Parket bij de Hoge Raad, 22-01-1991, AB9066, 88.007

N.E.

Nr. 88.007

Zitting 22 januari 1991

1. Bij eindarrest van 28 april 1989 heeft het gerechtshof te Amsterdam — oordelend in hoger beroep en op tegenspraak — vernietigd het in deze zaak door de politierechter in de rechtbank te Utrecht in eerste aanleg gewezen veroordelend vonnis van 2 februari 1988 en het openbaar ministerie niet-ontvankelijk verklaard in zijn strafvervolging terzake van de ten laste gelegde feiten.

2. Tegen dat arrest heeft de procureur-generaal bij het hof beroep in cassatie ingesteld. Vervolgens is tijdig door hem een cassatiememorie ingediend, houdende één middel van cassatie. Mr. A.P.W. Toonen, advocaat te Amsterdam, heeft ter zitting van Hoge Raad van 11 december 1990 het beroep tegengesproken en pleitaantekeningen overgelegd.

3. Aan de verzoeker van cassatie werd bij inleidende dagvaarding onder I en II telastegelegd dat hij opzettelijk had afgeleverd, verstrekt, vervoerd, althans aanwezig had gehad (betrekkelijk kleine) hoeveelheden hennep en/of hashish.

4. In eerste aanleg leidde dat tot een veroordeling tot een maand gevangenisstraf voorwaardelijk en een geldboete van tweeduizend gulden. De verweerder ging van dat vonnis in hoger beroep.

5. Het hof wees op 24 februari 1989 een tussenarrest, waarvan ik de kern hierna weergeef:

6. Ter voldoening aan dit arrest heeft het Openbaar Ministerie ter zitting van het hof van 14 april 1989 overgelegd een kopie van een ambtsedig proces-verbaal op 16 maart 1989 opgemaakt door [verbalisant], officier van justitie te Utrecht. Ook daarvan hieronder de kern:

7. In zijn eindarrest heeft het hof overwogen en beslist:

- Aan de ene kant heeft het openbaar ministerie, gelijk de procureur-generaal ter terechtzitting in hoger beroep van 14 april 1989 heeft gesteld een zekere vrijheid zijn eigen vervolgingsbeleid vast te stellen. Aan de andere kant is het openbaar ministerie gehouden zijn eigen beleid na te komen en/of uit te voeren, met name daar waar dit beleid algemeen bekend is. Een en ander sluit overigens niet uit, dat het bij het uitvoeren van een dergelijk beleid mogelijk moet blijven, dat zich daarin verschillen voordoen binnen één arrondissement, bijvoorbeeld met een beroep op de plaatselijk verschillende omstandigheden. Dit laatste brengt wel een motiveringsplicht van het openbaar ministerie met zich in die zin, dat de redenen worden opgegeven waarom van het algemeen bekende beleid wordt afgeweken.

- Uit voormeld proces-verbaal blijkt, dat het beleid met betrekking tot de coffeeshops in Amersfoort is, dat aan de handel in soft drugs in de shops een hogere prioriteit wordt gegeven dan in sommige andere gemeenten in Nederland (zoals bijvoorbeeld in Utrecht) het geval is. Die hogere prioriteit – zo begrijpt het hof – geldt ook ten aanzien van coffeeshops in de gemeente Soest.

- Noch uit de inhoud van voormeld proces-verbaal noch uit hetgeen door de procureur-generaal ter terechtzitting in hoger beroep van 14 april 1989 naar voren is gebracht, blijkt waarom er voor het openbaar ministerie redenen waren met betrekking tot de handel in soft drugs in Amersfoort en Soest een ander vervolgingsbeleid te voeren dan bijvoorbeeld in Utrecht en derhalve in deze zaak tot vervolging over te gaan.

- Op grond van het hiervoor overwogene is het hof van oordeel dat het openbaar ministerie in casu de plicht heeft zulks te motiveren, en dat nu zij dat niet heeft gedaan, dat met zich brengt dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard in zijn strafvervolging.

8. Wat mij opvalt is dat het proces-verbaal van 16 maart 1989 helder en ondubbelzinnig ingaat op wat het hof volgens zijn tussenarrest onderzocht wilde zien

- niet strafrechtelijk optreden tegen andere coffeeshops in Amersfoort en in Soest en niet tegen [betrokkene 1] -

9. Dit houdt in de eerste plaats in dat het onjuist is dat het O.M. bij afwijking van algemeen bekend beleid inzake de vervolging van handel in softdrugs in coffeeshops een motiveringsplicht heeft terzake van die afwijking. Daardoor zou het hof de strekking van art. 167 lid 2 Sv

10. Althans, zo houdt deze klacht in, heeft het hof miskend dat het algemeen bekend beleid voor wat betreft de handel in softdrugs in coffeeshops — neergelegd in O.M. richtlijnen op basis van art. 167 lid 2 Sv — er in bestaat dat de exploitanten van coffeeshops juist wel dienen te worden vervolgd.

11. Ik zou het volgende voorop willen stellen:

a) Het telastegelegde levert, indien bewezen, naar Nederlands recht een strafbaar feit op.

b) Ons strafproces kent het opportuniteitsbeginsel volgens hetwelk — anders dan bij strikte toepassing van het legaliteitsbeginsel — het O.M. met inachtneming van de beginselen van een behoorlijke procesorde, de vrijheid heeft aan de hand van het algemeen belang strafbare feiten al dan niet te vervolgen.

c) Wanneer er geen algemeen vervolgingsbeleid is met betrekking tot een bepaald delict, zal het plaatselijk of regionaal stellen van prioriteiten aan vervolging, waar dat elders ontbreekt, binnen de vrijheid als onder b bedoeld vallen. Enige bijzondere motivering bij individuele vervolgingen is daartoe niet — zeker niet op straffe van niet-ontvankelijkheid — nodig.

d) Bestaat wel zo'n algemeen beleid — uitgaande van het O.M. zelf — dan zal flagrante afwijking van dat beleid — zoals dat in de praktijk wordt toegepast — motivering behoeven en kan het ontbreken daarvan zozeer in strijd zijn met de regels van een fatsoenlijke vervolging, dat zulks tot niet-ontvankelijkheid van het O.M. in die vervolging leidt.

12. Aan de hand van deze uitgangspunten komend tot een beoordeling van — eerstens — de klacht onder 9, ben ik van mening, dat deze in haar algemeenheid niet opgaat. Een motiveringsplicht kan op straffe van niet-ontvankelijkheid aanwezig zijn.

13. De klacht onder 10 echter acht ik gegrond. Het uitgangspunt van het hof is dat er een algemeen bekend beleid van landelijke aard inzake de vervolging van handel in soft drugs bestaat en dat deze vervolging van dat beleid in die mate afwijkt, dat zulks motivering behoeft. Dit impliceert uiteraard dat dat algemene, landelijk beleid

- als door het Nederlandse O.M. als zodanig vastgesteld -

een zo lage vervolgingsprioriteit kent voor dit soort zaken dat wel vervolgen in deze zaak daarom uitgelegd moet worden.

14. Dat uitgangspunt onder 13 omschreven had het hof naar het mij voorkomt moeten adstrueren. Waaruit blijkt dat zo'n beleid bestaat en wat houdt het exact in.

15. Naar het mij voorkomt betreed ik niet het in cassatie verboden feitelijk terrein als ik het volgende bericht:

16. De onder 10 van deze conclusie weergegeven klacht van het middel gegrond bevindend, zal ik op de overige klachten niet meer ingaan.

17. Deze conclusie strekt ertoe dat de Hoge Raad het arrest van het hof zal vernietigen en de zaak zal verwijzen naar een aangrenzend hof teneinde deze op het bestaande hoger beroep opnieuw te berechten en af te doen.