Hof van Justitie EU 15-03-2001 ECLI:EU:C:2001:169

Standpunten van partijen

In haar enige grief stelt de Commissie de toepassing aan de orde van de in de circulaire van 1956 neergelegde methode voor de berekening van het administratief vermogen op voertuigen met een handbediende zesversnellingsbak of een automatische vijfversnellingsbak. Deze voertuigen, althans de meeste, worden volgens haar uit andere lidstaten ingevoerd, terwijl in Frankrijk vervaardigde voertuigen die niet over deze transmissietechnologie beschikken, maar die in de ogen van de consument niettemin gelijkwaardig zijn, zijn onderworpen aan de bepalingen van de circulaire van 1977, die het gemene recht voor de binnenlandse productie van personenauto's bevat.

Dit leidt volgens de Commissie in de regel tot een hogere belasting op voertuigen die met vernieuwende technologie zijn uitgerust en brengt mee, dat potentiële klanten van de aankoop dat deze voertuigen afzien, ten gunste van gelijksoortige of concurrerende in Frankrijk vervaardigde voertuigen, waarvan het fiscaal vermogen naar haar mening gunstiger wordt berekend. Het Franse belastingstelsel is dus niet verenigbaar met artikel 95 van het Verdrag, omdat het niet in alle gevallen vrij is van discriminerende of protectionistische gevolgen voor in andere lidstaten vervaardigde voertuigen ten opzichte van gelijksoortige of concurrerende Franse motorvoertuigen.

Volgens de Commissie hebben de Franse autoriteiten in de briefwisseling tijdens de precontentieuze procedure de nadelige invloed van de berekeningsmethode voor de bepaling van het administratief vermogen van voertuigen uit andere lidstaten waarop vernieuwende technologie is toegepast, erkend, en ook toegegeven dat de toepassing van deze formule leidde tot een hogere belasting vergeleken met gelijksoortige in Frankrijk vervaardigde voertuigen, ook al hebben zij ontkend dat in alle gevallen sprake was van hogere belasting.

De Commissie herinnert eraan, dat de circulaire van 1977 tot doel had een nieuwe berekeningsmethode voor het administratief vermogen van voertuigen in te voeren, die rekening zou houden met andere parameters, zoals het streven naar betere prestaties op het gebied van brandstofverbruik en uitstoot van schadelijke stoffen. De berekeningsformule voor het administratief vermogen van voertuigen is één keer aangepast, namelijk in 1983, om rekening te houden met technologische ontwikkelingen in verband met de productie van voertuigen met een automatische vierversnellingsbak. De Commissie verwijt de Franse autoriteiten, de circulaire van 1977 niet zodanig te hebben aangepast, dat latere technologische ontwikkelingen in aanmerking werden genomen en het toepassingsgebied ervan zich ook zou uitstrekken tot voertuigen met voorzieningen als een automatische vijfversnellingsbak of een handbediende zesversnellingsbak, die beantwoorden aan de doelstellingen van deze circulaire, met name wat het brandstofverbruik betreft. Hieruit volgt, dat de berekeningsformule van de circulaire van 1956 stelselmatig wordt toegepast op alle nieuwe in serie geproduceerde voertuigen die met een technische vernieuwing zijn uitgerust, zonder dat rekening wordt gehouden met de eigenschappen en de objectieve prestaties van genoemde voertuigen.

Volgens de Commissie kan het argument van de Franse autoriteiten, dat zij door administratieve problemen de berekeningsformule tussen 1983 en 1998 niet aan de technologische vernieuwingen hebben kunnen aanpassen, niet worden aanvaard. Volgens vaste rechtspraak van het Hof kan een lidstaat zich ter rechtvaardiging van een schending van het gemeenschapsrecht niet beroepen op problemen bij het treffen van de noodzakelijke administratieve maatregelen om een voorschrift aan te passen.

Ten slotte stelt de Commissie, dat het aan de Franse regering is om te bewijzen dat het litigieuze belastingstelsel in geen geval een discriminerende werking heeft ten opzichte van ingevoerde voertuigen. Dit bewijs is in casu niet geleverd.

Volgens de Franse regering daarentegen heeft de Commissie niet aangetoond, dat de toepassing van de circulaire van 1956 op voertuigen met vernieuwende technologie in strijd was met artikel 95 van het Verdrag.

De Franse regering erkent dat het fiscaal vermogen van voertuigen met vernieuwende technologie, die in casu aan de orde zijn, wordt berekend volgens de formule neergelegd in de circulaire van 1956. De regering erkent ook, dat de toepassing van deze formule om het administratief vermogen van deze voertuigen te berekenen, kan leiden tot een hogere belasting dan de belasting volgens de in de circulaire van 1977 vastgelegde formule, maar benadrukt dat dit nadelig effect niet stelselmatig is.

Om schending van artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag vast te stellen volstaat het volgens de Franse regering niet om, zoals de Commissie doet, onder verwijzing naar het arrest van 17 februari 1976, Rewe-Zentrale (45/75, Jurispr. blz. 181, punt 15), aan te tonen dat de toepassing van de circulaire van 1956 op voertuigen met moderne technologie ertoe leidt, zij het slechts in enkele gevallen, dat ingevoerde voertuigen zwaarder worden belast. Die rechtspraak is alleen van toepassing indien de belasting op het ingevoerde product en die op het nationale product volgens verschillende modaliteiten worden berekend, hetgeen in casu niet het geval is.

De Franse regering wijst er in dit verband op dat het criterium om te bepalen of een voertuig op basis van de circulaire van 1956 of van de circulaire van 1977 wordt belast, de toepassing van vernieuwende technologie is, namelijk een handbediende zesversnellingsbak of een automatische vijfversnellingsbak, en niet de vraag of het een ingevoerd of een in Frankrijk vervaardigd voertuig betreft. Voorts worden de meeste voertuigen met vernieuwende technologie weliswaar ingevoerd, maar worden sommige in Frankrijk vervaardigd. Twee versies van de Peugeot 306 zijn met een handbediende zesversnellingsbak uitgerust, alsook twee versies van de „berlinette” en één versie van de „barquette” van het merk Hommel.

Overigens stelt de Franse regering, dat zelfs indien alle voertuigen met vernieuwende technologie ingevoerde voertuigen waren, het belastingstelsel niet als discriminerend zou kunnen worden beschouwd op de enkele grond dat alleen ingevoerde producten, met name afkomstig uit andere lidstaten, zwaarder worden belast. Er is pas sprake van schending van artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag, indien de Commissie bewijst, dat de consument door de toepassing van de formule neergelegd in de circulaire van 1956 op voertuigen met innoverende technologie ervan afziet ingevoerde voertuigen te kopen en wordt gestimuleerd om gelijksoortige, in Frankrijk vervaardigde voertuigen te kiezen. De economische en sociale werkelijkheid geeft redenen om aan te nemen dat de consument die wordt ontmoedigd een model met innoverende technologie te kopen, zijn keuze op een ander voertuig van hetzelfde merk — dus meestal een ingevoerd voertuig — zal laten vallen, en niet noodzakelijkerwijze op een in het binnenland vervaardigd voertuig. De protectionistische werking is derhalve niet aangetoond.

Beoordeling door het Hof

Volgens vaste rechtspraak is een belastingstelsel slechts verenigbaar met artikel 95 van het Verdrag indien het zodanig is ingericht, dat het in alle gevallen is uitgesloten, dat ingevoerde producten zwaarder worden belast dan gelijksoortige binnenlandse producten (zie arrest van 3 februari 2000, Dounias, C-228/98, Jurispr. blz. I-577, punt 41, en aldaar aangehaalde rechtspraak).

Om na te gaan of het door de Commissie aan de orde gestelde belastingstelsel verenigbaar is met artikel 95 van het Verdrag, moet in de eerste plaats worden bepaald, in hoeverre in Frankrijk vervaardigde voertuigen en ingevoerde voertuigen die met een vernieuwende technologie zijn uitgerust, als gelijksoortig kunnen worden beschouwd.

Bij de beoordeling van de gelijksoortigheid waarop het in artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag neergelegde verbod is gebaseerd, moet worden onderzocht of de betrokken producten soortgelijke eigenschappen vertonen en aan dezelfde behoeften van de consument voldoen (arrest van 4 maart 1986, Commissie/Denemarken, 106/84, Jurispr. blz. 833, punt 15).

Bovendien heeft het Hof in punt 28 van het arrest Tarantik, reeds aangehaald, geoordeeld, dat producten als auto's gelijksoortig zijn in de zin van artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag, wanneer zij zich door hun eigenschappen en door de behoeften waarin zij voorzien, in een concurrentieverhouding bevinden, en dat de mededinging tussen twee modellen afhangt van de mate waarin zij voldoen aan een aantal vereisten op het punt van, onder meer, prijs, afmetingen, comfort, prestaties, verbruik, duurzaamheid en betrouwbaarheid.

Aangezien de in de rechtspraak vastgelegde criteria voor gelijksoortigheid niet alleen de technische uitrusting van de voertuigen betreffen, kunnen ook andere kenmerken in aanmerking komen. Bijgevolg kunnen voertuigen van verschillende merken, ongeacht of zij een handbediende zesversnellingsbak of een automatische vij f versnellingsbak hebben, in de ogen van de consument gelijksoortige voertuigen zijn in de zin van artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag, zoals uitgelegd in het arrest Tarantik, reeds aangehaald.

Het begrip gelijksoortige binnenlandse voertuigen kan daarom niet worden beperkt tot in Frankrijk vervaardigde voertuigen waarop een van de vernieuwende technologieën is toegepast waarop door de Commissie in het onderhavige beroep wordt gedoeld. Om overeenkomstige redenen kan het argument van de Franse regering, dat de consument die door het vooruitzicht op een hogere belasting ervan afziet een voertuig met vernieuwende technologie te kopen, een voertuig van hetzelfde merk zal kiezen, niet worden aanvaard.

In de tweede plaats dient te worden onderzocht, of ingevoerde voertuigen met vernieuwende technologie hoger worden belast dan gelijksoortige binnenlandse voertuigen.

Dat voertuigen met een vernieuwende technologie als in het onderhavige beroep bedoeld, meestal ingevoerde voertuigen zijn, wordt niet betwist. Zo blijkt uit de cijfers die de Franse regering in antwoord op de schriftelijke vragen van het Hof heeft verstrekt, dat alle voertuigen met een automatische vijfversnellingsbak en de overgrote meerderheid, zo niet vrijwel de totaliteit, van de voertuigen met een handbediende zesversnellingsbak, ingevoerde voertuigen zijn, waarop de circulaire van 1956 van toepassing is.

Voor het overige staat vast dat in de meeste gevallen de toepassing van de berekeningsformule van de circulaire van 1956 om het administratief vermogen van een voertuig te bepalen, nadelig blijkt voor de eigenaren van de betreffende voertuigen, aangezien zij leidt tot een hogere belasting dan die welke uit toepassing van de in de circulaire van 1977 neergelegde berekeningswijze voor het administratief vermogen zou voortvloeien. De Franse regering betwist overigens niet, dat de toepassing van de circulaire van 1956 fiscaal nadelige gevolgen voor auto-eigenaren kan hebben.

Herhaaldelijk is vastgesteld, dat artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag wordt geschonden, wanneer de belasting op het ingevoerde product en die op het gelijksoortige binnenlandse product op verschillende wijze en volgens verschillende modaliteiten worden berekend, waardoor het ingevoerde product, zij het ook slechts in bepaalde gevallen, hoger wordt belast (zie arrest van 23 oktober 1997, Commissie/Griekenland, C-375/95, Jurispr. blz. I-5981, punt 20, en de aldaar aangehaalde rechtspraak).

Voorzover in het Franse belastingstelsel de circulaire van 1956 wordt toegepast voor de berekening van het administratief vermogen van met vernieuwende technologie uitgeruste voertuigen, die meestal ingevoerde voertuigen zijn, sluit het niet in alle gevallen uit dat ingevoerde voertuigen hoger worden belast dan binnenslands vervaardigde voertuigen die als gelijksoortig kunnen worden beschouwd.

Mitsdien moet worden vastgesteld, dat de Franse Republiek de krachtens artikel 95, eerste alinea, van het Verdrag op haar rustende verplichtingen niet is nagekomen, door een regeling te handhaven en toe te passen die voorziet in de toepassing van een formule voor de berekening van het administratief vermogen die nadelig is voor voertuigen met een handbediende zesversnellingsbak en voertuigen met een automatische vijfversnellingsbak en die voor in andere lidstaten vervaardigde voertuigen discriminerende of protectionistische gevolgen heeft ten opzichte van gelijksoortige binnenslands vervaardigde voertuigen.