Gerechtshof Leeuwarden, 19-03-2006, AV7811, 24-000053-05

[verdachte],

geboren op [1972] te [geboorteplaats],

wonende te [woonplaats], [adres],

ter terechtzitting van 2 maart 2006 wel, maar ter terechtzitting van 15 maart 2006

niet verschenen.

Het vonnis waarvan beroep

De economische kamer in de rechtbank te Assen heeft de verdachte bij het vonnis wegens misdrijven veroordeeld tot straffen, zoals in dat vonnis omschreven.

Gebruik van het rechtsmiddel

De officier van justitie en de verdachte zijn op de voorgeschreven wijze en tijdig in hoger beroep gekomen.

Het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting in hoger beroep, alsmede het onderzoek op de terechtzitting in eerste aanleg.

De vordering van de advocaat-generaal

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat het hof verdachte veroordeelt voor het onder 1 subsidiair, 2 subsidiair en 3 subsidiair ten laste gelegde tot tweehonderdveertig uren werkstraf, subsidiair honderdtwintig dagen hechtenis, zes maanden gevangenisstraf voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren en een geldboete van € 35.000,-, subsidiair driehonderd dagen hechtenis, waarvan € 20.000,- voorwaardelijk, subsidiair tweehonderd dagen hechtenis, met een proeftijd van twee jaren.

De beslissing op het hoger beroep

Het hof zal het vonnis vernietigen en opnieuw recht doen.

Tenlastelegging

Aan dit arrest is gehecht een fotokopie van de inleidende dagvaarding, waarin de wijzigingen zijn aangebracht, die de eerste rechter heeft toegelaten. De inhoud van de tenlastelegging wordt geacht hier te zijn overgenomen.

Vrijspraak

Het hof acht niet bewezen hetgeen onder 1 primair, 2 primair en 3 primair aan verdachte is ten laste gelegd, zodat hij daarvan moet worden vrijgesproken.

Overwegingen ten aanzien van de bewezenverklaring

I Aan verdachte is onder 1 en 2 ten laste gelegd overtreding van artikel 10.44e (thans artikel 10.60) van de Wet Milieubeheer, dat inhoudt dat het verboden handelingen is te verrichten als bedoeld in artikel 26, eerste lid, van de EEG-verordening overbrenging van afvalstoffen (hierna EVOA).

Artikel 26, eerste lid, onder a en b, van de EVOA bepaalt dat als sluikhandel wordt beschouwd elke overbrenging van afvalstoffen die:

a) geschiedt zonder kennisgeving aan alle betrokken bevoegde autoriteiten overeenkomstig deze verordening, of

b) geschiedt zonder toestemming van de betrokken bevoegde autoriteiten overeenkomstig deze verordening.

In het hier toepasselijke artikel 1.1 (oud) van de Wet milieubeheer worden afvalstoffen als volgt gedefinieerd: "alle stoffen, preparaten of andere produkten, waarvan de houder zich - met het oog op de verwijdering daarvan - ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen."

De EVOA verwijst voor het begrip afvalstof naar artikel 1, onder a, van de Richtlijn 75/442/EEG (hierna: de Afvalstoffenrichtlijn). Deze omschrijft afvalstoffen in dezelfde zin als volgt: "elke stof of elk voorwerp behorende tot de in bijlage i genoemde categorieën waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen."

Indien een afvalstof niet valt onder de in voormelde bijlage i genoemde overige categorieën afvalstoffen, wordt de afvalstof aangemerkt als de in die bijlage vermelde categorie q16.

Het begrip afvalstoffen moet niet zo beperkt worden opgevat dat daaronder niet de stoffen vallen die voor hergebruik geschikt zijn. De enkele omstandigheid dat stoffen waarvan afstand wordt gedaan nog commerciële waarde hebben, betekent niet dat die stoffen niet als afvalstoffen kunnen worden beschouwd. Het toepassingsgebied van het begrip afvalstof hangt samen met de betekenis van de term zich ontdoen. Bij de uitleg van die term moet rekening worden gehouden met de doelstellingen van de richtlijn; voorkomen moet worden dat daaraan afbreuk wordt gedaan.

Een factor die niet van belang is voor beantwoording van de vraag of er sprake is van een afvalstof, is of de stof op een milieuhygiënisch verantwoorde manier en zonder ingrijpende bewerking nuttig kan worden toegepast.

In het gewone spraakgebruik dat wordt gerelateerd aan de maatschappelijke opvattingen, is een afvalstof datgene wat afvalt wanneer een materiaal of voorwerp wordt bewerkt en wat niet het rechtstreeks beoogde resultaat van het productieproces is. Als een stof residu is, is dat een belangrijke aanwijzing dat er sprake is van een afvalstof waarvan men zich moet ontdoen. Anders dan bij een bijproduct het geval is, is het ontstaan van een residu onvermijdelijk en niet het gevolg van technische keuzes. Ook een bijproduct kan afvalstof zijn als hergebruik niet aan de orde is.

Een aanknopingspunt kan voorts zijn of en zo ja welke vergoeding de ontvanger voor de desbetreffende stoffen betaalt.

Het zwaartepunt ligt derhalve bij de intentie en de gedragingen van de houder van de stoffen die daarvan afstand doet. Daaraan doet niet af of de ontvanger van de stoffen die stoffen al dan niet als afvalstoffen ziet en of die er nog iets mee kan. Een andere opvatting zou een effectieve controle op de naleving van de onderhavige regelgeving illusoir maken.

Wat betreft het onder 1 en onder 2 primair sub a ten laste gelegde:

De medeverdachte [medeverdachte], vader van verdachte, heeft verklaard dat de pvc-pasta opgespaarde restanten grondstof betreft. Dat wordt bevestigd door getuige [getuige 1] van de [onderneming 1] te Wuppertal. Hij heeft verklaard (pagina 821 e.v. van het dossier) dat bij de productie van behang incidenteel sprake is van resthoeveelheden plastisole, die als "overschotten" aangeduid kunnen worden. Het loont de moeite niet om het verzamelde op te slaan en te verwerken. In zijn tweede verklaring heeft getuige [getuige 1] (pagina 826) verklaard dat het voor het bedrijf gunstiger was de plastisole te verkopen dan zelf te gebruiken.

De pvc-pasta betreft derhalve een productieresidu dat geen aan een grondstof gelijkwaardig product was. De evidente intentie van de overdrager is naar zijn eigen zeggen dat hij zich van de stoffen wilde ontdoen. Het hof is van oordeel dat de producent zich van de pvc-pasta heeft ontdaan in de zin van artikel 1.1 (oud) van de Wet milieubeheer en artikel 1 onder a van de Afvalstoffenrichtlijn en dat de pasta een afvalstof is.

Getuige [getuige 5] (pagina 847 e.v) van [onderneming 5] heeft over de onder 2 primair sub c ten laste gelegde stoffen verklaard, dat de aan [medeverdachte] geleverde stoffen, afvalstoffen met de EVOA-code GH010 betreffen. Het bedrijf houdt zich bezig met de in- en verkoop van onder meer gebruikte en nieuwe kunststoffen. Zij leveren als bedrijf in principe grondstof voor de recycling van kunststoffen.

De vrachtnota van [onderneming 5] op pagina 1707 vermeldt 27 boxen pvc, EVOA code GH010.

Voornoemde code GH010 staat volgens bijlage II van de EVOA voor resten, snijdsels en afval van kunststoffen.

Uit de stukken van het dossier blijkt dat de in- en uitvoer van afvalstoffen zoals ten laste gelegd onder feit 1 en 2 heeft plaatsgevonden onder de vlag van [bedrijf 1]. Verdachte is daarvan directeur, feitelijk leidinggever. Zoals verdachte zelf heeft verklaard (pagina 1187 e.v., 1197 e.v. en ter terechtzitting van het hof) gebeurt niets zonder zijn toestemming. Zijn functie binnen [bedrijf 1] bestaat uit administratie, logistiek, transport, de inkoop en verkoop van kunststoffen, grondstoffen en afvalstoffen. Hij vraagt veel gunsten of diensten van zijn vader. Zijn vader bemiddelde voor hem. Zijn vader is kenner van het materiaal en zit veel op de weg. Hij vraagt hem wel eens of hij materiaal voor hem wil bekijken. Hij geeft hem daartoe dan opdracht. Ook als zijn vader materiaal voor hem weet te vinden, koopt hij dat in. Zijn vader werkt dan in opdracht van hem. Zij, [bedrijf 1], heeft wel kunststofmaterialen in Veenoord overgeslagen. Soms was [medeverdachte] aanwezig bij het laden van containers van [bedrijf 1] in zijn opdracht. Als [medeverdachte] de materialen die werden ingekocht controleerde, voerde hij in zijn administratie de inkoop in.

Medeverdachte [medeverdachte] heeft verklaard (pagina 1038 e.v.), dat er handel plaats heeft gevonden tussen [bedrijf 2], waarvan hij de feitelijk leidinggever was, en [bedrijf 1]. Wanneer hij pvc ontving, kreeg of kocht [bedrijf 1] dat. Hij heeft over de transporten vanuit Duitsland verklaard (pagina 59 e.v.) dat hij vaker zaken had gedaan met het bedrijf in Duitsland, meestal onder de naam [bedrijf 1]. Hij heeft de overbrenging van Duitsland naar Nederland gearrangeerd (pagina 68). Ter terechtzitting van de rechtbank van 14 december 2004 heeft hij verklaard dat hij veel ervaring heeft met betrekking tot pvc en dat hij verdachte wel eens vertegenwoordigde. Verdachte betaalde wel eens de huur van het pand in Veenoord als tegenprestatie voor het werk dat hij voor hem deed.

In het dossier bevinden zich transportdocumenten waarin [bedrijf 1] als afzender wordt vermeld. Een aantal van die documenten vermeldt als plaats van in ontvangstneming Nieuw Amsterdam oftewel Veenoord, alwaar het bedrijf van [medeverdachte] [bedrijf 2] was gevestigd.

Het voorgaande vindt ook steun in onder meer de verklaring van getuige [getuige 4] voormeld. Hij heeft onder andere verklaard (pagina 957 e.v.) dat [onderneming 4] zaken deed met verdachte via zijn bedrijf [bedrijf 1]. [medeverdachte] kwam daar vaak controles doen voor de handel met [bedrijf 1]. In alle gevallen waarbij materiaal werd verkocht, werd betaald door [bedrijf 1]. Ook getuige [getuige 2] voornoemd heeft verklaard (pagina 981) dat alle rekeningen naar [bedrijf 1] gingen.

In aanvulling op de hiervoor weergegeven bewijsmiddelen neemt het hof in aanmerking dat verdachte heeft verklaard (pagina 1204 e.v.) dat de loods op [adres] te Veenoord gehuurd is geweest door [bedrijf 1]. Daar waren hoofdzakelijk kunststoffen van [bedrijf 1] opgeslagen.

Getuige [getuige 6] heeft verklaard (pagina 810 e.v.) dat een gedeelte van de loodsen was verhuurd aan [bedrijf 1], het bedrijf van verdachte. Hij sloeg kunststofafval op in de loods. [medeverdachte] heeft vanaf juli 2001 de mondelinge huurovereenkomst overgenomen. [medeverdachte] handelde voor verdachte. Vanaf augustus 2001 bracht verdachte geen goederen meer in de loodsen. Als een transport moest worden verzorgd, kwam de opdracht van verdachte of [medeverdachte]. Er waren transporten naar Harderwijk en omgekeerd naar Veenoord. Dat ging om pvc.

Getuige [getuige 7] heeft verklaard (pagina 1248) dat hij het geld voor de huur van de hal soms kreeg van [medeverdachte] en soms van verdachte. [medeverdachte] had in de loods afval in opslag. Hij is er van uit gegaan dat [bedrijf 1] van [medeverdachte] was. Ook hieruit volgt dat er voor de buitenwacht sprake was van gezamenlijk handelen.

Aan verdachte is ter terechtzitting van het hof van 2 maart 2006 voorgehouden het douanedocument van pagina 1791 van het dossier. Het document vermeldt als afzender [bedrijf 1], een geadresseerde in Hong Kong en containernummer container WFHU [nummer]. Het formulier is ondertekend op 17 december 2001.

Ter terechtzitting heeft verdachte verklaard dat een exportformulier zoals op pagina 1791 bij hem op het kantoor wordt opgemaakt. De daarbij behorende 'order confirmation' (pagina 1793) werd naar zijn zeggen een week na verscheping opgemaakt, omdat hij niet van tevoren wist waar de goederen heengingen. De verandering van bestemming wist hij pas onderweg, een week later.

Dit rijmt niet met de volgende - kort weergegeven - bewijsmiddelen.

De salesorder confirmation (pagina 1793) van [bedrijf 1] aan [onderneming 6] te Manilla in de Filippijnen, betreffende container WFHU [nummer], is opgemaakt op 18 december 2001.

De Bill of Lading (pagina's 1790) vermeldt als afzender [handelsnaam] (een handelsnaam van [bedrijf 1]). De consignee (ontvanger) is [onderneming 6] te Filippijnen, container WFHU [nummer]. De containers zijn aan boord geladen op 20 december 2001.

Bewezenverklaring

Het hof acht ten aanzien van verdachte wettig en overtuigend bewezen dat

1 subsidiair.

[bedrijf 1] op verschillende tijdstippen gelegen in de periode van 26 maart 2001 tot en met 5 juli 2001 in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander, telkens opzettelijk, een handeling heeft verricht als bedoeld in artikel 26, eerste lid van de EEG-Verordening overbrenging van afvalstoffen, immers heeft genoemde besloten vennootschap toen, aldaar, tezamen en in vereniging met die ander, telkens opzettelijk afvalstoffen, te weten: hoeveelheden vloeibare pvc-pasta, zijnde afvalstoffen afkomstig van [onderneming 1] te Wuppertal, overgebracht van Duitsland naar Nederland, terwijl die overbrenging telkens geschiedde zonder kennisgeving aan en schriftelijke toestemming van de betrokken bevoegde autoriteiten overeenkomstig genoemde verordening, hebbende verdachte, als bestuurder, feitelijk leidinggever van genoemde besloten vennootschap in genoemde periode, in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander, telkens feitelijk leiding gegeven aan bovenomschreven verboden gedraging;

2 subsidiair.

[bedrijf 1] op verschillende tijdstippen gelegen in de periode van 26 maart 2001 tot en met 30 april 2002 in de gemeente Emmen of in de gemeente Harderwijk, tezamen en in vereniging met een ander, telkens opzettelijk, een handeling heeft verricht als bedoeld in artikel 26, eerste lid van de EEG-Verordening overbrenging van afvalstoffen, immers heeft genoemde besloten vennootschap, tezamen en in vereniging met die ander, telkens opzettelijk afvalstoffen, overgebracht, te weten:

a. in de periode van 26 maart 2001 tot en met 15 oktober 2001, afvalstoffen van polymeren van vinylchloride (pvc-kunststofafval afkomstig van [onderneming 1]) van Nederland naar Indonesië of Maleisië en

b. in de periode van 16 juni 2001 tot en met 31 juli 2001, hoeveelheden afvalstoffen van polymeren van vinylchloride (code GH013 van bijlage II, groene lijst van afvalstoffen van de EEG-verordening overbrenging van afvalstoffen) van Nederland naar Indonesië en

c. in de periode van 1 oktober 2001 tot en met 30 november 2001, een hoeveelheid resten, snijdsels en afval van kunststoffen (code GH010 van bijlage II, groene lijst van afvalstoffen van de EEG-verordening overbrenging van afvalstoffen) van Nederland naar Indonesië en

d. in de periode van 20 februari 2002 tot en met 30 april 2002, een hoeveelheid afvalstoffen van polymeren van vinylchloride (code GH013 van bijlage II, groene lijst van afvalstoffen van de EEG-verordening overbrenging van afvalstoffen) van Nederland naar Maleisië en

e. in de periode van 1 juni 2001 tot en met 31 juli 2001, hoeveelheden afvalstoffen van polymeren van vinylchloride (code GH013 van bijlage II, groene lijst van afvalstoffen van de EEG-verordening overbrenging van afvalstoffen) van Nederland naar de Filippijnen,

terwijl de overbrenging telkens geschiedde zonder kennisgeving aan en schriftelijke toestemming van de betrokken bevoegde autoriteiten overeenkomstig genoemde verordening, hebbende verdachte, als bestuurder, feitelijk leidinggever van genoemde besloten vennootschap in genoemde periode in de gemeente Emmen of in de gemeente Harderwijk, tezamen en in vereniging met een ander, telkens feitelijk leiding gegeven aan bovenomschreven verboden gedragingen;

3 subsidiair.

[bedrijf 1] in de periode van 2 april 2001 tot en met augustus 2001, te Veenoord, in de gemeente Emmen, tezamen en in vereniging met een ander, opzettelijk, zonder daartoe verleende vergunning, op perceel, kadastraal bekend gemeente Emmen, sectie [sectie], nummer [nummer], gelegen aan de [adres], een inrichting voor het opslaan en/of overslaan van (buiten de inrichting afkomstige) bedrijfsafvalstoffen, die ten aanzien daarvan een capaciteit heeft van 5 m3 of meer, zijnde een inrichting genoemd in categorie 28 lid 1 onder a ten 2e en/of categorie 28 lid 4 onder a ten 6e van de bij het Inrichtingen- en vergunningenbesluit milieubeheer behorende Bijlage I, in werking heeft gehad, hebbende verdachte als bestuurder, als feitelijk leidinggever van genoemde besloten vennootschap in genoemde periode, in de gemeente Emmen, telkens feitelijk leiding gegeven aan bovenomschreven verboden gedraging;

4 primair.

hij op 17 december 2001, in de gemeente Harderwijk, opzettelijk een geschrift te weten een douaneformulier EX1, overeenkomstig rijksformulier EG 112, met klantnummer [nummer], dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen, valselijk heeft opgemaakt, met het oogmerk om het als echt en onvervalst te gebruiken, bestaande het valselijk opmaken hierin dat op bedoeld formulier werd gesteld dat de container met goederen naar Hong Kong zou worden verscheept, terwijl in werkelijkheid deze container een andere eindbestemming, te weten de Filippijnen had.

Het hof acht niet bewezen hetgeen aan verdachte als voormeld onder 1 subsidiair,

2 subsidiair, 3 subsidiair, 4 primair meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven als bewezen is aangenomen.

Kwalificatie

Het bewezen verklaarde levert respectievelijk op het misdrijf:

Feit 1 subsidiair:

medeplegen van een overtreding van een voorschrift, gesteld bij artikel 10.44e van de Wet milieubeheer, opzettelijk begaan door een rechtspersoon, terwijl hij feitelijke leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging, meermalen gepleegd;

Feit 2 subsidiair:

medeplegen van een overtreding van een voorschrift, gesteld bij artikel 10.44e van de Wet milieubeheer, opzettelijk begaan door een rechtspersoon, terwijl hij feitelijke leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging, meermalen gepleegd;

Feit 3 subsidiair:

medeplegen van overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 8.1 van de Wet milieubeheer, opzettelijk begaan door een rechtspersoon, terwijl hij feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging;

Feit 4 primair:

valsheid in geschrift.

Strafbaarheid

Het hof acht verdachte strafbaar. Strafuitsluitingsgronden worden niet aanwezig geacht.

Strafmotivering

Het hof heeft in hoger beroep de op te leggen straf bepaald op grond van de ernst van de feiten en de omstandigheden waaronder die zijn begaan en gelet op de persoon van verdachte. Het hof heeft daarbij in het bijzonder het volgende in beschouwing genomen.

Door zijn handelen heeft verdachte de bij de milieuvoorschriften betrokken belangen van bescherming van het milieu en de volksgezondheid opzettelijk ondermijnd. Dat geldt niet alleen voor Nederland, maar ook voor de landen van bestemming die hij met deze Europese afvalstoffen heeft opgezadeld. De EVOA strekt er mede toe om de belangen van deze derde landen te beschermen.

Verdachte heeft gehandeld uit puur winstbejag. Het handelen van verdachte werkt bovendien concurrentievervalsend ten opzichte van ondernemers die zich wel aan de voorschriften houden.

Toepassing van wetsartikelen

Het hof heeft gelet op de artikelen 47, 51, 57, 63 en 225 van het Wetboek van Strafrecht, de artikelen 1a (oud), 2 (oud) en 6 (oud) van de Wet op de economische delicten en de artikelen 8.1 en 10.44e (oud) van de Wet milieubeheer.

De uitspraak

HET HOF,

RECHT DOENDE OP HET HOGER BEROEP:

verklaart niet bewezen hetgeen aan verdachte als voormeld onder 1 subsidiair, 2 subsidiair,

3 subsidiair, 4 primair meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven als bewezen is aangenomen en spreekt verdachte daarvan vrij.