Centrale Raad van Beroep, 03-07-2018, ECLI:NL:CRVB:2018:2074, 16/6890 PW

Appellant ontving van 16 januari 2009 tot en met 31 december 2014 bijstand op grond van de Wet werk en bijstand naar de norm voor een alleenstaande. Op 25 augustus 2014 zijn appellanten gehuwd. Met ingang van 1 januari 2015 ontvingen appellanten bijstand naar de norm voor gehuwden op grond van de Participatiewet (PW). Appellanten wonen in een vrijstaande woonwagen met twee woonlagen op een woonwagenkamp, op het adres [adres] te [woonplaats] .

Op 16 januari 2009 is de vorige woonwagen van appellant met de zich daarin bevindende inboedel afgebrand. Appellant heeft in verband daarmee een uitkering van een verzekeringsmaatschappij ontvangen en een nieuwe wagen laten bouwen.

Bij een onderzoek met betrekking tot het telen van hennep heeft de Politie Eenheid Limburg, district Parkstad Limburg, basisteam Heerlen, op 5 augustus 2015 in de slaapkamers van de woning van appellanten contant geld van in totaal € 110.650,- aangetroffen. Daarvan lag € 81.050,- in een kluis op de kleine slaapkamer, € 2.300,- in een rode metalen kist in een jukebox op de grote slaapkamer en € 27.300,- in een gele schoenendoos in diezelfde jukebox. Ook zijn voorraden hennep en materialen voor hennepteelt aangetroffen. De aangetroffen geldbedragen, hennep en materialen voor hennepteelt zijn in beslag genomen.

Appellanten zijn door de politie aangehouden en op 5 augustus 2015 verhoord. Appellant is op 6 augustus 2015 opnieuw verhoord.

Naar aanleiding van het politieonderzoek heeft de Sociale Recherche van de gemeente [woonplaats] (sociale recherche) een onderzoek ingesteld naar de rechtmatigheid van de aan appellanten verleende bijstand. In dat kader heeft de sociale recherche onder meer bevindingen uit het politieonderzoek overgenomen, dossieronderzoek gedaan, de Status- en mutatieformulieren gecontroleerd en appellanten verzocht om informatie te verstrekken, waaronder bankafschriften en een boekhouding. De bevindingen van dit onderzoek zijn neergelegd in een rapport van 22 september 2015.

Bij besluit van 16 maart 2016 (besluit 2) heeft het college de aan appellanten toegekende langdurigheidstoeslagen over de jaren 2009 tot en met 2015 en de inkomenstoeslag over 2015 ingetrokken.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank de beroepen tegen de bestreden besluiten ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep hebben appellanten zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Het besluit tot intrekking van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit, waarbij het aan het bijstandverlenend orgaan is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor intrekking is voldaan in beginsel op het bijstandverlenend orgaan rust.

Het college heeft zich terecht op het standpunt gesteld dat appellanten de inlichtingenverplichting hebben geschonden door bij het college geen melding te maken van het voorhanden hebben van een aanzienlijk bedrag aan contante gelden, de in de woning aangetroffen hennepvoorraad en de materialen voor de hennepteelt.

Bij de huiszoeking in de woning van appellanten op 5 augustus 2015 is onder meer een bedrag van € 81.050,- aangetroffen. Indien een betrokkene in het bezit is van een bedrag aan contanten is de vooronderstelling gerechtvaardigd dat dit bedrag een bestanddeel vormt van het vermogen waarover hij daadwerkelijk beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. In een dergelijke situatie is het aan de betrokkene om aannemelijk te maken dat het tegendeel het geval is.

Appellanten zijn daarin niet geslaagd. Daarbij is van belang dat appellant na zijn aanhouding op 5 augustus 2015 tegenover de politie heeft verklaard dat in het kistje op zijn slaapkamer een bedrag van € 80.000,- à € 82.000,- zat en dat dit het restant was van de verzekeringsuitkering van ongeveer € 265.000,- die hij vijf tot zes jaar daarvoor in verband met een brand had ontvangen. Op 6 augustus 2015 heeft hij over dit bedrag verklaard dat er na de bouw van de wagen € 95.000,- over was van de verzekeringsuitkering en dat hij daar nu nog iets meer dan € 81.000,- van over had.

In bezwaar hebben appellanten zich op het standpunt gesteld dat hun woonwagen en het geld van de verzekering van de dochter van appellant zijn en dat appellant het bedrag voor haar bewaarde. Appellanten worden in die latere verklaring niet gevolgd. Volgens vaste rechtspraak (uitspraak van 26 januari 2012, ECLI:NL:CRVB:2012:BV2512) mag in het algemeen van de juistheid van een tegenover een sociaal rechercheur of handhavingsspecialist afgelegde en ondertekende verklaring worden uitgegaan en heeft een latere intrekking of ontkenning van die verklaring weinig betekenis. Dat geldt ook voor een tegenover de politie afgelegde verklaring. Geen aanleiding bestaat hiervan in dit geval af te wijken. Van betekenis is in dit verband de inhoud van de twee door appellant tegenover de politie afgelegde en vervolgens zonder voorbehoud ondertekende verklaringen. Opmerking verdient dat beide verklaringen in belangrijke mate overeenstemmen en dat het verhoor van appellant over twee dagen is gespreid. De verklaringen vinden tevens steun in andere objectieve gegevens. Zo stond de verzekeringspolis op naam van appellant en was de correspondentie van de verzekeraar uit 2009 over de verzekeringsuitkering tot appellant gericht en niet tot zijn dochter. De stelling dat de woonwagen eigendom van de dochter is en appellant slechts een gebruiksrecht heeft, strookt daar niet mee en is door appellant ook niet met verifieerbare bewijsstukken onderbouwd. Dat facturen van [firma] via de bankrekening van de dochter van appellant zijn voldaan, is niet voldoende om in weerwil van voornoemde feiten aan te nemen dat zij eigenaar was van de door appellant bewoonde woonwagen en dat het verzekeringsgeld haar toebehoorde. Er moet daarom van worden uitgegaan dat het bedrag van € 81.050,- tot het vermogen van appellant behoorde.

Appellanten hebben voorts hun stelling dat het restant van de verzekeringsuitkering was bestemd voor de verdere afbouw van de woning niet aannemelijk gemaakt. De in hoger beroep overgelegde overeenkomst met [firma] met betrekking tot het bouwen van een bovenverdieping in een later stadium kan niet als bewijs voor die stelling dienen, reeds omdat deze overeenkomst is gedateerd op 8 januari 2009, en dus voor de datum van de brand is opgemaakt. Het college heeft terecht aangenomen dat appellanten vrijelijk over dit bedrag konden beschikken.

Op 5 augustus 2015 is het bedrag van € 81.500,- in beslag genomen. De vraag is vervolgens op welke grondslag het college de intrekking van de bijstand over periode 2 heeft gebaseerd.

Het college heeft zich op het standpunt gesteld dat op grond van de op 5 augustus 2015 aangetroffen handelshoeveelheid hennep en materialen voor de teelt van hennep de veronderstelling gerechtvaardigd is dat appellanten daarmee geldelijk voordeel hebben behaald. Voorts bestaat onduidelijkheid over de herkomst van het andere gedeelte van het aangetroffen geld. Volgens het college kan het recht op bijstand over deze periode daarom niet worden vastgesteld.

Het college heeft aldus de intrekking van de bijstand over periode 2 niet deugdelijk gemotiveerd. Appellanten beschikten feitelijk vanaf de inbeslagname niet meer over de contante bedragen en konden daarover ook redelijkerwijs niet meer beschikken. Ook konden zij met de materialen voor hennepteelt geen inkomsten meer genereren. Ter zitting hebben appellanten verklaard dat wat in beslag is genomen nooit aan hen is teruggegeven. Ook zijn geen concrete aanwijzingen of aanknopingspunten voorhanden die erop wijzen dat appellanten nog over een (andere) bij het college onbekende bron van inkomsten zouden beschikken, die een beletsel voor (de vaststelling van) het recht op bijstand zou kunnen vormen.

De rechtbank heeft wat in 4.12 is overwogen niet onderkend. Het hoger beroep treft doel voor zover het de intrekking over periode 2 betreft. Dit betekent dat de aangevallen uitspraak in zoverre moet worden vernietigd. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen, zal de Raad bestreden besluit 1 wegens strijd met artikel 7:12, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in zoverre vernietigen. Vervolgens ligt de vraag voor welk vervolg hier aan moet worden gegeven. Gelet op het verhandelde ter zitting ziet de Raad geen mogelijkheden zelf in de zaak te voorzien door besluit 1 te herroepen voor wat betreft de intrekking van bijstand over periode 2. Daarvoor ontbreken de benodigde gegevens. Het college zal worden opgedragen een nieuw besluit op bezwaar tegen besluit 1 te nemen met in achtneming van deze uitspraak.

Het door het college teruggevorderde bedrag ziet geheel op in periode 1 gemaakte kosten van bijstand, langdurigheidstoeslag en inkomenstoeslag. Tegen de terugvordering hebben appellanten geen zelfstandige beroepsgronden aangevoerd, zodat de terugvordering geen verdere bespreking behoeft.