Rechtbank Den Haag, 12-07-2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:12470, NL22.4472 en NL22.4476

3.1

Verweerder stelt dat op grond van de vastgestelde indicatoren op goede gronden een onderzoek is ingesteld en dat uit dit onderzoek eenduidig is gebleken dat sprake is van een schijnhuwelijk.

3.2

Volgens verweerder volgt uit artikel 35 van de Richtlijn 2004/38 en de Richtsnoeren COM 2009, 313, dat lidstaten individuele gevallen mogen onderzoeken bij een gegrond vermoeden van misbruik. Daarbij mogen lidstaten zich baseren op eerdere analyses en ervaringen die aantonen dat er een verband bestaat tussen gevallen waarin misbruik is bewezen en bepaalde kenmerken van deze gevallen.

3.3

Uit het dossier is volgens verweerder gebleken dat er indicatoren zijn die – in samenhang bezien – het instellen van een onderzoek naar de vraag of sprake is van misbruik van de Richtlijn rechtvaardigen. Verweerder stelt dat indicatoren altijd in samenhang worden bezien en dat het samenstel van de indicatoren aanleiding is geweest om nader onderzoek te doen. Daarnaast is uit de aanvraag en de overgelegde stukken gebleken dat sprake was van indicatoren die tot nader onderzoek noopten, aldus verweerder.

3.4

Volgens verweerder is het leeftijdsverschil niet op zichzelf reden geweest om nader onderzoek te doen. Dat geldt volgens verweerder ook voor de indicator dat referent ten tijde van de aanvraag met meerdere personen stond ingeschreven op hetzelfde adres. Verweerder stelt dat dit punt deels is toegelicht, maar dat er desondanks vragen zijn bestaan. Zo is op het adres sprake van woonfraude; dienen eisers en referent het adres te verlaten en/of zich uit te schrijven; is eiser niet genoemd als woonachtig op het adres in de brief van Eigen Haard; en is onduidelijk wie de personen zijn die ingeschreven stonden op het adres en waarmee eisers ten tijde van de aanvraag samenwoonden.

3.5

Verweerder stelt dat onderzoek mag worden verricht naar de omstandigheid dat eiseres en referent in 2016 zijn gehuwd en de manier waarop zij invulling hebben gegeven aan het huwelijk. Ook kan onderzoek worden verricht naar de reden waarom eisers zich pas in 2021 bij referent hebben gevoegd.

3.6

Volgens verweerder zijn eisers en referent niet in hun belangen geschaad vanwege de Facebookbevindingen, omdat zij tijdens het gehoor in de gelegenheid zijn gesteld om daarover te verklaren. Verweerder stelt dat geen sprake is van een heimelijk schijnhuwelijksonderzoek, omdat de indicatoren op zichzelf geen reden zijn om een aanvraag af te wijzen of in te willigen. De indicatoren leiden enkel tot het instellen van een onderzoek zonder dat conclusies worden getrokken. Op grond van de genoemde indicatoren is onderzoek verricht en pas na het gehoor is geconcludeerd dat sprake is van een schijnhuwelijk.

4. In beroep heeft eiseres het standpunt van verweerder gemotiveerd bestreden. De rechtbank behandelt hierna eerst de beroepsgrond die ziet op de vraag of verweerder onderzoek mocht doen naar de echtheid van het huwelijk en daarna de beroepsgrond die ziet op de vraag of eiseres en referent een huwelijk zijn aangegaan met als enig doel het aan eiseres verschaffen van een verblijfsrecht in Nederland.

5. De rechtbank stelt voorop dat niet in geschil is dat eiseres op [medio] mei 2016 in Ghana met referent is gehuwd. Dit sluit echter niet uit dat er sprake zou kunnen zijn van een schijnhuwelijk, zijnde een huwelijk dat is aangegaan met als enig doel om één van de echtgenoten – in dit geval eiseres – het door het Unierecht gewaarborgde recht van vrij verkeer en verblijf te verschaffen, waarop die echtgenoot anders geen aanspraak zou kunnen maken. Uit vaste rechtspraak van de Afdeling² (bijvoorbeeld de uitspraak van 20 juli 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2006, rechtsoverweging 4.4) volgt dat de bewijslast voor het bestaan van een schijnhuwelijk op verweerder rust.

6.1

De rechtbank overweegt dat uit paragraaf 4.2 van de Richtsnoeren volgt dat lidstaten individuele gevallen mogen onderzoeken wanneer een gegrond vermoeden van misbruik of fraude bestaat. Zoals de Afdeling heeft overwogen, heeft verweerder beoordelingsruimte bij de beantwoording van de vraag wanneer een vermoeden van misbruik mag worden aangenomen.³ De in de Richtsnoeren opgenomen lijst met concrete aanwijzingen die kunnen leiden tot het instellen van een onderzoek naar eventueel misbruik heeft een niet-limitatief karakter. Het staat verweerder dan ook vrij andere omstandigheden in de beoordeling te betrekken. Dit neemt echter niet weg dat de bestuursrechter moet toetsen of de door verweerder daartoe in aanmerking genomen concrete aanwijzingen het instellen van een onderzoek rechtvaardigen.

6.2

In deze zaak heeft verweerder de volgende indicatoren ten grondslag gelegd aan zijn beslissing om nader onderzoek te doen naar de echtheid van de relatie van eiseres en referent:

- het leeftijdsverschil tussen beiden van zeventien jaar;

- het feit dat er meerdere personen staan ingeschreven op het adres in de BRP;

- het feit dat eiseres en haar zoon tot op heden niet zijn ingeschreven in de BRP;

- dat eiseres en referent op [medio] mei 2016 zijn gehuwd, maar dat eiseres pas op 16 maart 2021 een aanvraag heeft ingediend om in Nederland te verblijven.

6.3

Eiseres heeft gereageerd op de vastgestelde indicatoren. Verweerder heeft de indicator die ziet op de omstandigheid dat eiseres en haar zoon niet staan ingeschreven in de BRP laten vallen. Tijdens het gehoor van 26 augustus 2021 heeft verweerder echter nog een indicator genoemd, te weten de bevindingen uit het Facebookaccount van referent die vragen oproepen over de aard van de relatie tussen eiseres en referent. De rechtbank is van oordeel dat eiseres niet in haar belangen is geschaad doordat verweerder deze laatste indicator op de hoorzitting aan haar kenbaar heeft gemaakt, en niet daarvoor. De rechtbank vindt steun voor dat oordeel in de uitspraak van deze rechtbank, zittingsplaats Utrecht, van 29 september 2021⁴. Eiseres is in staat gesteld om te reageren op de indicator en verweerder heeft haar reactie betrokken in het bestreden besluit. Verder is van belang dat het voor eiseres voorafgaand aan het gehoor voldoende duidelijk was dat verweerder een gegrond vermoeden van misbruik had en dat zij zou worden gehoord vanwege het vermoeden van een schijnhuwelijk. De rechtbank is van oordeel dat dit laatste voldoende duidelijk was voor eiseres en dat er voldoende indicatoren waren om onderzoek te doen.

6.4

De rechtbank overweegt dat met de indicatoren niet al hoeft vast te staan dat sprake is van fraude. De indicatoren moeten verweerder genoeg aanleiding geven om onderzoek te doen naar de echtheid van de relatie. De rechtbank is van oordeel dat verweerder de indicatoren in deze zaak als relevante aanwijzingen mocht aanmerken en dat deze het instellen van een onderzoek rechtvaardigden. Nu de indicatoren zien op een combinatie van op de persoon van eiseres en referent toegespitste omstandigheden, is van een systematische controle volgens de rechtbank geen sprake. Verweerder heeft volgens de rechtbank in het bestreden besluit ook voldoende gemotiveerd dat de indicatoren apart en in samenhang voldoende redengevend waren. De rechtbank is van oordeel dat het onderzoek naar de echtheid van het huwelijk van eiseres en referent gerechtvaardigd was.

7. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder niet voldoende aannemelijk gemaakt en onvoldoende gemotiveerd dat sprake is van een schijnrelatie met als enig doel het verwerven van een verblijfsrecht EU/EER. Daarbij acht de rechtbank van belang dat de indicator die ziet op het tijdsverloop tussen het aangaan van het huwelijk en de aanvraag van eiseres in 2021 om naar Nederland te komen, een contra-indicatie vormt voor dat standpunt. Daarnaast is de rechtbank van oordeel dat verweerder niet goed genoeg heeft onderzocht of sprake is van een schijnhuwelijk. Tijdens het gehoor van 26 augustus 2021 is aan eiseres gevraagd waarom zij met referent is getrouwd. Eiseres heeft daar geen relevant antwoord op gegeven. Verweerder heeft vervolgens niet doorgevraagd. In het primaire en het bestreden besluit heeft verweerder verder niet gemotiveerd dat aan het criterium is voldaan dat het huwelijk in 2016 is aangegaan met als enig doel om verblijfsrecht voor eiseres te verkrijgen.

8. Gelet op het voorgaande is het bestreden besluit in strijd genomen met artikel 3:2 en 7:12 van de Algemene wet bestuursrecht. De rechtbank zal het beroep daarom gegrond verklaren en het bestreden besluit vernietigen. Verweerder zal een nieuw besluit moeten nemen met inachtneming van deze uitspraak. De rechtbank stelt hiervoor een termijn van zes weken.

9. De gevraagde voorziening strekt ertoe de uitzetting te verbieden totdat is beslist op het beroep. In het onderhavige geval is er geen aanleiding tot het treffen van de gevraagde voorziening, gelet op het feit dat de rechtbank nu op het beroep heeft beslist.

10. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiseres gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 2.277,- (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het indienen van het verzoekschrift, 1 punt voor het verschijnen op de zitting, met een waarde per punt van € 759,-, en een wegingsfactor 1).