Rechtbank Den Haag, 31-03-2017, ECLI:NL:RBDHA:2017:3356, 16/9338

De rechtbank stelt vast dat niet in geschil is dat eiser afkomstig is uit Mosul in de provincie Ninewa, een gebied waar zich een uitzonderlijke situatie voordoet als bedoeld in artikel 29, eerste lid, aanhef en onder b, sub 30 van de Vw 2000, zodat van eiser niet wordt verwacht dat hij naar dat gebied terugkeert. Voorts is niet langer in geschil dat een dergelijke situatie zich niet voordoet in Bagdad.

Op grond van het eerste lid van artikel 3.37d VV 2000 geldt bij de beoordeling of een vreemdeling op grond van artikel 29, eerste lid, onder a of b, van de Vw 2000 in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd als bedoeld in artikel 28 van de Vw 2000, dat een vreemdeling geen behoefte heeft aan bescherming, indien hij in een deel van het land van herkomst:

In het tweede lid van artikel 3.37d, van het VV 2000 is bepaald dat bij de beoordeling of de vreemdeling een gegronde vrees heeft voor vervolging of een reëel risico op ernstige schade loopt, of toegang heeft tot bescherming tegen vervolging of tegen ernstige schade in een deel van het land van herkomst overeenkomstig het eerste lid, rekening wordt gehouden met de algemene omstandigheden in dat deel van het land en met de persoonlijke omstandigheden van de vreemdeling in overeenstemming met artikel 31 van de Vw 2000. Daartoe wordt ervoor gezorgd dat wordt beschikt over nauwkeurige en actuele informatie uit relevante bronnen, zoals de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen en het Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken.

Zoals blijkt uit paragraaf C2/3.4 van de Vreemdelingencirculaire 2000 (Vc 2000) neemt de IND aan dat een ander gebied in het land van herkomst op grond van artikel 3.37d van het VV 2000 voldoet als vlucht- of vestigingsalternatief als aan alle volgende voorwaarden is voldaan:

Ad a.

[…]

Ad b.

Het gebied moet vanuit Nederland daadwerkelijk bereikbaar zijn. Daarnaast moet het gebied op legale en veilige wijze kunnen worden bereikt.

Ad c.

De bescherming die de vreemdeling in het gebied krijgt, hoeft niet dezelfde te zijn als de bescherming die de vreemdeling in Nederland zou hebben gekregen.

De vreemdeling moet zich in het gebied kunnen vestigen en een leven kunnen leiden onder omstandigheden, die naar plaatselijke maatstaven gemeten als normaal zijn aan te merken. De vreemdeling mag in het betreffende gebied niet achtergesteld worden in de uitoefening van essentiële rechten ten opzichte van de overige bevolking. Daarnaast mogen de levensomstandigheden in het betreffende gebied in zijn algemeenheid niet zodanig zijn dat dit op zichzelf al kan leiden tot een humanitaire noodsituatie.

Dat de omstandigheden in het gebied minder gunstig zijn dan in het oorspronkelijke woongebied van de vreemdeling is voor de IND onvoldoende reden om geen vlucht- of vestigingsalternatief tegen te werpen.

De IND beoordeelt aan de hand van de over het land van herkomst beschikbare nauwkeurige en actuele informatie uit relevante bronnen of een vlucht- of vestigingsalternatief in de individuele zaak van de vreemdeling aanwezig is.

Op veilige en wettige wijze reizen naar en toegang verkrijgen tot de stad Bagdad

Met betrekking tot bewegingsvrijheid van binnenlandse ontheemden is op pagina’s 83 en 84 van het ambtsbericht 2016 het volgende vermeld:

Eenduidige en transparante toelatingsvoorwaarden voor ontheemden ontbreken. Gebeurtenissen als de grote aanslag in Karada (Bagdad) kunnen tot aanscherping van de voorwaarden leiden. Hierdoor is het vaak onduidelijk in hoeverre informatie uit bronnen nog actueel is. Het is dezerzijds ook niet bekend of en hoe wijzigingen in toelatingsvoorwaarden (richting de ontheemden) gecommuniceerd worden. In de verslagperiode is de bewegingsvrijheid van ontheemden onder druk komen te staan. Met name de bewegingsvrijheid van hen die recent (2016) ontheemd zijn geraakt, is beperkt door aangescherpte controles en vrees voor infiltratie door ISIS-leden. Dit heeft betrekking op zowel toegang tot een provincie als bewegingsvrijheid binnen een provincie van ontheemding. […] Waar een persoon voorheen voor meer dan tien personen als sponsor op kon treden, zou dat inmiddels beperkt zijn tot één of twee personen. Bovendien moet je als ontheemde kunnen aantonen dat je familie bent van de sponsor.

Met betrekking tot terugkeer is op pagina 89 het volgende vermeld:

Voor Irakezen die vanuit het buitenland terugkeren en op het vliegveld van Bagdad aankomen is ten bate van de inreis in Irak geen sponsor vereist is. Evenmin is een sponsor vereist als de teruggekeerde Irakees naar zijn provincie van oorsprong (waar hij geregistreerd staat) terugkeert. Voor Irakezen die vanuit het buitenland terugkeren en in een andere provincie willen verblijven dan hun provincie van herkomst gelden in principe dezelfde registratievoorwaarden als voor binnenlandse ontheemden, zoals een sponsor, een veiligheidsverklaring van de lokale politie, een steunbrief van de mukhtar en de local council waarin bevestigd wordt dat hij een ontheemde is. Dit geldt ook voor de provincie en de stad Bagdad.

Gelet op de hiervoor geciteerde passage is voor de inreis van een ontheemde die vanuit het buitenland terugkeert op het vliegveld van Bagdad geen sponsor vereist. Eiser kan het vliegveld van Bagdad dan ook inreizen. De rechtbank begrijpt uit de passage voorts dat voor een ontheemde die vanuit het buitenland terugkeert, die niet uit de stad Bagdad afkomstig is en die langere tijd in de stad Bagdad wil verblijven in principe dezelfde registratievoorwaarden als voor binnenlandse ontheemden gelden. Het gaat dan om vereisten als een sponsor, een veiligheidsverklaring van de lokale politie, een steunbrief van de mukhtar en de local council waarin bevestigd wordt dat hij een ontheemde is. De rechtbank stelt vast dat dit een aanvulling is op hetgeen hierover in het thematisch ambtsbericht over de veiligheidssituatie in Irak van 13 oktober 2015 (ambtsbericht 2015) is opgenomen.

In noot 111 op pagina 29 van het ambtsbericht wordt voor de toelichting op het begrip sponsor en de praktijk van sponsorschap verwezen naar hoofdstuk 4 van het ambtsbericht 2016. Uit hoofdstuk 4 van het ambtsbericht 2016 (passages betreffende Bagdad op pagina’s 83 en 84) blijkt dat bronnen niet eenduidig zijn in hun informatie over de toelatingsvoorwaarden en dat deze voorwaarden aan veranderingen onderhevig zijn. Eenduidige, transparante en actuele toelatingsvoorwaarden voor ontheemden ontbreken dan ook. Ten aanzien van het sponsorschap wijst de rechtbank er in het bijzonder op dat door vertrouwelijke bron(nen) is opgemerkt dat waar een persoon voorheen voor meer dan tien personen als sponsor kon optreden, dat inmiddels beperkt zou zijn tot één of twee personen en dat een ontheemde moet kunnen aantonen dat hij familie is van de sponsor. Dat dit laatste niet in zijn algemeenheid geldt, zoals verweerder heeft gesteld, valt naar het oordeel van de rechtbank niet uit de tekst van het ambtsbericht af te leiden. Verweerders standpunt ter zitting dat de basis-toelatingsvoorwaarden in het ambtsbericht 2016 niet zijn gewijzigd, is gelet op hetgeen hiervoor is opgemerkt, in ieder geval niet houdbaar nu het eerdere ambtsbericht uit 2015 deze voorwaarden niet vermeld. Bovendien is de rechtbank van oordeel dat verweerders standpunt dat de toelatingsvoorwaarden enkel administratieve handelingen betreffen, gezien het gegeven dat een sponsor een familielid moet zijn, niet langer houdbaar is, omdat wel degelijk sprake is van inhoudelijke controle op de identiteit van de sponsor.

Verweerders standpunt ter zitting dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat eiser geen toegang tot de stad Bagdad kan krijgen, nu het de vraag is of de betreffende passage een verscherping van de toelatingsvoorwaarden inhoudt dan wel of sprake is een zodanige verscherping dat eiser geen toegang tot de stad Bagdad zal krijgen, volgt de rechtbank gelet op het voorgaande niet. Bovendien miskent verweerder met dit standpunt dat het aan verweerder is aannemelijk te maken dat eiser tot de stad Bagdad zal worden toegelaten.

In het ambtsbericht 2016 is met betrekking tot de veiligheidssituatie in de stad Bagdad op pagina’s 28 en 29 het volgende vermeld:

De mogelijkheid om beschermd te worden tegen geweld of mensenrechtenschendingen zoals arrestaties en ontvoeringen hangt voor burgers sterk samen met hun achtergrond en eigen affiliatie. […] Personen die langere tijd in Bagdad woonachtig zijn, lopen minder risico op problemen dan zij die nieuw zijn in de stad, omdat onbekenden sneller verdacht worden van banden met ISIS. De bronnen hebben niet verduidelijkt sinds wanneer nieuwkomers in Bagdad met wantrouwen ontvangen worden. Dit zal enigszins afhangen van de herkomst en etnische en/of sektarische afkomst van de nieuwe bewoner en de wijk waarin hij is gaan wonen, waarbij een soenniet een groter risico loopt dan een burger die behoort tot een (van de) religieuze minderheden. Ook soennieten die er al langer wonen, vrezen dat de macht van de milities zal toenemen in een poging de stad te beveiligen, hetgeen zich kan uiten in strenge of willekeurige veiligheidsonderzoeken. De angst dat een nieuwe bewoner een potentiële terrorist kan zijn, lijkt algemeen gedeeld te worden, ook onder de soennieten die uit Bagdad afkomstig zijn of er al heel lange tijd wonen. Volgens een bron is het risico om verdacht te worden van banden met ISIS de reden dat soennitische ontheemden die buiten een kamp verblijven er veelal voor kiezen bijvoorbeeld in een sektarische gemengde wijk als Karkh en niet in een sjiitische wijk als Sard City te gaan wonen. Een andere bron stelt dat soennitische ontheemden de voorkeur aan Ameriyah of Mansour geven uit veiligheidsoverwegingen.

Bronnen berichten verschillend over de beperkingen of problemen bij controleposten in de stad. Een bron stelt dat soennieten, ook ontheemde soennieten, doorgaans zonder problemen de controleposten kunnen passeren. Dit betreft controleposten die bemand worden door soldaten en ander Iraakse veiligheidspersoneel, zoals federale politie. Er zou bij controles gebruik gemaakt worden van profielen, waarbij mannen tussen de 15 en de 27 jaar, zeker als zij met meerdere personen zijn, een strengere controle kunnen verwachten van zowel hun personalia als hun vervoersmiddel. Anderen kunnen bij controleposten zonder controle van identiteitsdocumenten doorlopen. De controles zouden met name toezien op de voertuigen waarmee iemand de controlepost passeert. Een andere bron stelt dat een soennitische ontheemde bij een controlepost lastiggevallen kan worden. Uit zijn documenten is eenvoudig af te leiden dat hij ontheemd is, bijvoorbeeld door de geboorte- en afgifteplaats op de identiteitskaart, de sponsorbrief of een registratiebewijs van het ministerie van Ontheemding en Migratie. Zo kan het voorkomen dat iemand bij een controlepost wordt opgedragen een extra sponsor op te geven. Dit betreft willekeurige acties waarvan onbekend is op welke schaal ze voorkomen. De bron heeft niet gespecificeerd bij welke soort controlepost dit voor kan komen. Om dergelijke situaties te voorkomen, zouden ontheemden hun bewegingen binnen de stad beperken en vooral in hun eigen wijk blijven.

[…]

Een andere bron stelt dat het merendeel van de controleposten in de stad bemand wordt door militairen en politie, maar dat je in homogene sjiitische wijken ook wel controleposten kunt treffen die uitsluitend bemand worden door milities. Deze bron voegt hier aan toe dat niet alle milities en hun leden slecht zijn, maar ook een goede bijdrage leveren aan de beveiliging van de stad. De drie gerenommeerde vertrouwelijke bronnen schetsen een enigszins afwijkend beeld van de situatie bij en bemanning van controleposten. De informatie kon dezerzijds niet nader geverifieerd worden. Er is derhalve geen eenduidig beeld te schetsen van de situatie van soennitische ontheemden in Bagdad in het algemeen en bij controleposten in het bijzonder.

Uit het ambtsbericht 2016 blijkt dan ook dat soennitische ontheemden, vanwege het risico om verdacht te worden van banden met ISIS, zich met name in de wijken Karkh, Ameriyah of Mansour in de stad Bagdad vestigen. De angst dat een nieuwkomer een potentiële terrorist kan zijn, lijkt algemeen gedeeld te worden, ook onder de soennieten die uit de stad Bagdad afkomstig zijn of er al heel lange tijd wonen. Voorts blijkt dat de bewegingsvrijheid van hen die recent (2016) ontheemd zijn geraakt, beperkt is door aangescherpte controles en de vrees voor infiltratie van ISIS-leden. Uit de geraadpleegde bronnen komt geen eenduidig beeld naar voren over de mate van de beperkingen en problemen die soennitische ontheemden bij controleposten ondervinden en het is niet mogelijk gebleken de informatie nader te verifiëren. In het ambtsbericht 2016 wordt dan ook geconcludeerd dat geen eenduidig beeld is te schetsen van de situatie van soennitische ontheemden in Bagdad in het algemeen en bij controleposten in het bijzonder.

In het ambtsbericht 2016 wordt daarmee een ander - ongunstiger - beeld van de positie van soennitische ontheemden geschetst ten opzichte van het ambtsbericht 2015, en in het bijzonder voor ‘nieuwkomers’, in de stad Bagdad. Uit deze informatie kan naar het oordeel van de rechtbank niet zonder meer worden afgeleid dat eiser zich in een soennitische wijk in de stad Bagdad kan vestigen en daar een leven zal kunnen leiden onder omstandigheden, die naar plaatselijke maatstaven gemeten als normaal zijn aan te merken. Hierbij is onder meer het antwoord op de vraag of eiser in de stad Bagdad als ‘nieuwkomer’ moet wordt beschouwd relevant. De rechtbank ziet geen aanleiding de gemachtigde van verweerder ter zitting te volgen in de stelling dat het aannemelijk is dat eiser in de stad Bagdad niet als ‘nieuwkomer’ zal worden aangemerkt, maar als ‘langdurig’ soennitisch ontheemde, nu een deugdelijke onderbouwing daarvoor ontbreekt.