Centrale Raad van Beroep, 07-07-2004, AP9661, 03/5090 e.v. AWBZ

Gegevens

Instantie: Centrale Raad van Beroep

Datum uitspraak: 7 juli 2004

Datum publicatie: 12 juli 2004

ECLI: ECLI:NL:CRVB:2004:AP9661

Zaaknummer: 03/5090 e.v. AWBZ

Relevante informatie: Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten [Tekst geldig vanaf 01-01-2015] [Regeling ingetrokken per 2015-01-01], Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten [Tekst geldig vanaf 01-01-2015] [Regeling ingetrokken per 2015-01-01] art. 1, Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten [Tekst geldig vanaf 01-01-2015] [Regeling ingetrokken per 2015-01-01] art. 6, Bijdragebesluit zorg [Tekst geldig vanaf 01-01-2015] [Regeling ingetrokken per 2015-01-01], Bijdragebesluit zorg [Tekst geldig vanaf 01-01-2015] [Regeling ingetrokken per 2015-01-01] art. 4, Bijdragebesluit zorg [Tekst geldig vanaf 01-01-2015] [Regeling ingetrokken per 2015-01-01] art. 14

Inhoudsindicatie

Partner opgenomen in AWBZ-instelling. Toekenning ouderdomspensioen voor een ongehuwde. Hernieuwde vaststelling eigen bijdrage AWBZ met terugwerkende kracht.

Uitspraak

03/5090 AWBZ t/m 03/5095 AWBZ, 03/5097 AWBZ t/m 03/5099 AWBZ

U I T S P R A A K

in de gedingen met reg.nrs. 03/5090 t/m 03/5095 en 03/5097 t/m 03/5099 AWBZ tussen:

Appellanten (hierna: belanghebbenden 1-9),

de onderlinge waarborgmaatschappij Amicon Zorgverzekeraar Ziekenfonds U.A., gevestigd te Enschede, gedaagde (hierna: Amicon);

in het geding met reg.nr. 03/5292 AWBZ tussen:

Stichting Centrale Zorgverzekeraars groep, Ziekenfonds, gevestigd te Tilburg, appellante (hierna: CZ),

Appellant (hierna: belanghebbende 10);

alsmede in het geding met reg.nr. 03/5693 AWBZ tussen:

Appellanten (hierna: belanghebbenden 11),

het dagelijks bestuur van het Instituut Zorgverzekering Ambtenaren Nederland, gevestigd te Nieuwegein, gedaagde (hierna: IZA).

I. ONTSTAAN EN LOOP VAN DE GEDINGEN

Namens belanghebbenden 1-9 en 11 heeft mr. J. Hoekstra, werkzaam bij Bureau Kwalitas te Lemmer, hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank Almelo van 1 september 2003, reg.nrs. 03/02, 03/93, 03/124, 03/200 en 03/291 AWBZ, de uitspraak van de rechtbank Almelo van eveneens 1 september 2003, reg,nrs. 03/91, 03/103, 03/201, 03/314 en 03/484 AWBZ, en de uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Utrecht van 23 oktober 2003, reg.nrs. SBR 03/1825 en 03/1826.

CZ heeft op gronden hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank Roermond van 30 september 2003, reg.nr. 03/534 AWBZ.

Amicon, belanghebbende 10 en IZA hebben verweerschriften ingediend.

De gedingen zijn gevoegd behandeld ter zitting van 14 april 2004, waar belang-hebbenden zich hebben laten vertegenwoordigen door mr. Hoekstra en door mr. K.R. van Dijk, juridisch adviseur bij de Landelijke Organisatie Cliëntenraden te Utrecht, Amicon door mr. J.H. de Boer, advocaat bij Amicon, IZA door mr. S. van der Pol, werkzaam bij IZA, en CZ door mr. N.J. Dams-van der Heijden, werkzaam bij CZ.

II. MOTIVERING

In artikel 6, derde lid, eerste volzin, van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) is bepaald dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur als voorwaarde voor het verkrijgen van een verstrekking kan worden gesteld dat de verzekerde bijdraagt in de kosten daarvan. De bijdrage kan verschillen naar gelang de groep waartoe de verzekerde behoort en de zorg en de voorzieningen die verstrekt worden, en mede afhankelijk gesteld worden van het inkomen van de verzekerde en diens echtgenoot.

Op grond van deze bepaling is het Bijdragebesluit zorg (Besluit van 26 september 1996, Stb. 486) vastgesteld. Daaraan voorafgaand gold het Besluit eigen-bijdrageregeling Bijzondere Ziektekostenverzekering 1983 (Bijdragebesluit AWBZ). Ingevolge artikel 4, eerste lid, van het Bijdragebesluit zorg is een ongehuwde verzekerde in geval van opname in een AWBZ-instelling de zogenoemde hoge eigen bijdrage verschuldigd. Een gehuwde verzekerde is daarentegen, ingevolge artikel 14, eerste lid, van het Bijdragebesluit zorg, de zogenoemde lage eigen bijdrage verschuldigd.

Ingevolge artikel 1, derde lid, aanhef en onder b, van de AWBZ wordt als ongehuwd mede aangemerkt degene die duurzaam gescheiden leeft van de persoon met wie hij gehuwd is.

In alle hier aan de orde zijnde gevallen werden belanghebbenden (dan wel, voorzover van toepassing, de desbetreffende erflaters) opgenomen in een AWBZ-instelling, waarna de andere echtgenoot de oorspronkelijke gezamenlijke huishouding zelfstandig voortzette. De eigen bijdrage werd door de betrokken zorgkantoren (Amicon, CZ en IZA) vastgesteld op de lage eigen bijdrage. Op aanvraag van belanghebbenden en hun echtgenoten heeft de Sociale Verzekeringsbank (SVB) aan hen op grond van de Algemene Ouderdomswet (AOW) een ouderdomspensioen voor een ongehuwde toegekend. De SVB heeft aan de zorgkantoren mededeling gedaan van de toekenning van deze AOW-pensioenen. Naar aanleiding daarvan hebben de zorgkantoren vervolgens aan belanghebbenden alsnog - met terugwerkende kracht - de hoge eigen bijdrage opgelegd. Daarbij hebben zij zich op het standpunt gesteld dat, nu belanghebbenden een AOW-pensioen voor ongehuwden hebben aangevraagd, zij kenbaar hebben gemaakt als duurzaam gescheiden levend te willen worden beschouwd, zodat zij ook als ongehuwd in de zin van de AWBZ moeten worden aangemerkt.

Bij de door belanghebbenden in beroep bestreden besluiten hebben de zorgkantoren de bezwaren van belanghebbenden tegen de primaire besluiten tot - hernieuwde - vaststelling van de eigen bijdrage ongegrond verklaard.

De rechtbank Almelo en de voorzieningenrechter van de rechtbank Utrecht hebben, voorzover hier van belang, de beroepen van belanghebbenden 1-9 en 11 ongegrond verklaard. De rechtbank Roermond heeft - met bepalingen omtrent griffierecht en proceskosten - het beroep van belanghebbende 10 gegrond verklaard, het bestreden besluit vernietigd en bepaald dat CZ een nieuw besluit op bezwaar dient te nemen met inachtneming van de uitspraak.

De rechtbank Almelo en de voorzieningenrechter van de rechtbank Utrecht hebben, met verwijzing naar de uitspraak van de Raad van 17 december 1987 (gepubliceerd in RZA 1988, nr. 65), geoordeeld dat in de bij hen voorliggende gevallen geen sprake is van een situatie die vergelijkbaar is met de situatie die aan de orde was in de uitspraak van de Raad van

17 december 1987. De rechtbank Roermond heeft, eveneens met verwijzing naar de uitspraak van de Raad van

17 december 1987, geoordeeld dat het onjuist is om aan het enkele feit dat een AOW-pensioen voor een ongehuwde is toegekend, de conclusie te verbinden dat de betrokkene ook ongehuwd is in de zin van het Bijdrage-besluit zorg. De rechtbank heeft voorts ook het feit dat de betrokkene zelf een AOW-pensioen voor een ongehuwde heeft aangevraagd, niet zonder meer doorslaggevend geacht.

De Raad komt tot de volgende beoordeling.

In zijn uitspraak van 17 december 1987 heeft de Raad vooropgesteld dat het uitgangspunt zal moeten zijn dat, indien de wetgever in een aantal samenhangende wetten welbewust gelijkluidende begrippen heeft geïntroduceerd, daaraan dezelfde uitleg moet worden gegeven. Voorts heeft de Raad overwogen dat artikel 6, tweede lid (thans: derde lid), van de AWBZ de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een ruime vrijheid laat, dat het de minister aldus vrijstaat om (bij of krachtens algemene maatregel van bestuur) onderscheidingen tussen verschillende categorieën van personen te maken en ten aanzien van deze verschillende categorieën te differentiëren in de hoogte van de eigen bijdrage, dat de minister zo ook de vrijheid heeft om voor gevallen waarin een van de echtgenoten in een AWBZ-instelling is opgenomen, de hoogte van de eigen bijdrage te differentiëren al naar gelang al dan niet tegen hun beider wil een wijziging in hun samenwonings-patroon is gekomen, en dat artikel 1, derde lid, aanhef en onder b, van de AWBZ daaraan niet in de weg staat. De Raad heeft voorts overwogen dat het duidelijk is dat de artikelen 5 en 6 van het - toenmalige - Bijdragebesluit AWBZ onder meer beogen om de eigen bijdrage op een lager bedrag te stellen, indien een van de echtgenoten door van zijn wil onafhankelijke omstandigheden in een AWBZ-instelling is opgenomen en de andere echtgenoot voor zich een zelfstandige huishouding in stand moet houden en derhalve voor hogere (en de AWBZ voor lagere) kosten komt te staan dan wanneer beiden in een AWBZ-instelling zouden zijn opgenomen. De Raad heeft dit oogmerk niet in strijd met de AWBZ of anderszins onrechtmatig geacht. In het gegeven dat in de bepalingen van het Bijdragebesluit AWBZ zelf dit oogmerk niet expliciet tot uitdrukking is gebracht (en in die bepalingen met name toch de termen ongehuwd en gehuwd worden gebruikt), heeft de Raad vervolgens onvoldoende grond aanwezig geacht om te oordelen dat het door de besluitgever beoogde doel niet op rechtens juiste wijze in het Bijdragebesluit AWBZ zou zijn neergelegd. Ten slotte komt uit de uitspraak van de Raad van 17 december 1987 naar voren dat telkens aan de hand van de omstandigheden van het geval moet worden beoordeeld of sprake is van een situatie ten aanzien waarvan de besluitgever heeft beoogd de eigen bijdrage op een lager bedrag te stellen.

De Raad ziet geen aanleiding om onder het Bijdragebesluit zorg anders te oordelen. Niet alleen zijn de structuur en de terminologie van het Bijdragebesluit zorg in dezen in essentie niet anders dan die van het Bijdragebesluit AWBZ, in de nota van toelichting (paragraaf 1.3) is bovendien uitdrukkelijk het hiervoor bedoelde oogmerk herhaald en wordt vermeld dat uitgangspunt is dat in geval van een echtpaar waarvan slechts één echtgenoot in een AWBZ-instelling is opgenomen, de lage eigen bijdrage is verschuldigd.

Derhalve dient in de onderhavige gedingen de vraag te worden beantwoord of in de thans voorliggende gevallen sprake is van een situatie ten aanzien waarvan de besluitgever heeft beoogd de eigen bijdrage op een lager bedrag te stellen.

Die vraag beantwoordt de Raad ontkennend. Naar het oordeel van de Raad is van een dergelijke situatie geen sprake in gevallen - als de onderhavige - waarin aan beide echtgenoten, naar aanleiding van de opname van een van hen in een AWBZ-instelling, op hun daartoe strekkende aanvraag een AOW-pensioen voor een ongehuwde is toegekend. Met die aanvraag moeten zij geacht worden te kennen hebben gegeven feitelijk als ongehuwd te willen worden beschouwd, terwijl met het aan elk van hen toegekende - hogere - AOW-pensioen voor een ongehuwde (enige) compensatie is gegeven voor de hogere kosten van het zelfstandig voortzetten van de zelfstandige huishouding. Een andere opvatting zou niet alleen onvoldoende recht doen aan het hiervoor geformuleerde oogmerk van de besluitgever, maar zou bovendien het - ongerijmde en ongewenste - gevolg hebben, dat betrokkenen de keuze voor (registratie van) hun leefvorm telkens afhankelijk zouden mogen stellen van de in financieel opzicht voor hen gunstigste uitkomst.

De Raad onderschrijft derhalve, zij het op enigszins andere gronden, de oordelen van de rechtbank Almelo en van de voorzieningenrechter van de rechtbank Utrecht, en niet het oordeel van de rechtbank Roermond.

Dat betekent dat in de gedingen met reg.nrs. 03/5090 t/m 03/5095, 03/5097 t/m 5099 en 03/5693 AWBZ de aangevallen uitspraken van de rechtbank Almelo en van de voorzieningenrechter van de rechtbank Utrecht, voorzover aangevochten, moeten worden bevestigd.

In het geding met reg.nr. 03/5292 AWBZ overweegt de Raad nog het volgende.

Uit het hiervoor overwogene volgt dat de primaire beroepsgrond van belanghebbende 10 geen doel treft.

Subsidiair is aangevoerd dat CZ in het kader van de vaststelling van de hoogte van de eigen bijdrage ten onrechte 50% van het gezamenlijke inkomen (over het jaar 2000) van belanghebbende 10 en haar echtgenoot heeft toegerekend aan belanghebbende 10. Daaromtrent heeft de rechtbank - uitdrukkelijk ten overvloede - met verwijzing naar de uitspraak van de Raad van 6 maart 2001 (gepubliceerd in RZA 2001, nr. 52, en RSV 2001, nr. 101) overwogen dat in (het stelsel van) het Bijdragebesluit zorg geen aanknopingspunten kunnen worden gevonden om die toerekening onjuist te achten.

De Raad stelt allereerst vast dat, nu de rechtbank uitdrukkelijk heeft aangegeven dat het hier een overweging ten overvloede betreft, geen sprake is van een door de rechtbank uitdrukkelijk en zonder voorbehoud verworpen beroepsgrond. Dat belanghebbende 10 daartegen geen hoger beroep heeft ingesteld, staat daarom niet in de weg aan bespreking van deze beroepsgrond door de Raad in het kader van de devolutieve werking van het hoger beroep. Vervolgens stelt de Raad vast dat, op de door de rechtbank aangegeven gronden, ook deze subsidiaire beroepsgrond geen doel treft.

Dat betekent dat de aangevallen uitspraak van de rechtbank Roermond moet worden vernietigd en het beroep van belanghebbende 10 ongegrond moet worden verklaard.

Ten slotte overweegt de Raad dat in geen van de gedingen aanleiding is voor een veroordeling in de proceskosten.

III. BESLISSING

De Centrale Raad van Beroep,

Recht doende:

in de gedingen met reg.nrs. 03/5090 t/m 03/5095, 03/5097 t/m 5099 en 03/5693 AWBZ:

Bevestigt de aangevallen uitspraken voorzover aangevochten;

in het geding met reg.nr. 03/5292 AWBZ:

Vernietigt de aangevallen uitspraak;

Verklaart het beroep ongegrond.

Aldus gewezen door mr. M.I. ’t Hooft als voorzitter en mr. drs.Th.G.M. Simons en mr. G.M.T. Berkel-Kikkert als leden, in tegenwoordigheid van mr. I.D. Veldman als griffier, en uitgesproken in het openbaar op 7 juli 2004.

(get.) M.I. ’t Hooft.

(get.) I.D. Veldman.