Parket bij de Hoge Raad, 06-11-2012, BX4991, 10/05551

Conclusie inzake:

[Verdachte]

1. Het Gerechtshof te 's-Gravenhage heeft verdachte op 9 december 2010 voor "Openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen"(1) veroordeeld tot een geldboete van € 400. Voorts heeft het hof de benadeelde partij niet-ontvankelijk verklaard in haar vordering.

2. Mr. J.S. Nan, advocaat te Dordrecht, heeft namens verdachte beroep in cassatie ingesteld en een schriftuur ingezonden houdende drie middelen van cassatie.

3.1. Het eerste middel klaagt over de verwerping door het hof van het verweer dat het OM niet-ontvankelijk dient te worden verklaard, nu niet eerst getracht is tot schadebemiddeling te komen, hoewel OM-richtlijnen dit voorschrijven alvorens kan worden vervolgd.

3.2. Aan verdachte is ten laste gelegd dat:

"primair: hij op of omstreeks 18 juli 2009 te Dordrecht met een ander of anderen, op of aan de openbare weg, de Haaswijkweg West, in elk geval op of aan een openbare weg, openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen een personenauto (merk: Mini, kenteken: [AA-00-BB]), welk geweld bestond uit het klimmen en/of zitten op het dak van de personenauto.

Subsidiair: hij op of omstreeks 18 juli 2009 te Dordrecht tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk en wederrechtelijk een personenauto (merk: Mini, kenteken:[AA-00-BB]), in elk geval enig goed, geheel of ten dele toebehorende aan [betrokkene 1], in elk geval aan een ander of anderen dan aan verdachte en/of zijn mededader(s), heeft vernield en/of beschadigd en/of onbruikbaar gemaakt door op het dak van de personenauto te klimmen en/of te gaan zitten."

3.3. In het proces-verbaal van de zitting in hoger beroep van 25 november 2010 is aangetekend dat de raadsman het woord tot verdediging voert overeenkomstig zijn pleitnotities. Deze houden onder meer het volgende in:

Nu een strafpunt ook in 2009 € 25,- was volgens de Aanwijzing Kader voor strafvervolging (2007A019), gaat het in casu dus om een geldtransactie van € 250. Tot 20 punten behoort immers een geldtransactie aangeboden te worden.

3. Wel bestaat er in casu een speciale regeling voor wat betreft de schade (Schaderegeling nr. 4.01.04). De schaderegeling houdt, voor zover relevant, in dat als er geen schaderegeling is getroffen en er ook geen poging is ondernomen, schadebemiddeling moet worden gestart en er een transactie wordt aangeboden met vergoeding van de schade als aanvullende transactievoorwaarden.

Pas als de schaderegeling wordt geweigerd door de verdachte kan tot dagvaarden worden overgegaan.

4. De dagvaarding dateert van 30 oktober 2009, terwijl vooraf zoals gezegd niets met betrekking tot de schade is geregeld aan de zijde van justitie.

Dezerzijds is bij brief van 21 december 2009 nog gepoogd van de zaak af te komen en is aangeboden de schade van de benadeelde partij te voldoen. Daarbij is ook gedocumenteerd aangegeven dat de hoogte van de gevorderde schadevergoeding veel te hoog is. Ik merk op dat door de politierechter uiteindelijk een vergoeding van € 700 is toegekend (dus vijf keer zo laag als gevorderd).

5. Welke gevolgen heeft het verzuim van het openbaar ministerie? Buruma heeft in het voormelde stuk bepleit dat de strafrechter de vervolgingsbeslissing van het openbaar ministerie kritisch moet bekijken. Moest er voor bepaalde kleine feiten nou vervolging worden ingezet? De rechter moet zich immers niet met trivia bezighouden (Buruma, a.w. punten 1, twee en vijf).

Dat zal helemaal zo zijn als de zaak met een transactie had moeten worden afgedaan.

6. De hoofdregel is immers dat als het openbaar ministerie in strijd met de geldende richtlijn(en) tot dagvaarden overgaat, het niet-ontvankelijk moet worden verklaard (zie HR 8 oktober 2002, NJ 2003, 65 en HR 24 juni 2003, NJ 2003, 544).

Ook meer recent heeft de Hoge Raad zich over deze kwestie uitgelaten. Weliswaar kunnen er bijzondere omstandigheden zijn die het mogelijk maken af te wijken van de richtlijnen, maar dat moet wel deugdelijk gemotiveerd worden, in ieder geval als er op dat punt een gespecificeerd verweer is gevoerd. Die duidelijke motivering moet dan ook nog wel blijken. Ik verwijs naar HR 28 mei 2010, LJN BK 6942 en HR 28 september 2010, LJN BN0017.

7. Blijkens het proces-verbaal van de zitting in eerste aanleg heeft de officier van justitie zonder nadere motivering een geldboete gevorderd van € 500,-. Deze is door de politierechter ook opgelegd.

8. Cliënt had op een juiste toepassing van de richtlijnen, die voor iedereen gelden, mogen vertrouwen. Zo zijn van de beginselen van een goede procesorde, in ieder geval het vertrouwensbeginsel en het gelijkheidsbeginsel geschonden.

Een en ander houdt in dat ten onrechte en onvoldoende gemotiveerd aan cliënt geen transactie is aangeboden, hetgeen moet leiden tot de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie. Dit verweer kan nog steeds gevoerd worden, zo is door de Hoge Raad bepaald in HR 13 september 1988, NJ 1989, 285, m.nt. ALM.

Ik merk voorts op dat met het verzuim door de politierechter vervolgens geen rekening is gehouden. Dat ook de vordering van de benadeelde partij is toegewezen voor een bedrag van € 700,-kan hieraan niet afdoen, nu in weerwil van voormelde richtlijn en regelingen geen schadebemiddeling is gestart en bij cliënt nog vóór de zitting in eerste aanleg aantoonbaar de bereidheid heeft bestaan de schade te voldoen."

3.4. Uit het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep blijkt niet dat de AG ter terechtzitting in de vordering of bij repliek de ontvankelijkheid van het OM in de strafvervolging heeft besproken, zodat ervan dient te worden uitgegaan dat dit niet is geschied.

3.5. Het hof heeft in zijn arrest het verweer als volgt samengevat en verworpen:

"Ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de vervolging

De raadsman heeft ter terechtzitting in hoger beroep aangevoerd dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard in zijn vervolging, omdat het heeft gehandeld in strijd met de geldende richtlijnen door verdachte te dagvaarden. Ten onrechte en ongemotiveerd is aan de verdachte geen transactie aangeboden. Bij brief d.d. 21 december 2009 is namens de verdachte een transactiebedrag van EUR 250,-- voorgesteld en tevens EUR 250,--aan de benadeelde te vergoeden voor de geleden schade.

Daarenboven is het verweer tardief nu de verdediging ter terechtzitting van 24 december 2009 geen verweer heeft gevoerd naar aanleiding van het feit dat door het Openbaar Ministerie niet is ingegaan op de brief d.d. 21 december 2009."

3.6. Op het tijdstip als aangeduid in de tenlastelegging gold de Richtlijn voor strafvordering van 5 januari 1999, Stcrt. 1999, 62 met betrekking tot artikel 141 Sr. Openlijk geweld, gepleegd tegen goederen, met een schade vanaf € 2500 tot € 5000 wordt volgens deze Richtlijn gewaardeerd op totaal 20 punten. Delictsspecifieke factoren die volgens de Richtlijn tot een verhoging van het puntenaantal aanleiding geven, zijn in de onderhavige zaak gesteld noch gebleken. Tevens gold de Aanwijzing kader voor strafvordering van 1 februari 2008, Stcrt. 2008, nr. 19, p. 20 (zie tevens Stcrt. 2008, nr. 62, p. 12), die bepaalde dat in beginsel een geldtransactie wordt aangeboden tot een maximum aantal punten van 20. Voorts bevat deze Aanwijzing een onderdeel over de schaderegeling. Dat onderdeel had de volgende inhoud:

4.1. Het tweede middel klaagt dat het hof niet in het bijzonder de redenen heeft opgegeven die hebben geleid tot afwijking van het uitdrukkelijk onderbouwd standpunt dat er geen sprake is geweest van het plegen van geweld en dat verdachte daar ook geen opzet op had.

4.2. De pleitnota van hoger beroep heeft gelet op de intensiteit van het handelen van verdachte, het gaan zitten op een auto, bestreden dat er sprake is geweest van geweld in de zin van artikel 141 Sr. Er is hoogstens sprake van een min of meer onschuldig gedoe, waarbij verdachte geen opzet gehad om schade te veroorzaken.

4.3. Bewezen verklaard is dat:

"hij op 18 juli 2009 te Dordrecht met een ander of anderen, op of aan de openbare weg, de Haaswijkweg West, openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen een personenauto (merk: Mini, kenteken: [AA-00-BB]), welk geweld bestond uit het klimmen en zitten op het dak van de personenauto."

4.4. Uit de gebezigde bewijsmiddelen is af te leiden dat de verdachte op 18 juli 2009 te Dordrecht op het dak van een Mini is geklommen en daarop is gaan zitten (bewijsmiddel 1). De eigenaresse van de auto hoorde vanuit haar woning harde bonken uit de richting van de plaats waar haar auto geparkeerd stond. Door het raam zag zij drie jongens naast haar auto staan, die wegliepen toen zij in de gaten kregen dat zij waren gezien. Bij inspectie zag zij een flinke deuk in het dak van de auto (bewijsmiddel 2). Twee getuigen hebben gezien dat twee jongens op het dak van de Mini zaten en eraf sprongen (bewijsmiddel 3 en 4).

5.1. Het derde middel komt op tegen het gebruik van bewijsmiddel 1, de verklaring van verdachte, voor het bewijs. De zinsnede daarin dat het niet verdachtes bedoeling was om een deuk in het dak van de auto te maken zou niet redengevend zijn.

6. Het eerste middel is gegrond. De beide andere middelen falen en kunnen naar mijn oordeel met de aan artikel 81 RO ontleende motivering worden verworpen, maar kunnen onbesproken blijven indien uw Raad met mij van oordeel is dat de zaak moet worden teruggewezen. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

7. Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en tot terugwijzing van de zaak naar het Gerechtshof te 's-Gravenhage, teneinde de zaak op het bestaande beroep opnieuw te berechten en af te doen.