College van Beroep voor het bedrijfsleven, 11-06-2019, ECLI:NL:CBB:2019:232, 18/2873

Verweerder blijft bij het standpunt dat appellante geen beroep op de knelgevallenregeling van artikel 23, zesde lid, van de Msw toekomt. Verweerder heeft op basis van de gegevens van voor de uitbraak van de dierziekte (15 oktober 2013) het fosfaatrecht berekend op 7.479,8 kilogram (zonder generieke korting). Op basis van de gegevens op de peildatum 2 juli 2015 komt appellante op 7.632,8 kilogram (zonder generieke korting) fosfaatrechten. Hiermee voldoet appellante niet aan de voorwaarde dat het aantal fosfaatrechten op de peildatum minimaal 5 % lager moet zijn vastgesteld dan wanneer er rekening was gehouden met de bijzondere omstandigheid (dierziekte). Het verzoek van appellante om toekenning van extra fosfaatrechten voor 22 melk- en kalfkoeien omdat die zonder de buitengewone omstandigheid op de peildatum, 2 juli 2015, op het bedrijf gestaan zouden hebben, vat verweerder op als een verzoek om toekenning van fosfaatrechten wegens niet gerealiseerde groei. Voor niet gerealiseerde groei kunnen geen fosfaatrechten toegekend worden aangezien de dieren op de peildatum niet aanwezig waren op het bedrijf.

Hier staat de vraag centraal of verweerder terecht en op goede gronden het beroep op de knelgevallenregeling heeft afgewezen. Het College overweegt hieromtrent als volgt. Vaststaat dat de dierziekte op het bedrijf van appellante een buitengewone omstandigheid als bedoeld in artikel 23, zesde lid, van de Msw is. In gevallen als het onderhavige waar een bedrijfsgroei (tijdelijk) stagneert ten gevolge van een dergelijke buitengewone omstandigheid, is het de vraag in hoeverre het hanteren van een referentiedatum (alternatieve peildatum) voor de bepaling van de situatie “die voor een bedrijf in redelijkheid mocht worden verwacht” liggend vóór de peildatum, aangewezen is. Immers, een bedrijf in uitbreiding zal veelal niet voldoen aan de 5%-eis als het na een dip ten gevolge van een buitengewone omstandigheid de ingezette groei weer voortzet en dus een stijgende lijn laat zien in plaats van de min of meer horizontale lijn die bedrijven met een stabiel aantal dieren karakteriseert. In zijn uitspraak van 9 januari 2019 (ECLI:NL:CBB:2019:4) heeft het College over artikel 23, zesde lid, van de Msw geoordeeld dat ook in geval van (deels gerealiseerde) uitbreidingsplannen, een vergelijking tussen de bedrijfssituatie op het moment van het intreden van de buitengewone omstandigheid en de bedrijfssituatie op de peildatum moet plaatsvinden. Dat dit tot gevolg kan hebben dat de stagnatie in de groei ten gevolge van de buitengewone omstandigheid, niet meer kan worden gecompenseerd, heeft het College in die uitspraak onder ogen gezien en aanvaard. Het College heeft hiermee aangesloten bij de uitdrukkelijke wens van de wetgever om niet gerealiseerde uitbreidingen niet in aanmerking te nemen bij de vaststelling van het fosfaatrecht (zie de door verweerder aangehaalde Kamerstukken II, 2015-2016, 34532, nr.3, p. 40 “De knelgevallenvoorziening die in het wetsvoorstel is opgenomen betrekt bewust niet wat in de toekomst met de op 2 juli 2015 beschikbare productiemiddelen mogelijk zou zijn, maar kijkt naar het verleden…” en Kamerstukken II, 2016-2017, 34532, nr.7, p.47…” Het gaat er nadrukkelijk niet om een vergelijking met de toekomst te maken. Ondernemers die voornemens waren hun bedrijf uit te breiden maar die uitbreiding nog niet hadden gerealiseerd, komen niet in aanmerking voor de knelgevallenregeling”). Dat verweerder dit uitgangspunt niet alleen hanteert voor (beoogde en gerealiseerde) uitbreidingen na 2 juli 2015, maar ook van toepassing acht op niet gerealiseerde uitbreidingen op de peildatum, heeft het College in die uitspraak in lijn geacht met de bedoeling van de wetgever in het kader van de vaststelling van de situatie die in redelijkheid op het bedrijf mocht worden verwacht. De wetgever zag geen plaats om toekomstige ontwikkelingen te betrekken, teneinde verhoging van het fosfaatrecht door (nog niet verwezenlijkte) uitbreidingsplannen te voorkomen.

Uit het hiervoor overwogene volgt dat de knelgevallenregeling niet van toepassing is op een niet gerealiseerde uitbreiding op 2 juli 2015. Het College ziet geen aanleiding om hierover thans anders te oordelen. Dit betekent dat verweerder een juiste toepassing heeft gegeven aan de knelgevallenregeling en dat de beroepsgrond die hierop betrekking heeft, niet slaagt. Voor de niet gerealiseerde uitbreiding staat wel beroep op artikel 1 van het Eerste Protocol (EP) bij het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) open. In het voorliggende geval heeft appellante niet betoogd dat sprake is van een individuele en buitensporige last. Het College ziet derhalve geen aanleiding voor een toetsing aan artikel 1 EP.