Rechtbank Den Haag, 14-03-2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:2080, C/09/625445 / KG ZA 22-170
Rechtbank Den Haag, 14-03-2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:2080, C/09/625445 / KG ZA 22-170
Gegevens
- Instantie
- Rechtbank Den Haag
- Datum uitspraak
- 14 maart 2022
- Datum publicatie
- 14 maart 2022
- ECLI
- ECLI:NL:RBDHA:2022:2080
- Formele relaties
- Hoger beroep: ECLI:NL:GHDHA:2022:1315, Bekrachtiging/bevestiging
- Zaaknummer
- C/09/625445 / KG ZA 22-170
Inhoudsindicatie
Kort geding, overheidsaansprakelijkheid. Eiser is een Afghaanse fixer, die heeft gewerkt voor een Nederlandse programmamaker. Hoewel hij daarmee valt onder de motie Belhaj, heeft de Staat geen verplichting om hem naar Nederland over te brengen.
Uitspraak
Team handel - voorzieningenrechter
zaak- / rolnummer: C/09/625445 / KG ZA 22-170
Vonnis in kort geding van 14 maart 2022
in de zaak van
1 [eiser 1],
eiser sub 1 verblijvende te [plaats], Pakistan, eisers 2 tot en met 6 verblijvende te Afghanistan,
eisers,
advocaat mr. F.W. Verbaas te Alkmaar,
tegen:
DE STAAT DER NEDERLANDEN (het ministerie van Buitenlandse Zaken, subsidiair het ministerie van Justitie en Veiligheid), te Den Haag,
gedaagde,
advocaat mr. E.C. Pietermaat te Den Haag.
Eiser sub 1 wordt hierna aangeduid als ‘[eiser 1]’. Gedaagde wordt hierna aangeduid als ‘de Staat’.
1 De procedure
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding van 24 februari 2022 met producties 1 tot en met 14;
- de conclusie van antwoord, met producties;
- de brief van 3 maart 2022 van mr. Verbaas, met daarin “aanvullingen”, met producties 1 tot en met 8;
- de pleitnota’s van [eiser 1] en de Staat.
De mondelinge behandeling vond plaats op 7 maart 2022. Ter zitting heeft mr. Verbaas verklaard dat de vorderingen betrekking hebben op [eiser 1] en niet op de andere eisers. Hierop heeft de voorzieningenrechter verklaard dat de vorderingen van de andere eisers dan [eiser 1] als ingetrokken worden beschouwd.
Ter zitting is bepaald dat vandaag vonnis wordt gewezen.
2 De feiten
Op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting wordt in dit geding van het volgende uitgegaan.
[eiser 1] heeft de Afghaanse nationaliteit. Hij werkte tussen 2016 en 2018 als fixer voor de Nederlandse programmamaker [naam]. [eiser 1] hielp met onderzoek, vertalingen en veiligheidsmaatregelen.
Voor, tijdens en na de machtsovername in Afghanistan door de Taliban in augustus 2021 heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken in samenwerking met de ministeries van Defensie en Justitie en Veiligheid zich ingespannen om mensen vanuit Afghanistan te evacueren. Zij hebben daarbij een lijst opgesteld van personen die in aanmerking komen voor evacuatie vanuit Afghanistan naar Nederland. Hierbij ging het, in eerste instantie, om in Afghanistan verblijvende Nederlanders, lokaal ambassadepersoneel en hun gezinnen en tolken die voor Nederland hebben gewerkt en hun gezinnen.
Op 18 augustus 2021 heeft de Tweede Kamer een motie (de motie Belhaj) aangenomen, waarin de regering werd verzocht om bepaalde personen uit Afghanistan te evacueren en om, indien evacuatie niet mogelijk zou blijken, deze personen aan te merken als risicogroep bij het aanvragen van asiel in Nederland. Deze uitbreiding betrof medewerkers die de Nederlandse overheid hebben bijgestaan (onder anderen bewakers, judiciële medewerkers, koks, chauffeurs), medewerkers van Nederlandse ontwikkelingsprojecten, mensenrechten- en in het bijzonder vrouwenrechtenverdedigers, fixers van journalisten en journalisten.
Bij Kamerbrief van 18 augustus 2021 heeft het kabinet toegezegd de motie Belhaj naar letter en geest uit te voeren. In deze brief schrijft het kabinet onder meer het volgende:
“(...) Het kabinet deelt de mening van uw Kamer dat alles op alles zal moeten worden gezet om naast het evacueren van Nederlanders (…), de tolken die voor Nederland hebben gewerkt (…) en de lokale ambassadestaf en hun gezinnen, ook zoveel mogelijk Afghanen te evacueren die voor Nederland (…) hebben gewerkt en daardoor een verhoogd risico lopen. Het betreft in het bijzonder medewerkers van Nederlandse ontwikkelingsprojecten, mensenrechten- en vrouwenrechtenverdedigers en (fixers van) journalisten. Het gaat om acute en schrijnende gevallen.
(...)
Alle inzet is erop gericht om zoveel mogelijk van de acute en schrijnende gevallen
mee te krijgen op de Nederlandse militaire evacuatievluchten of op
evacuatievluchten van partnerlanden. Mensen zullen wel op eigen kracht naar het vliegveld van Kabul moeten komen.
(...)
Nederland zal de militaire evacuatievluchten zo lang als mogelijk blijven uitvoeren. Dit is afhankelijk van een veilige, stabiele situatie op het vliegveld van Kabul. Die veiligheid wordt gegarandeerd door een Amerikaanse troepenaanwezigheid. Zodra de veiligheid niet meer door de VS gegarandeerd wordt, zullen in de huidige omstandigheden geen mogelijkheden meer bestaan voor de coalitie om evacuatievluchten uit te voeren. Tot die tijd zal het kabinet uiteraard een maximale inspanning verrichten om de groepen zoals genoemd in de motie Belhaj c.s. mee te nemen op de evacuatievluchten van Nederland en partners.”
Op 23 augustus 2021 heeft een medewerker van Free Press United (hierna: FPU) aan de Staat verzocht om [eiser 1], tezamen met een aantal andere fixers en journalisten, op de evacuatielijst te plaatsen.
Op 26 augustus 2021 zijn de evacuatie-vluchten vanaf het vliegveld van Kabul om veiligheidsredenen gestopt en hebben de Nederlandse ambassademedewerkers Afghanistan verlaten. Op dat moment was het niet gelukt om alle personen vermeld op de tot dan toe door Nederland samengestelde evacuatielijst Afghanistan uit te krijgen.
Bij brief van 11 oktober 20211 hebben de bewindspersonen de Tweede Kamer ingelicht over onder meer de inspanningen die worden verricht voor degenen die nog in aanmerking komen om vanuit Afghanistan naar Nederland te worden overgebracht. In deze brief schrijft de regering onder meer het volgende:
“Het kabinet blijft zich actief inspannen om ook de komende periode mensen die daarvoor in aanmerking komen uit Afghanistan of via de buurlanden naar Nederland over te brengen. De aandacht gaat in eerste instantie uit naar de circa 320 Nederlanders en ingezeten van wie bekend is dat ze nog in Afghanistan zijn en circa 330 mensen die als tolk of in een andere functie hoog profiel werkzaamheden voor Nederland in een internationale militaire of politiemissie hebben uitgevoerd. Daarnaast zijn er circa 100 personen die voor een internationale militaire of politiemissie hebben gewerkt en kwalificeren als doelgroep van de motie-Belhaj, die al opgeroepen waren voor vertrek, maar niet meer tijdig konden uitreizen voordat het vliegveld van Kaboel sloot.
Ook waren er nog circa 120 mensen in Afghanistan van andere doelgroepen van de motie-Belhaj, die eveneens waren opgeroepen voor vertrek en niet op tijd op het vliegveld konden komen. Het kabinet zet zich actief in voor hun overkomst. (...)
In totaal gaat het om ruim 800 mensen van wie al is vastgesteld dat zij in aanmerking komen voor overkomst naar Nederland. Deze cijfers zijn inclusief gezinsleden.
(...)
Sinds de beëindiging van de acute evacuatiefase op 26 augustus, worden de doelgroepen die zijn beschreven in de motie-Belhaj conform de motie aangemerkt als risicogroep bij de aanvraag van asiel in Nederland. Momenteel wordt de Vreemdelingencirculaire hierop aangepast.
Het kabinet wil daarnaast een speciale voorziening treffen voor twee bijzondere groepen om overkomst naar Nederland te faciliteren. Het gaat hierbij om medewerkers (en hun kerngezinnen) van een ten laste van de BZ/BHOS-begroting gefinancierd project op het gebied van sociale vooruitgang, vrede en veiligheid of duurzame ontwikkeling. (...) Voor Defensie en JenV gaat het daarnaast om personen (en hun kerngezin) die in de afgelopen twintig jaar hebben gewerkt voor Defensie of EUPOL in Afghanistan in een voor het publiek zichtbare functie.
(...)
In aanvulling hierop wil het kabinet een extra inspanning plegen voor (fixers van) journalisten en mensenrechtenverdedigers. Dit zijn mensen die in een zichtbare, publieke functie hebben gewerkt en daardoor nu extra kwetsbaar zijn. Deze groep is lastiger af te bakenen dan de bovengenoemde groepen. De banden met Nederland zijn veelal minder direct. Veel van de fixers die voor Nederlandse journalisten werkten, waren bijvoorbeeld ook actief voor nieuwsmedia van andere landen. In de acute evacuatiefase die tot 26 augustus duurde, zijn reeds circa negentig fixers en journalisten (inclusief gezinsleden) naar Nederland gehaald. In de groep mensen die in de evacuatiefase al waren opgeroepen, maar het vliegveld niet tijdig hadden gehaald, en voor wiens overkomst Nederland zich nog inspant, bevinden zich ook nog 33 (fixers van) journalisten. (…)
Het kabinet zal zich inzetten om in internationaal kader – samen met andere EU-landen – iets voor de resterende mensen uit deze categorieën te doen. In het bijzonder voor de fixers die substantieel voor Nederlandse media hebben gewerkt. In EU-kader wordt verkend of gezamenlijke initiatieven kunnen worden ontplooid om bescherming te bieden aan
kwetsbare groepen en individuen. (...) Nederland zal in deze gremia in het bijzonder aandacht vragen voor de kwetsbare groep (fixers van) journalisten en mensenrechtenverdedigers. Het kabinet zal daarbij in het kader van gedeelde verantwoordelijkheid ook bereidwillig en ruimhartig kijken naar verzoeken tot hervestiging.”
[eiser 1] is in november 2021 zonder zijn gezin vertrokken naar [plaats] (Pakistan).
Bij e-mail van 13 januari 2022 heeft programmamaker [naam] bij het ministerie van Buitenlandse Zaken aandacht gevraagd voor de situatie van [eiser 1].
Bij e-mail van 24 januari 2022 heeft het ministerie aan [naam] laten weten dat [eiser 1] niet voorkomt op de lijst van personen waarvan Nederland de overbrenging faciliteert. In deze e-mail schrijft het ministerie dat [eiser 1] ook niet behoort tot de twee bijzondere groepen waarvoor in de Kamerbrief van 11 oktober 2021 een speciale voorziening is getroffen. Verder schrijft het ministerie het volgende:
“Nederland zet zich in om via internationale samenwerking een extra inspanning te leveren voor (fixers van) journalisten en mensenrechtenverdedigers. Overleg hierover is op dit moment nog gaande. Op dit moment is dan ook niet bekend of dit betekent dat mensen uit deze groepen daadwerkelijk vanuit Afghanistan naar andere landen zullen worden overgebracht en, zo ja, welke criteria dan gelden.”
Op 16 februari 2022 heeft mr. Verbaas namens [eiser 1] (en diens gezin) bestuursrechtelijk bezwaar gemaakt tegen de beschikking van 24 januari 2022. Daarop is nog niet beslist.