Parket bij de Hoge Raad, 31-01-2006, AU7080, 00126/05

Conclusie inzake:

[verzoeker = verdachte]

1. Dit cassatieberoep betreft een arrest van het Gerechtshof te Leeuwarden waarbij bewezen is verklaard dat verzoeker het als "belaging" aangeduide misdrijf heeft begaan, verzoeker deswege is ontslagen van alle rechtsvervolging, en is gelast dat verzoeker voor een termijn van één jaar zal worden opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis, met bijkomende beslissingen als in het arrest vermeld.

2. Namens verzoeker heeft mr. M.M. Rietveldt, advocaat te Hoogezand, een schriftuur houdende cassatieklachten ingediend.

3. Het eerste middel bevat de klacht dat het bewezenverklaarde ten onrechte als strafbaar feit is aangemerkt. Het tweede middel behelst de klacht dat de bewezenverklaring onvoldoende steun vindt in de gebezigde bewijsmiddelen. De beide klachten komen er op neer dat uit de bewijsmiddelen niet blijkt dat verzoeker heeft gehandeld met het oogmerk de in de bewezenverklaring genoemde persoon "te dwingen iets te dulden" als bedoeld in art. 285b Sr, en lenen zich voor gezamenlijke beoordeling.

4. Kennelijk heeft het Hof geoordeeld dat het bewezenverklaarde handelen "met het oogmerk [de aangeefster = slachtoffer] te dwingen iets te dulden" hierin gelegen is geweest dat verzoekers handelen er op gericht is geweest de aangeefster in de situatie te brengen waarin zij moest accepteren dat zij, tegen haar wil en in de intimiteit van haar eigen woning, bij voortduring met verzoeker werd geconfronteerd.

5. Het komt mij voor dat de bewezenverklaring, aldus verstaan, geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting betreffende dit bestanddeel van de in art. 285b Sr opgenomen delictsomschrijving, terwijl de bewezenverklaring ook in zoverre toereikende steun vindt in de gebezigde bewijsmiddelen, met name bewijsmiddel 1, een verklaring van de aangeefster, waarin te vinden is dat zij zich ten gevolge van verzoekers handelen een gevangene in haar eigen huis is gaan voelen.

6. De eerste twee middelen houd ik derhalve voor tevergeefs voorgesteld.

7. Het derde middel behelst de klacht dat het Hof een onjuiste uitleg heeft gegeven aan art. 37 Sr, door de daarin voorziene maatregel op verzoeker toe te passen, ofschoon nergens uit kon blijken dat verzoeker in fysieke zin een gevaar voor zichzelf of voor anderen opleverde.

Het rapport van B.T. Takkenkamp houdt - zakelijk weergegeven - onder meer in, dat het recidivegevaar onbehandeld als hoog dient te worden ingeschat. Geadviseerd wordt betrokkene conform art. 37 Sr gedurende een jaar op te nemen in een psychiatrisch ziekenhuis.

Het hof neemt ook deze conclusie uit voornoemde rapporten over en maakt die tot de zijne. Het hof zal de plaatsing van verdachte in een psychiatrisch ziekenhuis gelasten, omdat de verdachte als een gevaar kan worden beschouwd voor zichzelf en/of voor anderen. Het hof gaat er van uit dat de mogelijkheid waarvan de advocaat-generaal ter zitting gewag heeft gemaakt - opname in de FPK te Assen op termijn van enkele weken - daadwerkelijk invulling zal vinden, gelet op de tijd die de verdachte nu al in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht."

9. Het eerste lid van art. 37 Sr geeft de strafrechter de bevoegdheid om een verdachte voor één jaar in een psychiatrisch ziekenhuis te laten opnemen ingeval zijn strafbare gedrag wegens een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens niet toerekenbaar is, doch alleen indien de betrokkene "gevaarlijk is voor zichzelf, voor anderen, of voor de algemene veiligheid van personen of goederen".

10. In de toelichting op het middel wordt betoogd dat deze omschrijving van 'gevaar' aansluit bij het bepaalde in de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (de Wet BOPZ), en dat krachtens die Wet onder 'gevaar' alleen kan worden verstaan een fysiek gevaar (voor zichzelf, anderen of de algemene veiligheid van personen of goederen).

12. 'Gevaar' kan derhalve, in ieder geval bij de toepassing van de Wet BOPZ, ook gelegen zijn in een dreiging voor de psychische gezondheid. Ik zie geen reden om het begrip bij de toepassing van art. 37 Sr beperkter uit te leggen; ook dan moet onder omstandigheden ook een dreigende aantasting van de geestelijke integriteit (van de betrokkene of van anderen) onder de gevaarzetting gebracht kunnen worden.

13. De volgende vraag is of er (bewijsrechtelijk) ook een bepaalde ondergrens aan de dreigende psychische schade gesteld moet worden. Er wordt wel aangenomen dat het veroorzaken van overlast niet aan het gevaarscriterium voldoet, en ook het veroorzaken van ernstige overlast geen toereikende grondslag vormt om 'gevaar' aan te nemen, vgl Kooijmans, a.w., p. 130, verwijzend naar HR NJ 1989 en HR NJ 1998, 816. Zo algemeen gesteld lijkt mij die afbakening te resoluut. Een doelmatige toepassing van art. 37 Sr (en van de Wet BOPZ) vergt naar mijn inzicht dat ook vormen van ernstige overlast als 'gevaar' kunnen worden beschouwd. Uit HR NJ 1998, 816 maak ik overigens op dat de Hoge Raad dit toestaat. Daarin werd immers een motiveringsgebrek geconstateerd in een rechterlijke machtiging tot gedwongen opname, omdat bij de behandeling in feitelijke aanleg aan de orde was geweest dat de ernstige overlast (voor buren, en daardoor dreigend verlies van de eigen huurwoning) die de kennelijke grondslag voor de machtiging vormde inmiddels niet meer aanwezig was. Mij dunkt dat hierin besloten ligt dat de Hoge Raad een nog immer voortdurende vorm van ernstige overlast op zichzelf beschouwd niet ongeschikt acht om aan het gevaarscriterium te voldoen.

15. In dat oordeel zie ik geen onjuiste rechtsopvatting ten aanzien van 'gevaar' als voorwaarde voor het opleggen van de in art. 37 Sr voorziene maatregel, terwijl ik dat oordeel nog niet als onbegrijpelijk zou willen aanmerken, in aanmerking genomen dat uit de gebezigde bewijsmiddelen valt op te maken dat verzoeker het slachtoffer op indringende wijze is blijven benaderen, ofschoon zij hem duidelijk had gemaakt dat zij niet van zijn avances was gediend, terwijl het geestelijk welbevinden van het slachtoffer daardoor in min of meer ernstige mate verstoord is geraakt.

16. Anders gezegd: ik heb de indruk dat het Hof voor een praktische aanpak heeft gekozen door verzoeker en diens omgeving in de voorzienbare toekomst bescherming te bieden. Het zou betreurenswaardig zijn als dit effect (voor zover niet reeds verminderd door het met dit beroep gemoeide tijdsverloop) om juridisch-technische redenen weer ongedaan moet worden gemaakt.

17. Ook het derde middel acht ik vruchteloos te zijn voorgesteld.

18. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.