Parket bij de Hoge Raad, 21-11-2006, AY9670, 03223/05

Conclusie inzake:

[verdachte]

1. Het Gerechtshof te Amsterdam, nevenzittingsplaats Arnhem, heeft de verdachte op 7 juli 2005 ter zake van 1. en 2 primair, telkens opleverende "diefstal door twee of meer verenigde personen" veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier weken.

2. Mr. S.A.S. Jansen, advocaat te Utrecht, heeft cassatie ingesteld. Mr. J.J.D. van Doleweerd, eveneens advocaat te Utrecht, heeft een schriftuur ingezonden, houdende twee middelen van cassatie. Deze zaak hangt samen met de zaken onder nrs. 00141/06 ([verdachte]), 00142/06 ([medeverdachte 1]), 00143/06 ([medeverdachte 2]), 00144/06 ([medeverdachte 3]), 02843/05 ([medeverdachte 4]), 02844/05 ([medeverdachte 5]), 02845/05 ([verdachte]), 03221/05 ([medeverdachte 4]) en 03222/05 ([medeverdachte 5]) in welke zaken ik heden eveneens concludeer.(1)

3.1 Het eerste middel behelst de klacht dat het Hof het door de verdediging gevoerde verweer strekkende tot niet-ontvankelijkverklaring van het Openbaar Ministerie ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, heeft verworpen.

3.2 Ten laste van verdachte is bewezenverklaard dat:

"1. zij op 06 oktober 2004 te Amersfoort, tezamen en in vereniging met anderen, met het oogmerk van wederrechtelijke toeëigening heeft weggenomen negen broeken (merk Alberto en/of Piere Cardin), toebehorende aan Setpoint B.V.;

2. Primair zij op 06 oktober 2004 te Soest, tezamen en in vereniging met anderen, met het oogmerk van wederrechtelijke toeëigening heeft weggenomen drie broeken (merk Hugo Boss en/of Dockers), toebehorende aan Duetz mode B.V.;"

3.3 Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep heeft de raadsman van verdachte aldaar onder meer het volgende aangevoerd:

3.4 Blijkens het bestreden arrest heeft het Hof het verweer strekkende tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie als volgt samengevat en verworpen:

"Ontvankelijkheid van het openbaar ministerie

Door de raadsman van verdachte is aangevoerd dat het openbaar ministerie niet ontvankelijk dient te worden verklaard omdat de politie bij de staandehouding van verdachte misbruik heeft gemaakt van de controlebevoegdheden van de Wegenverkeerswet en dit de integriteit van de opsporing raakt.

Gelet op het voorgaande wordt daarmede tevens het door de raadsman subsidiair gevoerde verweer verworpen, inhoudende dat de resultaten van het onderzoek die door het verzuim zijn verkregen niet mogen worden gebruikt voor het bewijs."

3.5 Het als bewijsmiddel 1 gebezigde proces-verbaal van bevindingen van verbalisanten F.P. Brukman, D. ten Hoedt, H. van de Koekelt en A.J. Geijteman d.d. 6 oktober 2004 houdt wat betreft de staandehouding onder meer het volgende in:

In verband met de vervolgmelding dat er twee zigeunermannen de Scapino in waren gelopen. Hierop zin wij, verbalisanten van den Hoofdakker en ten Hoedt, de Scapino binnengegaan. Wij zagen dat er twee mannen kleding aan het passen waren en verder niets. Wij hebben hen toen niet aangesproken.

Tevens bleek dat voornoemde tenaamgestelde diverse antecedenten had.

Hierop heb ik, verbalisant Brukman, het dienstvoertuig gekeerd om het voertuig te volgen. Vervolgens doorgeven in welke richting ze gereden waren voor de overige politie-eenheden.

Tevens was het mij, verbalisant Brukman, ambtshalve bekend dat in het district Eemland Noord er een groep zigeuners zich actief bezig hielden met het plegen van winkeldiefstallen.

3.6 Bij een vordering ex art. 160 WVW 1994 tot het doen stilhouden van een motorrijtuig gaat het niet om een strafvorderlijk dwangmiddel voor de toepassing waarvan een redelijk vermoeden van schuld dient te bestaan, maar om een controlebevoegdheid, die tegen een bestuurder van een motorrijtuig kan worden aangewend. Er hoeft dus geen bijzondere aanleiding te zijn voor het geven van deze vordering.(2) Voorts verdient opmerking dat in het algemeen geldt dat ingeval er reeds een verdenking tegen bepaalde personen bestaat, controlebevoegdheden mogen worden uitgeoefend, mits aan de rechten van de verdachte niet tekort wordt gedaan.(3)

3.7. Zowel het gevoerde verweer als de - summiere - verwerping daarvan door het Hof is op het eerste gezicht niet erg duidelijk. Centrale stelling in het verweer is dat onder meer verzoekster, niet werd "staande gehouden vanwege de Wegenverkeerswet maar in verband met de verdenking". Alleen een verdachte kan worden staandegehouden en aan hem kan een stopteken worden gegeven, al is hij niet strafbaar indien hij daaraan niet voldoet.(4) Kennelijk is bedoeld te zeggen dat het op grond van de Wegenverkeerswet gegeven stopteken onrechtmatig was omdat aldus de opsporingsambtenaren hun op de WVW 1994 gebaseerde controlebevoegdheid hebben misbruikt, te weten ten behoeve van de opsporing, zij het dat er nog geen sprake was van een redelijke verdenking. Dat spoort ook het beste met het subsidiaire verweer dat erop neer komt dat zelfs nadat de spijkerbroeken met labels erop in de kofferbak waren aangetroffen, er nog geen sprake was van een redelijke verdenking.

3.8. Het Hof heeft kennelijk met de raadsman geoordeeld dat het stopteken op basis van art. 160 WVW 1994 is gegeven. Hoewel dat niet met zoveel woorden in het desbetreffende proces-verbaal staat, ligt dat ook voor de hand en is dat oordeel niet onbegrijpelijk, nu direct nadat de auto tot stilstand was gekomen aan de bestuurster daarvan naar haar rijbewijs is gevraagd. Het Hof heeft echter niet gereageerd op het verweer dat de verkeerscontrole als bedoeld in art. 160 WVW 1994 is gebruikt voor een ander doel dan waarvoor die bevoegdheid is verleend en dat daarom sprake is van détournement de pouvoir.(5) Het Hof heeft zich daarover - mijn inziens ten onrechte - niet expliciet uitgelaten. Dat hoeft echter niet tot cassatie te leiden, omdat het Hof, gelet op het navolgende, het verweer slechts had kunnen verwerpen.

3.9 Vast staat dat verbalisant Brukman de Opel Astra langs de kant van de weg heeft doen stilstaan en aan verzoekster als bestuurster van die auto naar haar rijbewijs heeft gevraagd. Zelfs indien zou moeten worden aangenomen dat er sprake was van een onrechtmatig gebruik van de controlebevoegdheid ex art. 160 WVW 1994 kan dit mijns inziens niet het door de verdediging gewenste effect, te weten niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in de vervolging tegen de verdachte, tot gevolg hebben. Voor niet-ontvankelijkverklaring van het Openbaar Ministerie als in artikel 359a Sv voorzien rechtsgevolg, dat zoals de Hoge Raad heeft overwogen, slechts in uitzonderlijke gevallen in aanmerking komt, is immers alleen plaats wanneer het vormverzuim daarin bestaat dat met opsporing of vervolging belaste ambtenaren een ernstige inbreuk hebben gemaakt op beginselen van een behoorlijke procesorde, waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekortgedaan.(6) Van een dergelijk verzuim is hier lijkt mij geen sprake.

3.10 Wat betreft het subsidiair gedane beroep op bewijsuitsluiting kan ik kort zijn. Uit onder meer het hiervoor onder 3.5 genoemde, en in zoverre tot het bewijs gebezigde, proces-verbaal volgt dat het onderzoek in de kofferbak van de Opel Astra - waarbij de negen gloednieuwe spijkerbroeken zijn aangetroffen - met toestemming van de bestuurster heeft plaatsgevonden. Reeds daarom is er geen reden om de resultaten van dat onderzoek van het bewijs uit te sluiten. Het dienaangaande gevoerde verweer is daarom door het Hof terecht verworpen. (7)

3.11 Het middel faalt.

4.1 In het tweede middel wordt gesteld dat het Hof het verweer dat verdachte is aangehouden zonder dat sprake was van een redelijk vermoeden van schuld als bedoeld in art. 27 Sv ten onrechte, althans op ontoereikende gronden heeft verworpen.

4.2 Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer als volgt verworpen:

"Door de raadsman is aangevoerd dat er geen enkele reden was voor verdenking van enig strafbaar feit en dat de aanhouding en daarmee de resultaten van het onderzoek volgend uit de onterechte verdenking tot bewijsuitsluiting dienen te leiden.

Nu ook overigens geen omstandigheid is gesteld, gebleken of aannemelijk geworden waaruit zou volgen dat zodanig is gehandeld dat dit tot bewijsuitsluiting dient te leiden, wordt het door de raadsman gevoerde verweer verworpen."

4.3 De steller van het middel voert hiertegen aan dat de enkele aanwezigheid van spijkerbroeken voorzien van labels in de kofferbak van de Opel Astra nog niet tot een redelijke verdenking kon leiden. Voorts zou het feit dat aan haar is gevraagd een aankoopnota te overleggen - hetgeen zij niet kon - daaraan niet afdoen omdat zij niet heeft verklaard dat de spijkerbroeken haar eigendom waren. Nu aan de andere inzittenden geen vragen zijn gesteld zou niet uitgesloten zijn dat de broeken van één van deze personen waren.

4.4 Het hiervoor onder 3.5 al genoemde bewijsmiddel 1 houdt onder meer het volgende in:

"Op 6 oktober 2004 heb ik verbalisant Brukman de bestuurster van een personenauto te Soest een stopteken gegeven waaraan zij voldeed. De bestuurster bleek te zijn genaamd: [verdachte]. Ik, verbalisant Brukman, heb de bestuurster van het voertuig verzocht om de kofferbak van het voertuig te openen. Vervolgens voldeed de bestuurster aan dit verzoek en opende de kofferbak. Wij, verbalisanten, zagen een negental nieuwe spijkerbroeken met complete labels liggen in de kofferbak van het voertuig. Vervolgens heb ik, verbalisant Brukman, aan de bestuurster gevraagd of zij de aankoopnota van de nieuwe spijkerbroeken kon tonen. De bestuurster gaf aan dat het haar auto niet was en de spijkerbroeken ook niet van haar waren. Hierop hebben wij de inzittenden en de bestuurster aangehouden. [Medeverdachte 4] had een grote handtas tussen haar benen liggen met een nieuwe spijkerbroek in de handtas."

4.6 Het middel is tevergeefs voorgesteld.

5. Beide middelen falen en kunnen met de aan art. 81 RO ontleende motivering worden verworpen. Ambtshalve heb ik geen grond gevonden die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

6. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.