Hoge Raad, 13-12-2016, ECLI:NL:HR:2016:2848, 15/00794
Hoge Raad, 13-12-2016, ECLI:NL:HR:2016:2848, 15/00794
Gegevens
- Instantie
- Hoge Raad
- Datum uitspraak
- 13 december 2016
- Datum publicatie
- 13 december 2016
- ECLI
- ECLI:NL:HR:2016:2848
- Formele relaties
- Conclusie: ECLI:NL:PHR:2016:1246
- Zaaknummer
- 15/00794
Inhoudsindicatie
Ruchtbaarheid geven ex art. 262.1 Sr (laster). Bewezen is verklaard dat de verdachte tezamen en in vereniging met een ander aan diverse personen heeft medegedeeld dat X in het bezit was van kinderporno; dat X haar kleinzoon en andere kinderen seksueel had misbruikt; dat alle kinderen in de klas zouden worden gecontroleerd door een schoolarts in verband met mogelijk misbruik; dat X die binnenkort gearresteerd zou worden in het bezit was van kinderporno, terwijl zij wist dat deze feiten in strijd met de waarheid waren. HR: onder “ruchtbaarheid geven” als bedoeld in art. 261 Sr dient te worden verstaan “het ter kennis van het publiek brengen”. Met zodanig “publiek” is een bredere kring van betrekkelijk willekeurige derden bedoeld. Van “het kennelijke doel om ruchtbaarheid te geven” kan ook sprake zijn indien de mededeling aan niet meer dan één persoon is gedaan (ECLI:NL:HR:2008:BC9186, HR 3 november 1964, NJ 1965/109). Het oordeel van het hof dat door mededeling van de in de bewezenverklaring vermelde aantijgingen aan de daarin genoemde personen is gehandeld met het kennelijke doel om aan die aantijgingen ruchtbaarheid te geven, geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is toereikend gemotiveerd. Daarbij neemt de HR in aanmerking dat het hof heeft vastgesteld dat de uitlatingen zijn gedaan tegenover meerdere personen en dat uit de aan deze personen gestelde vragen kan worden afgeleid dat is beoogd dat de aantijgingen bekend zouden worden respectievelijk onder een breder publiek besproken zouden worden. Samenhang met 15/00812.
Uitspraak
13 december 2016
Strafkamer
nr. S 15/00794
MD/AJ
Hoge Raad der Nederlanden
Arrest
op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof 's-Hertogenbosch van 9 december 2014, nummer 20/003195-13, in de strafzaak tegen:
[verdachte] , geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1951.
1 Geding in cassatie
Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft J. Boksem, advocaat te Leeuwarden, bij schriftuur middelen van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
De Advocaat-Generaal P.C. Vegter heeft geconcludeerd tot vernietiging van het bestreden arrest wat betreft de hoogte van de opgelegde straf, tot vermindering daarvan en tot verwerping van het beroep voor het overige.
2 Beoordeling van het derde middel
Het middel klaagt dat het oordeel van het Hof dat de in de bewezenverklaring vermelde uitlatingen zijn gedaan met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting, althans ontoereikend is gemotiveerd.
Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard:
"dat zij in de periode 1 maart 2009 tot en met 4 maart 2010 te Werkendam tezamen en in vereniging met een ander opzettelijk de eer en/of goede naam van [betrokkene 1] heeft aangerand door telastlegging van bepaalde feiten, met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, immers hebben verdachte en haar mededader met voormeld doel aan diverse personen in Werkendam, te weten [betrokkene 2] en [betrokkene 3] - zakelijk weergegeven - medegedeeld:
- dat [betrokkene 1] haar, verdachtes, kleinzoon en andere kinderen seksueel had misbruikt,
terwijl verdachte wist dat deze te last gelegde feiten in strijd met de waarheid waren
en
dat zij in de periode 1 maart 2009 tot en met 4 maart 2010 te Werkendam opzettelijk de eer en/of goede naam van [betrokkene 1] heeft aangerand door telastlegging van bepaalde feiten, met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, immers heeft verdachte met voormeld doel aan diverse personen in Werkendam, onder wie [betrokkene 2], [betrokkene 3] en [betrokkene 4] - zakelijk weergegeven - medegedeeld:
- dat [betrokkene 1] in het bezit was van kinderporno en/of
- dat [betrokkene 1] haar, verdachtes, kleinzoon en andere kinderen seksueel had misbruikt en/of
- dat alle kinderen in de klas zouden worden gecontroleerd door een schoolarts in verband met mogelijk misbruik en/of
- dat [betrokkene 1] binnenkort gearresteerd zou gaan worden
terwijl verdachte wist dat deze te last gelegde feiten in strijd met de waarheid waren."
Het Hof heeft ten aanzien van de bewezenverklaring het volgende overwogen:
"C.
Met het oog op de bepleite vrijspraak van het onder 2 ten laste gelegde heeft de raadsman van de verdachte (...) betoogd dat de in de tenlastelegging nader omschreven uitlatingen door de verdachte niet zijn gedaan met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven. Hiermee wordt immers volgens de Hoge Raad bedoeld het ter kennis brengen van het publiek, waarbij onder 'publiek' een bredere kring van betrekkelijk willekeurige derden bedoeld wordt. Volgens de verdediging is daarvan in deze zaak geen sprake, nu uit de tenlastelegging volgt dat verdachte de beweerde uitlatingen slechts aan enkele personen in haar naaste omgeving zou hebben gedaan. Verdachte heeft haar uitlatingen bijvoorbeeld niet op het internet gedaan. Door de verdediging is er voorts op gewezen dat uitlatingen die een vertrouwelijk karakter hebben, doordat zij in besloten kring worden gedaan, volgens de literatuur buiten het bereik van het strafrecht moeten blijven, omdat 'een beschuldiging die in de beslotenheid van de huiskamer wordt gedaan, niet is gedaan met het kennelijke doel daaraan ruchtbaarheid te geven'.
D.
Het hof overweegt hieromtrent als volgt.
D1.
Onder het begrip 'ruchtbaarheid geven', zoals bedoeld in de delictsomschrijving in artikel 261 van het Wetboek van Strafrecht moet worden verstaan 'het ter kennis van het publiek brengen'. Met 'publiek' wordt bedoeld een bredere kring van betrekkelijk willekeurige derden. De stelling van de verdediging dat geen bewezenverklaring kan volgen omdat de gewraakte uitlatingen in deze zaak slechts aan enkele concrete personen uit de omgeving van de verdachte zijn gedaan vindt geen steun in de wet en het recht. Het hof neemt hierbij in aanmerking, zoals ook door de rechtbank is overwogen, dat de wetgever ook de zogenoemde 'kruipende laster' strafbaar heeft willen stellen. Het gaat daarbij om het doen van kwaadaardige aantijgingen waarvan verwacht kan worden dat die worden doorverteld en zo een groot publiek zullen bereiken.
D2.
Voor zover het hof uit het dossier kan opmaken heeft de verdachte de uitlatingen over aangever gedaan tegenover 'betrekkelijk willekeurige personen'. Uit het gegeven dat de verdachte de uitlatingen deed tegenover betrekkelijk willekeurige personen - en dus niet tegenover personen die op de een of andere wijze betrokken waren bij de vermeende kwaadaardige gedragingen van aangever - kan naar het oordeel van het hof reeds worden afgeleid dat de verdachte de kennelijke bedoeling had om aan die aantijgingen ruchtbaarheid te geven. Kenmerkend hiervoor acht het hof dat de verdachte, nadat zij en de medeverdachte [medeverdachte] tijdens het huisbezoek aangever [betrokkene 1] hadden beschuldigd van het plegen van ontucht met verdachtes kleinzoon en andere kinderen, op enig moment aan de getuige [betrokkene 3] heeft gevraagd of zij al meer wist over de beschuldiging van [betrokkene 1] (hof: [betrokkene 1]). Hieruit volgt dat het de verdachte er kennelijk om te doen was dat de door haar tegenover de getuige [betrokkene 3] gedane uitlatingen verder verspreid en door een breder publiek besproken zouden worden."
De te dezen toepasselijke strafbepalingen luiden als volgt:
- art. 261, eerste lid, Sr:
"Hij die opzettelijk iemands eer of goede naam aanrandt, door telastlegging van een bepaald feit, met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, wordt, als schuldig aan smaad, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie."
- art. 262, eerste lid, Sr:
"Hij die het misdrijf van smaad (...) pleegt, wetende dat het te last gelegde feit in strijd met de waarheid is, wordt, als schuldig aan laster, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie."
Bij de beoordeling van het middel moet het volgende worden vooropgesteld. Onder "ruchtbaarheid geven" als bedoeld in art. 261 Sr dient te worden verstaan "het ter kennis van het publiek brengen". Met zodanig 'publiek' is een bredere kring van betrekkelijk willekeurige derden bedoeld.1 Van "het kennelijke doel om ruchtbaarheid te geven" kan ook sprake zijn indien de mededeling aan niet meer dan één persoon is gedaan.2
Bij de beoordeling van de vraag of een mededeling wordt gedaan met het kennelijke doel om deze ter kennis van het publiek te brengen kan van belang zijn of verwacht mag worden dat de ontvanger van de (smadelijke) mededeling daar vertrouwelijk mee omgaat. Dat laatste was niet het geval bij een uitlating die op een (afgeschermde) sociaalnetwerksite was geplaatst die voor meerdere personen zichtbaar was, terwijl zij naar eigen inzicht en zonder enige restrictie over die uitlating konden beschikken3, en evenmin in het geval waarin de verdachte contact had met een dagbladjournalist die aandacht had voor de kwestie waarop de uitlating betrekking had en waarover reeds gepubliceerd was.4 In beide zaken getuigde het oordeel van het Hof dat was gehandeld met het kennelijke doel om aan de mededeling ruchtbaarheid te geven niet van een onjuiste rechtsopvatting.
Indien de ontvanger een ambt bekleedt dat met discretie pleegt te worden uitgeoefend, kan zich licht het geval voordoen dat het oordeel dat is gehandeld met het kennelijke doel om aan de mededeling ruchtbaarheid te geven nadere motivering behoeft. Als voorbeelden kunnen worden genoemd faxen over gedragingen van de curator in een faillissement die waren toegezonden aan diens kantoor en in afschrift aan de Rechter-Commissaris in het faillissement5, en een brief aan de burgemeester over gedragingen van een vorige bewoner6.
Onder omstandigheden kan ook een nadere motivering zijn vereist indien de relatie met de ontvanger zodanig is dat de verdachte in redelijkheid mag verwachten dat deze de mededeling niet zal verspreiden in een bredere kring van betrekkelijk willekeurige derden. Dat deed zich bijvoorbeeld voor bij een brief van de ex-vriendin van de aangever over diens gedragingen jegens zijn kind, gericht aan de moeder van het kind die door deze ter kennis was gebracht van de aangever en de huisarts7, en bij een op aanraden van een leidinggevende van een kinderdagverblijf verstuurde e-mail naar het algemene e-mailadres van dat kinderdagverblijf teneinde medewerkers van dat verblijf met het oog op een ongestoorde Sinterklaasviering op de hoogte te stellen van hetgeen zich met de ex-partner had afgespeeld.8
Het oordeel van het Hof dat door mededeling van de in de bewezenverklaring vermelde aantijgingen aan de daarin genoemde personen is gehandeld met het kennelijke doel om aan die aantijgingen ruchtbaarheid te geven, geeft - gelet op hetgeen hiervoor onder 2.4 is vooropgesteld - niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is toereikend gemotiveerd. Daarbij neemt de Hoge Raad in aanmerking dat het Hof heeft vastgesteld dat de uitlatingen zijn gedaan tegenover meerdere personen en dat uit de aan getuige [betrokkene 3] gestelde vraag kan worden afgeleid dat is beoogd dat de aantijgingen bekend zouden worden respectievelijk onder een breder publiek besproken zouden worden.
Het middel faalt.
3 Beoordeling van het vierde middel
Het middel klaagt dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM in de cassatiefase is overschreden omdat de stukken te laat door het Hof zijn ingezonden.
Het middel is gegrond. Gelet op de aan de verdachte opgelegde voorwaardelijke gevangenisstraf van twee maanden en taakstraf van zestig uren, subsidiair dertig dagen hechtenis alsmede de mate waarin de redelijke termijn is overschreden, is er geen aanleiding om aan het oordeel dat de redelijke termijn is overschreden enig rechtsgevolg te verbinden en zal de Hoge Raad met dat oordeel volstaan.