Rechtbank Leeuwarden, 05-10-2011, BT7052, 104792 - HA ZA 10-452

vonnis

RECHTBANK LEEUWARDEN

1. [A],

wonende te [woonplaats],

2. [B],

wonende te [woonplaats],

eisers in conventie,

verweerders in voorwaardelijke reconventie,

advocaat: mr. T.E.A. Detmar te Drachten,

de onderlinge waarborgmaatschappij

LEEUWARDER ONDERLINGE VERZEKERINGEN U.A.,

gevestigd te Leeuwarden,

gedaagde in conventie,

eiseres in reconventie,

advocaat: mr. E.J. Rotshuizen te Leeuwarden.

1. De procedure

1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding

- de conclusie van antwoord in conventie en van eis in voorwaardelijke reconventie

- de conclusie van repliek in conventie en van antwoord in voorwaardelijke reconventie

- de conclusie van dupliek in conventie en van repliek in voorwaardelijke reconventie

- de conclusie van dupliek in voorwaardelijke reconventie.

2. De feiten

In deze procedure zal van de volgende vaststaande feiten worden uitgegaan.

(…)

Organen

Artikel 8

De Maatschappij kent de navolgende organen:

- de ledenvergadering

- de ledenraad

- de raad van bestuur

- de raad van commissarissen

(…)

Ledenraad

Artikel 12

1. De algemene vergadering van de Maatschappij wordt gevormd door de ledenraad, bestaande uit minimaal zeven (7) doch maximaal vijftien (15) leden, hierna te noemen: "ledenraadsleden". Het aantal ledenraadsleden waaruit de ledenraad bestaat wordt, met inachtneming van het in de voorgaande zin genoemde minimum aantal, door de raad van commissarissen in overleg met de ledenraad bepaald.

2. Aan de ledenraad komen alle bevoegdheden toe, die niet door de wet of deze statuten aan andere organen zijn opgedragen.

(…)

Vergadering van de ledenraad

Artikel 16

1. De vergadering van de ledenraad wordt jaarlijks bijeengeroepen vóór één juli en voorts zo dikwijls de raad van bestuur of de raad van commissarissen dit wenselijk oordeelt.

(…)

In de vergadering van de ledenraad wordt:

(…)

c. een besluit omtrent decharge van de raad van bestuur en de raad van commissarissen genomen;

(…)

Artikel 18

1. De vergaderingen van de ledenraad worden geleid door de voorzitter van de raad van commissarissen of bij diens afwezigheid door een andere door de aanwezige commissarissen aan te wijzen commissaris; indien geen commissaris aanwezig is, voorziet de vergadering van de ledenraad zelf in haar leiding.

(…)

De raad van bestuur

Artikel 20

1. De Maatschappij wordt bestuurd door de raad van bestuur, bestaande uit minimaal twee leden. De raad van commissarissen bepaalt in overleg met de ledenraad uit hoeveel leden de raad van bestuur bestaat met inachtneming van het hiervoor bepaalde minimum aantal leden. De leden van de raad van bestuur behoeven geen lid van de Maatschappij te zijn.

(…)

3. De leden van de raad van bestuur worden benoemd door de ledenraad, uit een bindende voordracht, opgesteld door de raad van commissarissen. Alvorens tot een voordracht wordt overgegaan bepaalt de raad van commissarissen bij afzonderlijk besluit de kwaliteiten en/of hoedanigheden waaraan het lid van de raad van bestuur moet voldoen.

Het bindend karakter kan aan een voordracht worden ontnomen door een besluit van de ledenraad genomen met ten minste twee/derde meerderheid van de geldig uitgebrachte stemmen in een vergadering van de ledenraad waarin ten minste twee/derde van het aantal stemgerechtigde ledenraadsleden aanwezig is.

4. Indien de ledenraad in een vergadering van de ledenraad aan de voordracht het bindend karakter heeft ontnomen, zal een nieuwe vergadering van de ledenraad worden bijeengeroepen ter voorziening in de vacature. Het in het vorige lid bepaalde is alsdan op de benoeming van de leden van de raad van bestuur van overeenkomstige toepassing.

(…)

6. De leden van de raad van bestuur kunnen door de raad van commissarissen worden geschorst en door de ledenraad worden ontslagen, een en ander met inachtneming van het hierna in dit artikel bepaalde.

(…)

Taken en bevoegdheden raad van bestuur

Artikel 21

1. De raad van bestuur is belast met het bestuur van de Maatschappij en met de zaken welke haar bij de statuten en de verzekeringsvoorwaarden worden opgedragen. De raad van bestuur is verplicht aan de raad van commissarissen tijdig al die informatie te verschaffen, die nuttig en nodig is voor de uitoefening van de taak van de raad van commissarissen. (…)

2. De raad van bestuur brengt jaarlijks verslag uit aan de raad van commissarissen omtrent de gang van zaken bij de Maatschappij en het gevoerde beleid in het afgelopen boekjaar.

(…)

4. De raad van bestuur moet zich overigens gedragen naar de aanwijzingen van de raad van commissarissen betreffende de algemene lijnen van het te voeren sociale, economische en personeelsbeleid.

(…)

Raad van commissarissen

Artikel 23

1. De Maatschappij heeft een raad van commissarissen bestaande uit ten minste drie en maximaal vijf leden. (…)

2. De leden van de raad van commissarissen worden benoemd door de ledenraad, uit een bindende voordracht, opgesteld door de raad van commissarissen, met inachtneming van de profielschets als hiervoor in lid 1 vermeld. Het bindend karakter kan aan een voordracht worden ontnomen door een besluit van de ledenraad genomen met ten minste twee/derde meerderheid van de geldig uitgebrachte stemmen in een vergadering van de ledenraad waarin ten minste twee/derde van het aantal stemgerechtigde leden aanwezig is.

(…)

4. Een commissaris wordt benoemd voor een termijn van vijf (5) jaar. Een commissaris kan aansluitend ten hoogste éénmaal herbenoemd worden.

5. Ontbreken alle commissarissen, dan kan de raad van bestuur personen voor benoeming tot commissaris aanbevelen aan de vergadering van de ledenraad.

(…)

Artikel 24

1. Een commissaris treedt uiterlijk af op de dag van de eerstvolgende vergadering van de ledenraad na afloop van vijf (5) jaren na zijn benoeming.

(…)

3. Het lidmaatschap van de raad van commissarissen eindigt voorts:

a. door schriftelijke ontslagneming;

(…)

c. door een besluit tot ontslag door de ledenraad welk besluit door de ledenraad, tenzij op voordracht van de raad van commissarissen, slechts genomen kan worden met een meerderheid van twee/derde van de door de leden van de ledenraad uitgebrachte stemmen in een vergadering van de ledenraad waarin ten minste twee/derde van alle stemgerechtigde leden van de ledenraad vertegenwoordigd zijn.

Taken en bevoegdheden raad van commissarissen

Artikel 25

1. De raad van commissarissen houdt toezicht op het beleid van de raad van bestuur en op de algemene gang van zaken binnen de Maatschappij en de daarmee verbonden onderneming(en). Hij staat de raad van bestuur met raad terzijde. Bij de vervulling van hun taak richten de commissarissen zich naar het belang van de Maatschappij en de met haar verbonden onderneming(en). De raad van bestuur verschaft de raad van commissarissen tijdig de voor diens taak noodzakelijke gegevens.

(…)

"Zoals in de toekomstvraag is beschreven (blz. 3) gaan wij, nadat het beleidsplan in concept gereed is, de continuatietoets opnieuw uitvoeren. De conclusie van deze toets is dat er voldoende mogelijkheden zijn voor de Leeuwarder Onderlinge om als zelfstandige maatschappij voort te bestaan. Het huidige beleid zal op onderdelen worden gewijzigd.

(…)

Het beleidsplan geeft aan dat er binnen de grenzen van de Leeuwarder Onderlinge voldoende mogelijkheden zijn voor een zelfstandige maatschappij zoals de Leeuwarder Onderlinge. Het draagvlak hiervoor binnen onze organisatie, bij relaties en bij onze leden/verzekerden is ruim aanwezig. Een fusie met een gelijkwaardige partij, waarbij de Leeuwarder Onderlinge haar eigen identiteit behoudt, is niet voorhanden. Verkoop of een overname door een andere partij is niet onderzocht. (…)"

"(…) Aanvankelijk was er de vraag of we niet een deel van het vermogen moesten terugploegen naar de Leeuwarder gemeenschap. Rond de recente jaarwisseling kwam daarbij de meer fundamentele vraag: heeft de L.O. op termijn nog zelfstandig bestaansrecht, anders gezegd: is het niet verstandiger het verzekeringsbedrijf bij derden onder te brengen dan wel krachten te bundelen. Het effect hiervan zou kunnen zijn dat het vermogen in het geheel van het verzekeringsbedrijf wordt losgekoppeld.

(…)

De vraag naar de toekomst van de L.O. is niet alleen echter zeer belangrijk, maar ook het tijdstip is door omstandigheden gunstig (al klinkt het wat cynisch): het vertrek van jou en [U]. Er zijn bovendien nogal wat aanwijzingen die voedsel geven aan de gedachte dat het goede moment om de bakens te verzetten, spoedig aanbreekt.

Anderzijds hebben wij ons afgevraagd of wij de zaak terecht op jouw bureau hebben gelegd. Je betrokkenheid bij het wel en wee van de L.O. heeft kennelijk een blokkade tengevolge om vrijelijk na te (kunnen) denken over de vraag of de L.O. niet haar zelfstandigheid moet opgeven. Mede daardoor zitten we nu in deze situatie: de gegevens die we nodig hebben komen niet, en zelfs het beleidsplan, dat daarop overigens geen antwoord zal geven, vergt een periode van (te) veel maanden.

We hebben de volgende oplossing bedacht. We laten de zaak rusten tot het feitelijk einde van je werkzaamheden. Dat moment bepaal je in principe zelf. Wel gaan we er van uit dat, als aan je wens is voldaan de 25 jaren vol te maken, in ieder geval een eind komt aan je betrokkenheid bij de L.O. Zodra dat moment is aangebroken, maar vermoedelijk eerder, wordt een interim-manager voor een bepaalde periode aangesteld, dus niet direct een opvolger. (…)

"In het gesprek met de Voorzitter van uw Raad op 20 augustus j.l. en in de e-mail d.d. 26 juni j.l. is duidelijk gemaakt dat onze vraag anders ligt dan in het plan is beantwoord. U hebt vastgesteld dat er geen noodzaak is te fuseren of de portefeuille te verkopen en dus hebt U de mogelijkheden verder niet onderzocht. Overigens: ook met verkoop doelen wij er slechts op het verzekeringsbedrijf los te koppelen van het vermogen. Immers, bij verkoop blijft de portefeuille in stand, moet door mensen bewerkt worden en legio zijn de mogelijkheden om de positie van personeelsleden veilig(er dan nu) te stellen.

(…)

De Raad van Commissarissen heeft sterk het gevoel dat haar voornemen om te onderzoeken of en zo ja hoe, (een deel van) het vermogen kan worden afgezonderd van de functie om door het beleggingsresultaat het resultaat van de L.O. te beïnvloeden niet op enthousiaste ondersteuning van de Raad van Bestuur kan rekenen. (…)"

"Zoals aangegeven willen de commissarissen overleg voeren met de Ledenraad, en wel voor de formele vergadering van die raad van 18 mei a.s.

Dat ik voorstelde zelf de oproep te doen en zonder de aanwezigheid van de Raad van Bestuur te vergaderen heeft als achtergrond dat we liever niet naar buiten brengen dat er enige verschil van mening is over de mogelijke toekomst van de LOV. Het is meer te zien als overleg over de mogelijkheden die in de taak van art. 20 sub 3 is bedoeld. (…)"

"Via een e-mail hebben wij vernomen dat de Raad van Commissarissen overleg wenst met de ledenraad van de Leeuwarder Onderlinge zonder aanwezigheid van de Raad van Bestuur. Statutair is dit geen enkel probleem. Zowel de Raad van Commissarissen alsook de Raad van Bestuur heeft dit recht.

Helaas zijn wij het niet eens met uw motivatie zijnde dat de Raad van Commissarissen liever niet naar buiten brengt dat er een verschil van mening is tussen de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur over de toekomst van de Leeuwarder Onderlinge en hiermee de opvolging van Q.

In een tijd van openheid, transparantie en integer zijn (Code Tabaksblat en de kernwaarden van ons beleidsplan) lijkt ons dit geen goede zaak.

Het lijkt ons juister om de ledenraad ook kennis te laten nemen van onze zienswijze en onze motivatie aangaande de toekomst van de Leeuwarder Onderlinge en aangaande de invulling van de vacature bij het vertrek van Q. Nadat beide meningen zijn gehoord kan de ledenraad een weloverwogen beslissing nemen. (…)"

(…) Wij willen het volgende aan u voorleggen.

Al vanaf 2006 hebben de Commissarissen nagedacht over de positie van de LOV, uiteraard in toenemende mate in verband met het naderende vertrek van Q als (Voorzitter van de) Directie, en het profiel van dien opvolger. De maatschappij verandert, verzekeringsland verandert, en de LOV heeft (nog steeds) een relatief groot eigen vermogen dat betrekkelijk ongebruikt blijft. Alle opties lagen voor ons open, van het handhaven van de huidige status quo, een kleine zelfstandige Onderlinge met een groot kapitaal, tot het loskoppelen van het verzekeringsbedrijf van het vermogen en alle mogelijkheden daartussen. Uiteraard zou de Ledenraad bij de keuze uit de verschillende mogelijkheden zijn betrokken, en wij betreuren het dat om hierna te noemen reden niet eerder is gebeurd.

Medio 2008 moesten wij constateren dat we aan het invullen van diverse strategische mogelijkheden niet tot overleg met de Directie konden geraken. Deze meende belangrijke (strategische) besluiten zonder onderzoek naar de juistheid op aannames te kunnen baseren, en voorzag ons niet van gevraagde gegevens om de diverse scenario's te onderzoeken.

Om verschillende redenen, waaronder de stijl van de LOV, maar vooral het feit dat de Voorzitter van de Directie op relatief korte termijn na een lang dienstverband met pensioen zou gaan, hebben we toen besloten de vraag naar strategische keuzes voor de LOV, uit te stellen, en pas te doen besluiten na diens vertrek, zodat een interim manager ons daarbij kon adviseren.

(…)

Voor de rol van interim manager hebben wij gezocht naar iemand die een bedrijf als de LOV gemakkelijk enige tijd onder zijn hoede kan nemen en die bovendien een zodanig netwerk heeft, met name in verzekeringsland, dat hij geacht kan worden ons, en in feite ook de Ledenraad, goed en objectief te adviseren over de strategische keuze die de LOV moet maken. Daarna kunnen we U een definitieve voordracht c.q. voorstellen doen. (…)

"(…) Zoals u weet is de ledenraad op donderdag 9 april bijeen geweest om te praten over de situatie bij de Leeuwarder Onderlinge en de door u in uw brief van 6 april geschetste verschillen van inzicht tussen RvC en RvB. Wij hebben unaniem uitgesproken grote behoefte te hebben aan een uitvoerige en chronologische toelichting van uw kant en verwachten dat u hierbij ook in gaat op de vraag op welke manier u in de afgelopen twee jaar hebt gehandeld in het belang van en conform de doelstellingen van de Leeuwarder Onderlinge.

Wat ons betreft is het karakter van deze avond niet goed te verenigen met een kennismaking en/of presentatie van de door u beoogd interim manager. Wij gaan er daarom vanuit dat deze kennismaking tot nader order wordt opgeschort en dat de avond het oorspronkelijke karakter behoudt. (…)"

"(…) Wij juichen de dialoog toe. Wij zijn echter geen voorwerp van onderzoek door de Ledenraad. U hebt informatie van de RvB ontvangen en hebt met haar vergaderd, kennelijk leidend tot twijfel aan de intenties van de RvC, echter zonder ons eerst te horen. Wij weten niet welke informatie u is aangereikt die reden was voor Uw brief van 10 april j.l.

Wij denken dat ook de Ledenraad, anders dan de RvB, geïnteresseerd is in de kansen en bedreigingen van de LOV voor de toekomst. Deze toekomst bepaalt mede het profiel van de nieuwe voorzitter. T.a.v. diens benoeming hebben U en wij een taak, die o.i. niet langer moet blijven liggen, zoals de strategie van de RvB tot heden is geweest. We kunnen donderdag a.s. dan ook dit primair doel dienen, door de heer S als deskundige zijn voorlopige visie te laten geven en die te laten uitwerken. Er wordt dan weer vaart gebracht in de opvolging van de Voorzitter van de RvB.

Uw vraag richt zich op het verleden en zou alleen al daarom een lagere prioriteit hebben. Niettemin is de wijze waarop wij hebben gehandeld ook mede bepaald door kansen en bedreigingen, in het licht van de omstandigheden van de LOV. Ook voor het beantwoorden van die vraag is dus de deskundige visie van de heer S nuttig. (…)"

"(…) Een praktisch punt: de 28e april a.s. is ook een informele bijeenkomst. Indien er (te) weinig leden zouden zijn, kunnen we die bespreking en presentatie toch laten doorgaan. De heer S kan aan de slag als deskundige in opdracht van de commissarissen. Leden van Uw raad die dan wel kunnen, zijn dan uiteraard welkom. Hij kan zeer vermoedelijk ook de 18e mei a.s. een deel van de (formele) vergadering bijwonen. U kunt dan het besluit nemen hem formeel te benoemen tot (tijdelijk) voorzitter van de directie. Ik zal de RvB vragen dit punt op de agenda te zetten.

Er komt dan in ieder geval een latere vergadering waarin de bevindingen van de heer S met U worden besproken en een opvolger van de heer S kan worden voorgesteld.

Deze gang van zaken lijkt ons in het belang van de LOV: er behoeft dan geen periode te zijn waarin de RvB zonder voorzitter is, en U wordt maximaal betrokken in de beraadslaging over (redenen voor) een eventuele koerswijziging, waarvoor Uw toestemming is vereist, dan wel het handhaven van de status quo. (…)"

"De ledenraad van de Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen heeft kennis genomen van de huidige situatie bij de organisatie. Daartoe zijn verschillende gesprekken gevoerd met zowel de Raad van Bestuur als de Raad van Commissarissen. Bovendien heeft de Ledenraad een besloten informele vergadering gehouden en via mails en telefoon veelvuldig onderling afgestemd.

De conclusie kan helaas geen andere zijn dan dat de verhoudingen tussen de RvB en de RvC van de Leeuwarder Onderlinge ernstig verstoord zijn. Dit baart de Ledenraad grote zorgen. Wij spreken het vertrouwen uit dat de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen zich in het belang van de Leeuwarder Onderlinge over dit conflict heen zullen zetten.

Daarnaast speelt dat de RvC nadrukkelijk de mogelijkheid van het splitsen van het vermogen gelanceerd heeft (vgl. brief van 6 april aan de RvB, die de Ledenraad als bijlage ontving bij de uitnodiging voor de bijeenkomst van 16 april). De Ledenraad is van mening dat deze zienswijze uitermate ongewenst is en niet strookt met de doelstelling van de LOV. Dit doet het vertrouwen van de Ledenraad in de Raad van Commissarissen ernstig wankelen. Het is gewenst dat de RvC zich nadrukkelijk van deze zienswijze distantieert.

In de bijzondere en ongewenste situatie van dit moment heeft de Ledenraad er behoefte aan om haar mening te geven over een en ander. Wij doen dit in de vorm van een advies aan zowel de RvB als de RvC.

1. De Ledenraad acht het niet in het belang van de vereiste continuïteit voor de LOV dat er een interim-bestuurder wordt aangesteld.

2. De Ledenraad wil daarom een beroep doen op de heer Q om enige maanden langer dan oorspronkelijk het plan was aan te blijven als bestuurder van de LOV.

(…)"

"(…) Inmiddels kunnen we vaststellen dat er een ongewenste verwijdering is ontstaan in de relatie RvB - RvC - Ledenraad. Zaken worden uit het verband gerukt en anders geïnterpreteerd dan bedoeld, hetgeen leidt tot de gedachte aan verborgen agenda's.

Het past o.i. niet in de cultuur van de LOV dat Ledenraad en RvB met elkaar communiceren zonder de RvC daarop aan te sluiten en te informeren over wat er besproken is. Dat is sinds een aantal weken het geval.

Hoewel de actie van de RvB naar de Ledenraad reeds ruim vier weken oud is, is er geen enkel concreet verwijt m.b.t. de handelwijze van de RvC geformuleerd.

De rol van de diverse organen dient duidelijk te zijn.

De RvB bepaalt het beleid maar wordt daarin gecontroleerd door de RvC. Zij dient zich te gedragen naar de algemene aanwijzingen van de RvC op (o.a.) economisch terrein. De RvC staat haar bovendien met raad terzijde.

De Ledenraad heeft de taak te beoordelen of de RvC doet wat van een behoorlijk (niet: perfect) optredende RvC mag worden verwacht. Dit is dus een marginale toetsing. (…)"

"(…)

2. Waar gewenst gedurende een periode van zes weken de positie van voorzitter van de Raad van Bestuur waarnemen na het vertrek (vervroegde pensionering) van de huidige voorzitter. De eventuele benoeming tot voorzitter a.i. geschiedt onder voorbehoud van instemming van de Ledenraad alsmede DNB.

3. De belangrijkste taak tijdens de periode van de opdracht is het realiseren van een review met als uitkomst een aantal scenario's die als input dienen voor de strategische keuze van de Raad van Commissarissen voor de toekomstige strategie van de organisatie.

(…)

e. Bij de review zal worden uitgegaan van het stakeholders model, waarbij in de eerste plaats gekeken wordt naar de belangen van de verzekerden (tevens leden), klanten (niet leden) en de werknemers.

Scenario's die in meer of mindere mate in beeld worden gebracht zijn (niet limitatief):

- zelfstandig doorgaan als onderlinge verzekeraar

- samengaan met andere verzekeraars

- de portefeuille overdragen en doorgaan als gevolmachtigde

- de portefeuille overdragen en als intermediair uitbreiden al dan niet in combinatie met het uitoefenen van een volmachtbedrijf

- de laatste genoemde optie in combinatie met het overnemen van andere assurantieportefeuilles voor het bereiken van voldoende schaalgrootte

- aangaan van voor de hand liggende allianties

- stoppen met verzekeringsactiviteiten in welke vorm dan ook

(…)"

"(…) Door mij is vervolgens geconstateerd dat de leden van de raad van commissarissen mevrouw D, de heer C en de heer A zich schriftelijk (per e-mail) hebben afgemeld voor de vergadering.

Door mij, notaris is ten slotte geconstateerd dat de in de statuten bedoelde oproepingstermijn voor de vergadering van de ledenraad is nageleefd en derhalve in deze vergadering rechtsgeldige besluiten kunnen worden genomen, aangezien alle ledenraadsleden tegenwoordig dan wel vertegenwoordigd zijn.

(…)

6. Voorstel tot ontslag van de heer mr. A als commissaris van de Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen U.A.

(…) Volgt opname integrale tekst toelichting.

"De Ledenraad heeft het ontslag van mr. A als commissaris en als voorzitter van de Raad van Commissarissen op de agenda geplaatst, omdat er sprake is van ernstig verstoorde verhoudingen tussen enerzijds de Raad van Commissarissen en anderzijds de Ledenraad en de Raad van Bestuur. Bij de Ledenraad ontbreekt elk vertrouwen in de Raad van Commissarissen en haar voorzitter om door te gaan. Er dreigt een onwerkbare situatie te ontstaan binnen de Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen. De Ledenraad noemt met name de volgende gronden die tot de bovenstaande conclusie hebben geleid en die ieder op zich en zeker tezamen meebrengen dat naar het oordeel van de Ledenraad de voorzitter van de Raad van Commissarissen als voorzitter en als commissaris moet worden ontslagen:

1. Bij aangetekende brief van 29 april 2009 heeft de Ledenraad in duidelijke bewoordingen aan onder meer de Raad van Commissarissen kenbaar gemaakt dat de mogelijkheid van splitsing van het vermogen van de Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen krachtig wordt afgewezen en dat de heer S uitsluitend een SWOT-analyse mag opstellen. Niettemin heeft mr. A op 4 mei 2009 de heer S (in feite diens B.V.) en Click Financieel Interim Management van de heer [T] opdracht gegeven om juist wel het door de Raad van Commissarissen beoogd onderzoek te doen. Mr. A heeft aangevoerd dat hij de brief van 29 april pas gelezen had na de verstrekking van de opdrachten. Ofschoon de Ledenraad dit betwijfelt, heeft in ieder geval mr. A niet onmiddellijk na lezing van onze brief de opdrachten ingetrokken of het onderzoek bevroren. Integendeel, mr. A heeft de Ledenraad onkundig gelaten van de verstrekte opdrachten, totdat wij in onze vergadering van 18 mei 2009 hiernaar uitdrukkelijk gevraagd hebben. Mr. A was bekend dat bij eventuele structurele wijzigingen van de Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen niet de Raad van Commissarissen of de Raad van Bestuur maar de Ledenraad het laatste woord heeft. De Raad van Commissarissen onder leiding van mr. A had dan ook niet opdracht mogen geven tot onderzoek naar dergelijk ingrijpende wijzigingen zonder daarover eerst overleg gepleegd te hebben met de Ledenraad.

2. Op onze brief van 29 april 2009 heeft mr. A niet gereageerd, zoals hij op diverse indringende e-mails van individuele leden van de Ledenraad niet geantwoord heeft. Ook blijkt eens temeer uit het concept-proces-verbaal van onze vergadering op 18 mei 2009, dat mr. A niet communiceert met de voorzitter van de Raad van Bestuur. Sterker nog, naar aanleiding van de vergadering van 19 mei schrijft de Raad van Commissarissen op 26 mei 2009 ons een brief met kwalijke suggesties en dreigementen. Kortom, als voorzitter van een belangrijk orgaan binnen de Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen schiet mr. A volstrekt tekort in een behoorlijke communicatie met andere gremia binnen de Leeuwarder Onderlinge Verzekeringen, in het bijzonder met de Ledenraad.

3. De vergadering van de Ledenraad van 18 mei werd door mr. A als voorzitter geleid. Mr. A vervult daarbij een statutaire rol, omdat hij immers niet lid is van de Ledenraad (artikel 18 lid 1 van de statuten). In plaats van de vergadering te leiden zocht mr. A de confrontatie, trad hij escalerend op en dreigde hij met de gang naar de rechter. De Ledenraad wenst niet verder te werken met een voorzitter die op die manier de Ledenraad en individuele leden niet serieus neemt en onheus bejegent."

3. Het geschil

in conventie

3.1. A c.s. vorderen dat de rechtbank, bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad, vernietigt de besluiten van (de ledenraad van) Leeuwarder Onderlinge d.d. 18 mei 2009 en 6 juli 2009 tot a) het ontslag van A als commissaris, b) het niet herbenoemen van B als commissaris, c) het onthouden van decharge aan A en B en voor recht verklaart dat het besluit tot benoeming van nieuwe commissarissen en een nieuwe directeur door Leeuwarder Onderlinge nietig is, althans dit besluit vernietigt, een en ander met veroordeling van Leeuwarder Onderlinge in de kosten van het geding. Bij conclusie van repliek hebben A c.s. voorts nog akte gevraagd van hun sub 21. van die conclusie genoemde voorstel voor minnelijk overleg tussen partijen indien de rechtbank bij tussenvonnis zou overwegen dat het contact tussen eisers als (voormalige) leden van de raad van commissarissen en Leeuwarder Onderlinge dient te worden hersteld.

in voorwaardelijke reconventie

3.3. Leeuwarder Onderlinge vordert dat de rechtbank, bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad, voor zover in conventie het besluit tot niet-herbenoeming van B en dat tot het ontslag van A en/of de benoemingsbesluiten vernietigd worden, aan deze vernietiging terugwerkende kracht ontzegt, met veroordeling van A c.s. in de kosten van het geding.

4. De beoordeling

in conventie

4.1. A c.s. leggen aan hun vorderingen - samengevat - het volgende ten grondslag. Zij zijn, ondanks hun langdurige inzet voor de Leeuwarder Onderlinge, zonder deugdelijke gronden aan de kant gezet. De raad van commissarissen is aan de kant gezet om een door bestuursvoorzitter Q bedachte reden, waar de ledenraad in mee is gegaan. Het ontslag als commissaris van A c.s. is daarmee in strijd met de redelijkheid en de billijkheid die de rechtspersoon en degenen die bij haar organisatie betrokken zijn - krachtens artikel 2:8 BW - jegens elkaar in acht dienen te nemen. Bovendien is de wijze van totstandkoming van de ontslagbesluiten onjuist, nu de raad van commissarissen niet is gehoord alvorens de ledenraad een standpunt innam. Het uiteindelijke verwijt aan het adres van de raad van commissarissen is tot aan deze procedure niet duidelijk geworden. De ledenraad heeft, aldus A c.s., haar bevoegdheden gebruikt voor een ander doel dan waarvoor die was gegeven. Het aan A c.s. verleende ontslag kan dan ook geen stand houden, hetgeen ook geldt voor het besluit om hen decharge te weigeren voor het toezicht op het bestuur. In het verlengde daarvan kunnen naar de mening van A c.s. de besluiten strekkende tot benoeming van een nieuwe bestuurder en nieuwe commissarissen evenmin in stand blijven, aangezien deze in strijd zijn met de statuten waarin is bepaald dat de benoeming van leden van de raad van bestuur c.q. nieuwe commissarissen (door de ledenraad) plaatsvindt op bindende voordracht van de (zittende) raad van commissarissen. A c.s. hebben naar eigen zeggen een groot, en tevens redelijk, belang bij hun vorderingen. Dat belang is allereerst financieel, in verband met de vergoeding die zij als commissaris ontvingen. Daarnaast bestaat er een immaterieel belang. Het wegsturen van de raad van commissarissen (zonder decharge, niet herbenoemd, ontslagen) omdat die verkeerde plannen zou hebben, is een blamage die rechtgezet dient te worden. Meer in het bijzonder ten aanzien van de herbenoeming van B voert B aan dat het bij de Leeuwarder Onderlinge usance was dat er herbenoemd werd. Door de herbenoeming als agendapunt op te voeren, is er bij B een bepaalde verwachting daaromtrent gewekt. Het niet herbenoemen van B is een besluit in de zin van artikel 2:14 BW. Ten aanzien van de niet aan A verleende decharge stelt A dat hij als enige van de (voormalige) commissarissen geen decharge heeft gekregen.

ad a) het besluit tot ontslag van A als (president-)commissaris

4.8. Voor wat betreft de toetsing van dit besluit, hebben de in het proces-verbaal van de vergadering van de ledenraad van 6 juli 2009 neergelegde ontslaggronden als uitgangspunt te gelden. De rechtbank merkt daarbij op dat hoewel de raad van commissarissen (als) collectief toezicht houdt, het ontslag van de andere leden van de raad van commissarissen hier niet aan de orde was, omdat twee van de vier commissarissen (C en D) reeds eigener beweging om ontslag hadden verzocht en de derde commissaris (B) niet is herbenoemd.

b) de beslissing om B niet te herbenoemen als commissaris

4.11. De rechtbank overweegt dat het de ledenraad vrij staat om een persoon al dan niet te (her)benoemen als commissaris (vgl. ook HR 13 februari 1941, NJ 1942, 360). Er bestaat derhalve geen recht op (her)benoeming als commissaris. Uit het enkele feit dat er een voorstel tot herbenoeming van B op de agenda van de vergadering van de ledenraad stond, mocht B niet gerechtvaardigd afleiden dat hij zou worden herbenoemd als commissaris. Immers, een dergelijk voorstel kan zowel worden verworpen als worden aanvaard door de ledenraad. Bovendien kan een negatieve beslissing van een orgaan van een rechtspersoon - zoals de verwerping van het voorstel om een bepaalde persoon als bestuurder of commissaris te benoemen - naar het oordeel van de rechtbank niet als een besluit van de rechtspersoon als bedoeld in de artt. 2:14 en 2:15 BW worden aangemerkt (vgl. ook Asser 2-II, Rechtspersonenrecht, De Rechtspersoon, nr. 127). Dit betekent dat B niet in rechte kan opkomen tegen de beslissing van de ledenraad om het voorstel tot zijn herbenoeming te verwerpen. B kan derhalve niet worden ontvangen in zijn vordering die strekt tot vernietiging van deze beslissing.

c) het besluit om geen decharge te verlenen aan A en B als commissaris

4.12. In de inleidende dagvaarding wordt gevorderd dat naast het besluit om geen decharge aan A te verlenen ook het besluit om B geen decharge te verlenen dient te worden vernietigd. De rechtbank constateert echter dat de ledenraad wel degelijk decharge aan B heeft verleend, namelijk in de vergadering van 6 juli 2009. B vordert derhalve vernietiging van een besluit dat nooit genomen is. Hij kan dan ook niet in deze vordering worden ontvangen.

d) de besluiten tot benoeming van een nieuwe bestuursvoorzitter en drie nieuwe commissarissen

4.16. Hiervoor is geoordeeld dat het besluit van de ledenraad om A als commissaris te ontslaan rechtsgeldig was en dat B niet kan opkomen tegen de verwerping door de ledenraad van het voorstel strekkende tot zijn herbenoeming als commissaris. De daartoe strekkende besluiten van de ledenraad hebben als gevolg dat A en B sindsdien geen commissarissen van de Leeuwarder Onderlinge meer zijn. Zij hebben, mede tegen die achtergrond, naar het oordeel van de rechtbank geen redelijk belang aannemelijk gemaakt bij vernietiging van de besluiten tot benoeming van een nieuwe bestuursvoorzitter en drie nieuwe commissarissen (zie HR 31 mei 1996, NJ 1996, 694). Voor zover A c.s. zich er nog over hebben beklaagd dat benoeming van nieuwe commissarissen c.q. een nieuw bestuursvoorzitter dient plaats te vinden op voordracht van de raad van commissarissen, dient te worden bedacht dat er geen commissarissen meer waren bij de Leeuwarder Onderlinge na het opstappen van C en D, het ontslag van A en het niet herbenoemen van B. In die situatie moest door de ledenraad, conform haar statutaire bevoegdheid daartoe, worden voorzien in een geheel nieuwe raad van commissarissen. Immers, de statuten bepalen in artikel 23 lid 1 dat de Leeuwarder Onderlinge een raad van commissarissen heeft bestaande uit ten minste drie leden. Nu er geen commissarissen meer waren, kon van de in de statuten voorziene bindende voordracht door de raad van commissarissen geen sprake meer zijn. Ditzelfde geldt voor de benoeming van een nieuwe bestuursvoorzitter. In de situatie van het ontbreken van de commissarissen is overigens nog voorzien in artikel 23 lid 5 van de statuten, waarin immers is bepaald dat indien alle commissarissen ontbreken de raad van bestuur personen voor benoeming tot commissaris kan aanbevelen aan de vergadering van de ledenraad.

in voorwaardelijke reconventie

4.19. Leeuwarder Onderlinge heeft voorwaardelijk - voor het geval dat in conventie het besluit tot niet-herbenoeming van B als commissaris en dat tot het ontslag van A als commissaris en/of de aldaar genoemde benoemingsbesluiten vernietigd worden - gevorderd om aan deze vernietiging terugwerkende kracht te ontzeggen. Nu van zodanige vernietiging in conventie geen sprake is, is de voorwaarde waaronder de vordering in reconventie is ingesteld niet vervuld. De rechtbank komt dan ook niet toe aan de beoordeling van deze vordering.

5. De beslissing

De rechtbank: