud van € 10,-.

7.

Omdat de omstreden overtreding is aangevangen vóór 1 januari 2013, daarna nog voortduurde en niet uiterlijk op 31 januari 2013 is opgeheven of geconstateerd, dient, gelet op artikel XXV, tweede lid, van de Wet aanscherping op de overtreding het nieuwe recht te worden toegepast. De rechtbank acht de in dit artikel opgenomen overgangsregeling voor voortdurende overtredingen op zich niet in strijd met artikel 5:4, tweede lid, van de Awb noch met artikel 7, eerste lid, van het EVRM of artikel 15, eerste lid, van het IVPBR (zie onder meer het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) van 18 april 2013 in de zaak tussen Rohlena en Tsjechië, EHRC 2013,146).

8.

Zoals de rechtbank eerder heeft overwogen in haar uitspraak van 27 maart 2014 (ECLI:NL:RBROT:2014:2157), neemt het vorenstaande niet weg dat, indien de hoogte van de boete volgens het nieuwe recht tevens wordt gebaseerd op het volledige benadelingsbedrag dat is ontstaan als gevolg van gedragingen in strijd met de inlichtingenplicht van vóór 1 januari 2013, terwijl dat voor die datum niet redelijkerwijs voorzienbaar was, sprake is van toepassing van een hogere strafmaat met terugwerkende kracht. Naar het oordeel van de rechtbank komt dit in strijd met de artikelen 5:4, tweede lid, van de Awb, 7, eerste lid, van het EVRM en 15, eerste lid, van het IVBPR. In dit verband verwijst de rechtbank tevens naar de rechtspraak waarin het beginsel van non-retroactiviteit van strengere strafbepalingen aan de orde komt (waaronder het arrest van de EHRM van 17 september 2009 in de zaak tussen Scoppola en Italië, r.o.109, AB 2010, 102). Het voorgaande brengt naar het oordeel van de rechtbank met zich dat in zo’n geval voor de bepaling van de hoogte van de boete een splitsing moet worden gemaakt tussen de perioden vóór en ná 1 januari 2013. Voor de periode vóór 1 januari 2013 dient het boetebedrag dat op deze periode ziet, te worden vastgesteld aan de hand van de toentertijd geldende lagere strafmaat voor schending van de inlichtingenplicht met financiële benadeling.

10.

Op grond van artikel 8:72a van de Awb neemt de bestuursrechter, indien hij een beschikking tot het opleggen van een bestuurlijke boete vernietigt, een beslissing omtrent het opleggen van de boete en bepaalt hij dat zijn uitspraak in zoverre in de plaats treedt van de vernietigde beschikking. De rechtbank zal daarom zelf in de zaak te voorzien door (voor alle duidelijkheid) het boetebesluit te herroepen en door vervolgens zelf tot vaststelling van de boete over te gaan. In dit verband overweegt de rechtbank het volgende.

11.

De rechtbank kan eiser niet volgen in zijn stelling dat sprake is van verminderde verwijtbaarheid omdat eiser niet opzettelijk zijn informatieplicht heeft geschonden. Naar het oordeel van de rechtbank had het eiser redelijkerwijs duidelijk moeten zijn dat de veranderingen in zijn woon- en verblijfssituatie van invloed konden zijn op zijn recht op bijstand. Het had dan ook op de weg van eiser gelegen om van deze veranderingen onverwijld en uit eigen beweging mededeling te doen aan verweerder. De vraag of er al dan niet sprake is van opzet speelt hierbij geen rol. Verder is de rechtbank niet gebleken van bijvoorbeeld sociale, psychische of medische omstandigheden die aanknopingspunten bieden voor de aanname van verminderde verwijtbaarheid aan de zijde van eiser. Dat eiser nooit eerder een sanctie is opgelegd wegens het niet nakomen van zijn verplichtingen, doet de rechtbank niet anders oordelen.

12.

Eiser heeft de rechtbank er onvoldoende van kunnen overtuigen dat er in zijn geval dringende redenen aanwezig zijn die verweerder hadden moeten doen afzien van het opleggen van een boete. De rechtbank acht, mede gelet op hetgeen onder 14 wordt overwogen, geen sprake van zodanig bijzondere omstandigheden dat de boete voor eiser onaanvaardbare sociale of financiële consequenties zal hebben. De enkele - niet nader onderbouwde - omstandigheden dat eiser veel schulden heeft en, naar zijn zeggen, niet tot de schuldsanering wordt toegelaten omdat de opgelegde boete als fraudeschuld wordt gezien, leiden op zichzelf genomen niet tot de conclusie dat het opleggen van een boete voor eiser de hiervoor vermelde consequenties heeft. Bovendien is ter zitting duidelijk geworden dat eiser na overleg tussen alle betrokkenen niet uit zijn huis zal worden gezet. Voorts kan niet uit het oog worden verloren dat eiser bij het voldoen van een boete wordt beschermd door de beslagvrije voet zoals neergelegd in de artikelen 475b tot en met 475e van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.

13.

14.

Vervolgens zal de rechtbank de boete als volgt vaststellen. Eiser heeft over de periode van 1 tot en met 31 januari 2013 ten onrechte een bedrag aan bijstand van € 879,10 ontvangen. Dit bedrag is tevens de hoogte van de vast te stellen boete. Voorts heeft eiser eveneens ten onrechte over de periode van 3 november 2012 tot 1 januari 2013 bijstand ontvangen ten bedrage van € 2.155,27 bruto (€ 1.718,78 netto). Gelet op artikel 10 van de Verordening is dan een maatregel aan de orde van 30% van de bijstandsnorm gedurende één maand over de periode tot 1 januari 2013, wat in dit geval leidt tot een bedrag van € 266,71. Voor de bepaling van de bijstandsnorm is de rechtbank daarbij met het oog op een praktische en eenvormige rechtstoepassing uitgegaan van de laatste maand van de periode van benadeling vóór de inwerkingtreding van de Wet aanscherping, te weten december 2012. In geval de twee bedragen van € 879,10 en € 266,71 worden samengenomen, levert dat een totaalbedrag op van € 1145,81, zodat de bestuurlijke boete na afronding op een veelvoud van € 10,- dient te worden vastgesteld op € 1150,-. Deze boete acht de rechtbank binnen het kader van het overgangsrecht, zoals door de rechtbank uitgelegd, en gelet op alle omstandigheden van het geval een evenredige sanctie.

15.

Omdat de rechtbank het beroep gegrond verklaart, bepaalt de rechtbank dat verweerder aan eiser het door hem betaalde griffierecht vergoedt.

16.

De rechtbank zal verweerder veroordelen in de door eiser gemaakte proceskosten. Deze kosten zal de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vaststellen op € 974,- (1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting, met een waarde per punt van € 487,- en een wegingsfactor 1; in bezwaar is niet om vergoeding van proceskosten gevraagd). Omdat een toevoeging is verleend aan eiser, dienen de proceskosten te worden betaald aan de rechtsbijstandverlener.