Arrest van het Hof van 13 maart 1979.

1BIJ BESCHIKKING VAN 22 MAART 1978 , INGEKOMEN TEN HOVE OP 12 APRIL DAAROPVOLGENDE , HEEFT HET FINANZGERICHT HAMBURG KRACHTENS ARTIKEL 177 EEG-VERDRAG EEN AANTAL VRAGEN GESTELD OVER DE UITLEGGING VAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG BETREFFENDE NATIONALE MONOPOLIES VAN COMMERCIELE AARD IN VERBAND MET DE ARTIKELEN 92 EN 93 INZAKE STEUNREGELINGEN , EN VAN ARTIKEL 2 , LID 1 , VAN BESLUIT NR . 70/549 VAN DE RAAD VAN 29 SEPTEMBER 1970 INZAKE DE ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE MET DE EEG ( PB L 282 VAN 1970 , BLZ . 83 ). DAARBIJ GAAT HET OM DE VRAAG OF DE FISCALE BEHANDELING VAN IN DE BONDSREPUBLIEK DUITSLAND INGEVOERD GEDISTILLEERD NA DE INWERKINGTREDING VAN HET ' ' GESETZ ZUR ANDERUNG DES GESETZES UBER DAS BRANNTWEINMONOPOL ' ' VAN 2 MEI 1976 ( BGBL . I , NR . 50 , VAN 7 MEI 1976 , BLZ . 1145 ) VERENIGBAAR IS MET HET GEMEENSCHAPSRECHT .

2VERZOEKSTER IN HET HOOFDGEDING PRODUCEERT EN VERHANDELT GEDISTILLEERD . IN HET HIERBEDOELDE TIJDVAK BRACHT ZIJ IN DE BONDSREPUBLIEK DUITSLAND INGEVOERD GEDISTILLEERD VAN VERSCHILLENDE HERKOMST IN DE HANDEL , AFKOMSTIG UIT DE GEMEENSCHAP EN UIT DERDE LANDEN , GEDEELTELIJK ONVERWERKT , GEDEELTELIJK VERSNEDEN . NA DE INWERKINGTREDING VAN DE WET VAN 2 MEI 1976 WERD OVER DIT GEDISTILLEERD EEN BRANNTWEINSTEUER GEHEVEN VAN DM 1 650/HL ETHYLALCOHOL ; DEZE BELASTING IS OP UNIFORME WIJZE , ZIJ HET ONDER VERSCHILLENDE BENAMINGEN , VAN TOEPASSING OP ZOWEL BINNENLANDS ALS INGEVOERD GEDISTILLEERD .

3VOLGENS VERZOEKSTER IS DEZE GELIJKHEID VAN BEHANDELING ECHTER SLECHTS SCHIJNBAAR : UIT DE VOORSTUKKEN VAN DE WET VAN 2 MEI 1976 ZOU BLIJKEN DAT DE VERHOGING VAN HET BELASTINGTARIEF VAN DM 1 500/HL TOT DM 1 650/HL UITSLUITEND TEN DOEL HAD , HET MONOPOLIEBESTUUR IN STAAT TE STELLEN DE VERLIEZEN TE DEKKEN DIE HET GEVOLG ZIJN VAN HET FEIT DAT ER EEN AANZIENLIJK VERSCHIL WAS ONTSTAAN TUSSEN ENERZIJDS DE AANKOOPPRIJS DIE WETTELIJK VERPLICHT IS AAN PRODUCENTEN VAN ONDER HET MONOPOLIE VALLEND GEDISTILLEERD TE BETALEN , EN ANDERZIJDS DE PRIJS VAN DITZELFDE GEDISTILLEERD BIJ VERKOOP AAN DE VERBRUIKERS , ZOALS DEZE NA ' S HOFS ARRESTEN VAN 17 FEBRUARI 1976 ( ZAAK 45/75 , REWE , EN ZAAK 91/75 , MIRITZ , JURISPR . 1976 , BLZ . 181 EN 217 ) OP DE MARKT TOT STAND IS GEKOMEN . ONDANKS DE GELIJKE VERHOGING VAN HET BELASTINGTARIEF BIJ DE WET VAN 2 MEI 1976 , ZOU HET STELSEL IN DE PRAKTIJK DUS EROP NEERKOMEN DAT INGEVOERD GEDISTILLEERD DE LAST DRAAGT VAN DE OMVANGRIJKE STEUN DIE VOOR BINNENLANDS GEDISTILLEERD WORDT VERLEEND . DAARMEE ZOU ZIJN VOLDAAN AAN DE VOORWAARDEN WAARONDER VOLGENS HET HOF EEN NATIONALE HEFFING , OOK AL LIJKT ZIJ NIET DISCRIMINEREND , TOCH KAN WORDEN AANGEMERKT ALS EEN IN HET VERDRAG VERBODEN HEFFING VAN GELIJKE WERKING ALS EEN DOUANERECHT ; VERZOEKSTER VERWIJST TEN DEZE NAAR ' S HOFS ARRESTEN VAN 25 MEI 1977 ( ZAAK 77/76 , CUCCHI , EN ZAAK 105/76 , INTERZUCCHERI , JURISPR . 1977 , BLZ . 987 EN 1029 ). VOLGENS VERZOEKSTER WORDEN DUSDOENDE DE VOORRECHTEN VAN HET ALCOHOLMONOPOLIE GEWOON MET ANDERE MIDDELEN IN STAND GEHOUDEN . DERHALVE ZOU TOEPASSING VAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG EN MET NAME VAN ARTIKEL 37 , LID 2 , GERECHTVAARDIGD ZIJN , INGEVOLGE WELKE BEPALING DE LID-STATEN ZICH ERVAN ONTHOUDEN ENIGE NIEUWE MAATREGEL TE TREFFEN WELKE TEGEN DE IN LID 1 VERMELDE BEGINSELEN INDRUIST OF DE DRAAGWIJDTE VAN DE ARTIKELEN INZAKE DE AFSCHAFFING DER DOUANERECHTEN TUSSEN DE LID-STATEN BEPERKT .

4VERWEERSTER IN HET HOOFDGEDING , DE DUITSE DOUANE , BETOOGT DAT HET BRANNTWEINMONOPOL ZODANIG IS GEREORGANISEERD , DAT HET NU NOG SLECHTS DE FUNCTIE VAN EEN NATIONALE MARKTORDENING VERVULT EN DE INVOER VAN GEDISTILLEERD NIET MEER CONTROLEERT OF STUURT . HET INDIRECTE VERBAND TUSSEN DE TOEPASSING VAN EEN HEFFING BIJ INVOER EN DE FINANCIERING VAN EEN NATIONALE ECONOMISCHE ACTIVITEIT VOLSTAAT NIET OM DEZE HEFFING HET KARAKTER VAN EEN ONGEOORLOOFDE BELASTING OF STEUNMAATREGEL TE GEVEN .

5MET HET OOG OP DE OPLOSSING VAN DEZE GESCHILPUNTEN HEEFT HET FINANZGERICHT HET HOF DE VOLGENDE VRAGEN GESTELD :

1 . IS ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG EEN LEX SPECIALIS TEN OPZICHTE VAN DE ARTIKELEN 92 EN 93 EEG-VERDRAG , IN DIE ZIN DAT OVERHEIDSMAATREGELEN DIE GEVOLGEN HEBBEN VOOR HET GOEDERENVERKEER TUSSEN DE LID-STATEN OF EVENTUEEL TUSSEN LID-STATEN EN DERDE LANDEN , OOK AAN ARTIKEL 37 MOETEN WORDEN GETOETST WANNEER BIJ DIE MAATREGELEN ONDER MEER EEN STAATSSTEUN IS INGESTELD?

2 . ZO JA :

A ) MOET ARTIKEL 37 , LID 2 , JUNCTO LID 1 , EERSTE ALINEA , EEG-VERDRAG BETREFFENDE HET VERBOD VAN DISCRIMINATIE TUSSEN DE ONDERDANEN DER LID-STATEN TEN AANZIEN VAN DE VOORZIENINGS- EN AFZETVOORWAARDEN , ALDUS WORDEN UITGELEGD , DAT HET OOK TOEPASSELIJK IS OP OVERHEIDSMAATREGELEN TOT INVOERING VAN EEN GELIJKE VERHOGING VAN DE VERBRUIKSBELASTING VOOR INGEVOERDE EN BINNENLANDSE WAREN , WAARVAN DE BIJ DE ALGEMENE MIDDELEN GEVOEGDE OPBRENGST INDIRECT BESTEMD IS TER DEKKING VAN DE VERLIEZEN VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD , WELKE VERLIEZEN ONTSTAAN DOORDAT AAN BEPAALDE PRODUCENTEN EEN , GEZIEN DE MARKTSITUATIE IN DE GEMEENSCHAP , TE HOGE PRIJS WORDT BETAALD TERWIJL DE VERKOOPPRIJZEN VOOR DE ALDUS TE DUUR GEKOCHTE PRODUKTEN ZIJN VERLAAGD?

B ) MOET ARTIKEL 37 , LID 2 , EEG-VERDRAG BETREFFENDE HET VERBOD VAN MAATREGELEN DIE DE DRAAGWIJDTE VAN DE ARTIKELEN INZAKE DE AFSCHAFFING VAN DE DOUANERECHTEN BEPERKEN , ALDUS WORDEN UITGELEGD , DAT DAARONDER OOK MAATREGELEN ALS BEDOELD IN VRAAG 2 , SUB A ), VALLEN?

C ) KAN OOK DEGENE DIE DOOR EEN GELIJKE VERHOGING VAN DE VERBRUIKSBELASTING VOOR INGEVOERDE EN BINNENLANDSE WAREN WORDT GETROFFEN , AAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG RECHTSTREEKS SUBJECTIEVE EN DOOR DE NATIONALE RECHTER TE HANDHAVEN RECHTEN ONTLENEN , WANNEER DIE BELASTINGVERHOGING OP ZICH BESCHOUWD WEL , DOCH IN HAAR SAMENHANG MET ANDERE MAATREGELEN NIET VERENIGBAAR IS MET HET EEG-VERDRAG?

D ) IS ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG OOK TOEPASSELIJK OP MAATREGELEN DIE DE INVOER UIT DERDE LANDEN BETREFFEN , EN ZO JA , OP WELKE VOORWAARDEN?

3 . ZO DE HEFFING VAN DE VERBRUIKSBELASTING EEN HEFFING VAN GELIJKE WERKING ALS EEN DOUANERECHT IS EN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG NIET GELDT VOOR INVOEREN UIT DERDE LANDEN , VERLEENT DAN ARTIKEL 2 , LID 1 , VAN HET BESLUIT VAN DE RAAD VAN 29 SEPTEMBER 1970 INZAKE DE ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE MET DE EUROPESE ECONOMISCHE GEMEENSCHAP ( PB L 282 VAN 1970 , BLZ . 83 ) RECHTSTREEKS SUBJECTIEVE RECHTEN DIE DE NATIONALE RECHTERLIJKE INSTANTIES HEBBEN TE HANDHAVEN?

DE EERSTE VRAAG

6DE EERSTE VRAAG KOMT EROP NEER , OF EEN OVERHEIDSMAATREGEL DIE VERBAND HOUDT MET DE ACTIVITEITEN VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD , WAANNEER ZIJ RAAKT AAN HET VRIJ VERKEER VAN GOEDEREN , ZICH EVENTUEEL AAN HET DISCRIMINATIEVERBOD VAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG ONTTREKT DOORDAT ZIJ ONDER MEER EEN STEUN IN DE ZIN VAN DE ARTIKELEN 92 EN 93 BEHELST .

7ZOWEL DE REGERING VAN DE BONDSREPUBLIEK DUITSLAND ALS DE COMMISSIE HEBBEN TWIJFEL UITGESPROKEN OVER DE TOEPASSELIJKHEID VAN ARTIKEL 37 IN HET VOOR HET FINANZGERICHT AANHANGIGE GEDING . VOLGENS DE DUITSE REGERING HEEFT DE WET VAN 2 MEI 1976 AANPASSING VAN HET DUITSE BRANNTWEINMONOPOL IN DE ZIN VAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG TEN DOEL . DOOR DEZE WET IMMERS IS HET TOT DUSVER BESTAANDE INVOERMONOPOLIE OPGEHEVEN EN DE PRIJSCOMPENSATIE AFGESCHAFT , ZODAT HET MONOPOLIE THANS NOG UITSLUITEND ALS MARKTORDENING FUNGEERT . DAARTOE KOOPT HET DE NATIONALE PRODUKTIE TEGEN KOSTENDEKKENDE PRIJZEN OP EN VERKOOPT ZE NA BEWERKING TEGEN EEN PRIJS DIE DOOR DE MARKT WORDT BEPAALD . DE COMMISSIE BETOOGT DAT ARTIKEL 37 AAN HET EIND VAN DE OVERGANGSPERIODE , NA DE AANPASSING VAN DE NATIONALE MONOPOLIES VAN COMMERCIELE AARD OVEREENKOMSTIG DIT ARTIKEL , IS UITGEWERKT , EN DAT OP DIT GEBIED VOORTAAN ENERZIJDS DE VERDRAGSBEPALINGEN BETREFFENDE HET VRIJE VERKEER VAN GOEDEREN EN ANDERZIJDS ARTIKEL 95 BETREFFENDE DE NIET-DISCRIMINERENDE HEFFING VAN BINNENLANDSE BELASTINGEN VAN TOEPASSING ZIJN .

8ARTIKEL 37 VERLANGT NIET DE VOLLEDIGE AFSCHAFFING VAN NATIONALE MONOPOLIES VAN COMMERCIELE AARD , DOCH EEN DUSDANIGE AANPASSING DAARVAN , DAT ELKE DISCRIMINATIE TUSSEN DE ONDERDANEN VAN DE LID-STATEN , WAT DE VOORWAARDEN VAN DE VOORZIENING EN AFZET BETREFT , IS UITGESLOTEN . VOORTS BEPAALT LID 2 DAT HET OPTREDEN VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE NIET MAG LEIDEN TOT HERINVOERING VAN BESCHERMENDE DOUANERECHTEN OF VAN KWANTITATIEVE BEPERKINGEN IN HET INTRACOMMUNAUTAIRE HANDELSVERKEER . ARTIKEL 37 BLIJFT VAN TOEPASSING IN ALLE GEVALLEN WAARIN , OOK NA DE IN HET VERDRAG VERLANGDE AANPASSING , DE UITOEFENING VAN DE EXCLUSIEVE RECHTEN VAN EEN OVERHEIDSMONOPOLIE LEIDT TOT EEN IN DIT ARTIKEL VERBODEN DISCRIMINATIE OF BEPERKING . IN EEN GEVAL ALS HET ONDERHAVIGE , WAARIN HET GAAT OM EEN ACTIVITEIT VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE , DIE SPECIFIEK VERBAND HOUDT MET DE UITOEFENING DOOR DAT MONOPOLIE VAN EEN EXCLUSIEF RECHT TOT AANKOOP , VERWERKING EN VERKOOP VAN GEDISTILLEERD , KAN MITSDIEN DE TOEPASSELIJKHEID VAN ARTIKEL 37 NIET WORDEN UITGESLOTEN . HET IS DUS VOLKOMEN TERECHT DAT DE NATIONALE RECHTER VRAAGT TE WORDEN VOORGELICHT OVER DE VERHOUDING TUSSEN DIT ARTIKEL EN DE VERDRAGSBEPALINGEN BETREFFENDE STAATSSTEUN , WAAR IMMERS HET OPTREDEN VAN HET MONOPOLIE TEN NAUWSTE SAMENHANGT MET DE STEUN AAN BEPAALDE CATEGORIEEN PRODUCENTEN DOOR MIDDEL VAN WETTELIJK GEGARANDEERDE AANKOOPPRIJZEN .

9EEN VERGELIJKING VAN ARTIKEL 37 MET DE ARTIKELEN 92 EN 93 LEERT DAT DEZE BEPALINGEN HETZELFDE DOEL HEBBEN : ZIJ MOETEN VERHINDEREN DAT DE BEIDE INTERVENTIEVORMEN DIE EEN LID-STAAT TER BESCHIKKING STAAN , NAMELIJK HET OPTREDEN VAN EEN OVERHEIDSMONOPOLIE DAN WEL TOEKENNING VAN STEUN , LEIDEN TOT VERVALSING VAN DE MEDEDINGINGSVOORWAARDEN OP DE GEMEENSCHAPPELIJKE MARKT OF TOT DISCRIMINATIE VAN DE PRODUCENTEN OF HANDELAREN VAN ANDERE LID-STATEN . VOOR DEZE BEPALINGEN GELDEN ECHTER VERSCHILLENDE TOEPASSINGSVOORWAARDEN , DIE SPECIFIEK ZIJN VOOR ELK DER BEIDE VORMEN VAN OVERHEIDSMAATREGELEN WAAROP ZIJ BETREKKING HEBBEN ; BOVENDIEN HEBBEN ZIJ UITEENLOPENDE RECHTSGEVOLGEN , VOORAL OMDAT DE ARTIKELEN 92 EN 93 VEEL PLAATS INRUIMEN AAN HET INGRIJPEN VAN DE COMMISSIE , TERWIJL ARTIKEL 37 RECHTSTREEKS TOEPASSING DIENT TE VINDEN . EEN VIA EEN OVERHEIDSMONOPOLIE TEN UITVOER GELEGDE MAATREGEL DIE TEGELIJKERTIJD ALS EEN STEUNMAATREGEL IN DE ZIN VAN ARTIKEL 92 KAN WORDEN BESCHOUWD , VALT DUS ZOWEL ONDER DE BEPALINGEN VAN ARTIKEL 37 ALS ONDER DIE BETREFFENDE STEUNMAATREGELEN VAN STATEN . HIERUIT VOLGT DAT DE ACTIVITEITEN VAN EEN OVERHEIDSMONOPOLIE NIET DESWEGE AAN DE WERKING VAN ARTIKEL 37 ZIJN ONTTROKKEN , OMDAT ZIJ TEVENS ALS STEUN IN DE ZIN VAN HET VERDRAG KUNNEN WORDEN AANGEMERKT . BIJ GEVOLG ZIJN IN ALLE GEVALLEN WAARIN DE HANDELSREGELING VOOR EEN PRODUKT , ZOALS GEDISTILLEERD , DE TUSSENKOMST VAN EEN , KRACHTENS HAAR UITSLUITEND RECHT OPTREDEND , OVERHEIDSMONOPOLIE INHOUDT , DE BIJZONDERE BEPALINGEN VAN ARTIKEL 37 VAN TOEPASSING ; DIT GELDT OOK WANNEER DE BETREKKINGEN TUSSEN HET MONOPOLIE EN DE PRODUCENTEN BIJ VOORBEELD DOOR STEUNVERLENING WORDEN GEKENMERKT .

10OP DE EERSTE VRAAG MOET DERHALVE WORDEN GEANTWOORD , DAT ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG EEN LEX SPECIALIS IS TEN OPZICHTE VAN DE ARTIKELEN 92 EN 93 VAN HET VERDRAG , IN DIE ZIN DAT OVERHEIDSMAATREGELEN DIE VERBAND HOUDEN MET DE UITOEFENING VAN EEN UITSLUITEND RECHT DOOR EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD , OOK DAN AAN DE VEREISTEN VAN ARTIKEL 37 MOETEN WORDEN GETOETST , WANNEER DAARBIJ EEN STAATSSTEUN IS INGESTELD TEN BEHOEVE VAN DE PRODUCENTEN DIE AAN HET MONOPOLIE ZIJN ONDERWORPEN .

11GEZIEN DIT ANTWOORD IS HET NIET NODIG IN TE GAAN OP DE VRAAG IN HOEVERRE DE BEPALINGEN VAN DE ARTIKELEN 92 EN 93 TOEPASSELIJK ZIJN OP DE PRODUKTIE VAN EN DE HANDEL IN LANDBOUWPRODUKTEN ZOALS GEDISTILLEERD , WAARVOOR NOG GEEN GEMEENSCHAPPELIJKE MARKTORDENING BESTAAT .

DE TWEEDE VRAAG

12IN HET EERSTE EN HET TWEEDE ONDERDEEL VAN DE TWEEDE VRAAG WORDT GEVRAAGD OF ARTIKEL 37 , LEDEN 1 EN 2 , ZICH VERZET TEGEN EEN VERHOGING VAN EEN VERBRUIKSBELASTING , WANNEER DEZE - OFSCHOON OP ZICHZELF NIET DISCRIMINEREND - DUSDANIG IS INGERICHT , DAT DE DAARMEE VERKREGEN EXTRA OPBRENGST BESTEMD IS TER DEKKING VAN DE VERLIEZEN VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE , DIE ONTSTAAN DOORDAT HET VERPLICHT IS DE PRODUCENTEN EEN GEGARANDEERDE KOOPPRIJS TE BETALEN DIE HOGER IS DAN DE VERKOOPPRIJS OP DE MARKT .

13HIERMEE WORDT EIGENLIJK BEDOELD TE VRAGEN OF DE COMBINATIE VAN EEN STEUNREGELING MET HET OPTREDEN VAN EEN OVERHEIDSMONOPOLIE , HIERIN BESTAANDE DAT DE PRODUCENTEN EEN AANKOOPPRIJS WORDT GEGARANDEERD DIE HOGER IS DAN DE MARKTPRIJS , EEN SCHENDING VAN DE VERBODSBEPALINGEN VAN ARTIKEL 37 KAN OPLEVEREN . TEN DEZE MOET WORDEN OPGEMERKT DAT IN EEN GEVAL ALS HET ONDERHAVIGE ER GEEN CAUSAAL VERBAND BESTAAT TUSSEN HET BEDRAG VAN DE STEUN , DIE IN DE VORM VAN EEN GEGARANDEERDE AANKOOPPRIJS AAN DE PRODUCENT WORDT VERLEEND , EN DE VERKOOPPRIJS , AANGEZIEN DE PRODUCENT DIE DE STEUN ONTVANGT , TEN GEVOLGE VAN DE TUSSENPOSITIE VAN HET MONOPOLIE VOLSTREKT GEEN TOEGANG TOT DE MARKT HEEFT EN DE VERKOOPPRIJS AAN DE VERBRUIKER DOOR HET MONOPOLIE AUTONOOM WORDT VASTGESTELD , OP GRONDEN ONTLEEND AAN ZIJN VERKOOPPOLITIEK EN ONAFHANKELIJK VAN DE BESTEMMING EN DE HOOGTE VAN DE STEUN . ANDERS DAN DE ARTIKELEN 92 EN 93 EEG-VERDRAG , BIJ DE TOEPASSING WAARVAN DE ECONOMISCHE GEVOLGEN VAN EEN STAATSSTEUN ALS ZODANIG IN AANMERKING MOETEN WORDEN GENOMEN , BEOOGT ARTIKEL 37 DE VERKOOPPOLITIEK VAN EEN OVERHEIDSMONOPOLIE ONDERGESCHIKT TE MAKEN AAN DE VEREISTEN VAN HET VRIJE VERKEER VAN GOEDEREN EN DE GELIJKHEID VAN KANSEN DIE AAN UIT ANDERE LID-STATEN INGEVOERDE PRODUKTEN MOET WORDEN GEWAARBORGD . AAN DEZE GELIJKHEID VAN KANSEN ZOU AFBREUK WORDEN GEDAAN WANNEER DE DOOR HET MONOPOLIE TOEGEPASTE VERKOOPPRIJS VOOR BINNENLANDS GEDISTILLEERD NIET ENKEL LAGER ZOU BLIJKEN TE ZIJN DAN DE AAN DE PRODUCENT GEWAARBORGDE KOOPPRIJS , DOCH OOK LAGER DAN DE PRIJS VOOR BELASTING VAN UIT EEN ANDERE LID-STAAT INGEVOERD GEDISTILLEERD VAN VERGELIJKBARE KWALITEIT .

14MITSDIEN MOET OP DE EERSTE TWEE ONDERDELEN VAN DE TWEEDE VRAAG WORDEN GEANTWOORD , DAT HET ONVERENIGBAAR ZOU ZIJN MET ARTIKEL 37 , LID 1 , EEG-VERDRAG WANNEER EEN NATIONAAL MONOPOLIE EEN PRODUKT ZOALS GEDISTILLEERD MET BEHULP VAN OPENBARE MIDDELEN IN DE HANDEL BRENGT TEGEN EEN PRIJS DIE ABNORMAAL LAAG IS IN VERGELIJKING MET DE PRIJS VOOR BELASTING VAN UIT EEN ANDERE LID-STAAT INGEVOERDE GEDISTILLEERDE DRANKEN VAN VERGELIJKBARE KWALITEIT . HET IS DE TAAK VAN DE NATIONALE RECHTER DE FEITEN AAN DEZE CRITERIA TE TOETSEN .

15IN OVEREENSTEMMING MET HET VOORGAANDE MOET HET DERDE ONDERDEEL VAN DE TWEEDE VRAAG WORDEN GELEZEN IN DEZE ZIN , DAT WORDT GEVRAAGD OF ARTIKEL 37 RECHTSTREEKS RECHTEN VERLEENT AAN DEGENEN DIE NADEEL ONDERVINDEN VAN EEN PRIJSBELEID DAT OP DE DOOR DE VERWIJZENDE RECHTER OMSCHREVEN WIJZE DOOR EEN OVERHEIDSMONOPOLIE OP DE MARKT WORDT GEVOERD .

16ARTIKEL 37 GAAT UIT VAN HET BEGINSEL DAT IEDERE DISCRIMINATIE TUSSEN DE ONDERDANEN VAN DE LID-STATEN , WAT DE VOORWAARDEN VAN VOORZIENING EN AFZET BETREFT VOOR PRODUKTEN WAARVOOR IN EEN LID-STAAT EEN NATIONAAL MONOPOLIE BESTAAT , IS VERBODEN . IN EEN SITUATIE ZOALS DIE WELKE HET FINANZGERICHT TER BEOORDELING IS VOORGELEGD , HEEFT DE RECHTER DE MOGELIJKHEID DE VERKOOPPRIJS VAN DOOR HET MONOPOLIE IN DE HANDEL GEBRACHT GEDISTILLEERD TE VERGELIJKEN MET DE PRIJS DIE EEN HANDELAAR BIJ INVOER OP HET GRONDGEBIED VAN DE LID-STAAT VOOR VERGELIJKBARE PRODUKTEN MOET BETALEN . WANNEER EEN EVENTUELE DISCRIMINERENDE WERKING TEN GUNSTE VAN DE NATIONALE PRODUKTIE EN TEN KOSTE VAN INGEVOERDE PRODUKTEN MET ALLE GEWENSTE NAUWKEURIGHEID KAN WORDEN VASTGESTELD , STAAT HET BUITEN TWIJFEL DAT ARTIKEL 37 IN ZO ' N GEVAL DE PARTICULIEREN RECHTEN VERLEENT DIE DE NATIONALE RECHTERLIJKE INSTANTIES MOETEN HANDHAVEN .

17OP HET DERDE ONDERDEEL VAN DE TWEEDE VRAAG MOET DERHALVE WORDEN GEANTWOORD , DAT DEGENE DIE DE FINANCIELE GEVOLGEN ONDERVINDT VAN EEN DISCRIMINATIE DIE VOORTVLOEIT UIT EEN ABNORMALE VERLAGING VAN DE DOOR EEN NATIONAAL MONOPOLIE MET BEHULP VAN OPENBARE MIDDELEN TOEGEPASTE VERKOOPPRIJS , AAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG RECHTEN KAN ONTLENEN DIE DE NATIONALE RECHTERLIJKE INSTANTIES MOETEN HANDHAVEN .

18IN HET VIERDE ONDERDEEL VAN DE TWEEDE VRAAG WORDT GEVRAAGD OF ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG OOK TOEPASSELIJK IS OP MAATREGELEN DIE DE INVOER UIT DERDE LANDEN BETREFFEN .

19ARTIKEL 37 BEHOORT TOT HET TWEEDE DEEL , TITEL I , HOOFDSTUK 2 VAN HET VERDRAG , BETREFFENDE ' ' AFSCHAFFING VAN DE KWANTITATIEVE BEPERKINGEN TUSSEN DE LID-STATEN ' ' . ZOWEL UIT DE TEKST VAN DEZE BEPALING ALS UIT ZIJN PLAATS IN HET STELSEL VAN HET VERDRAG BLIJKT DAT ARTIKEL 37 TOT DOEL HEEFT HET VRIJE VERKEER VAN GOEDEREN BINNEN DE GEMEENSCHAP EN DE INSTANDHOUDING VAN NORMALE MEDEDINGINGSVOORWAARDEN TUSSEN DE ECONOMIEEN DER LID-STATEN TE BEVORDEREN INGEVAL IN EEN DER LID-STATEN VOOR EEN BEPAALD PRODUKT EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD BESTAAT . DE BEPALINGEN VAN DIT ARTIKEL KUNNEN DUS NIET WORDEN TOEGEPAST OP UIT DERDE LANDEN INGEVOERDE PRODUKTEN , WANT DE INVOERREGELING VOOR DEZE PRODUKTEN VALT NIET ONDER DE BEPALINGEN BETREFFENDE DE INTERNE MARKT , DOCH ONDER DIE BETREFFENDE DE HANDELSPOLITIEK .

20OP HET VIERDE ONDERDEEL VAN DE TWEEDE VRAAG MOET MITSDIEN WORDEN GEANTWOORD DAT DE WERKINGSSFEER VAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG ZICH NIET UITSTREKT TOT MAATREGELEN DIE DE INVOER VAN GOEDEREN UIT DERDE LANDEN BETREFFEN .

DE DERDE VRAAG

21MET DEZE VRAAG VERZOEKT HET FINANZGERICHT TE WORDEN VOORGELICHT OVER DE DRAAGWIJDTE VAN ARTIKEL 2 VAN BESLUIT NR . 70/549/EEG VAN DE RAAD VAN 29 SEPTEMBER 1970 INZAKE DE ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE MET DE EUROPESE ECONOMISCHE GEMEENSCHAP , WELK ARTIKEL BEPAALT DAT PRODUKTEN VAN OORSPRONG UIT DE BEDOELDE LANDEN EN GEBIEDEN ' ' MET VRIJDOM VAN DOUANERECHTEN EN HEFFINGEN VAN GELIJKE WERKING IN DE GEMEENSCHAP MOGEN WORDEN INGEVOERD ' ' .

22BESLUIT NR . 70/549 - AANGENOMEN DAT HET VAN TOEPASSING IS OP DE IMPORTEN IN GEDING - HEEFT ONDER MEER TOT DOEL DE BEPALINGEN BETREFFENDE HET VRIJE VERKEER VAN GOEDEREN BINNEN DE GEMEENSCHAP UIT TE BREIDEN TOT DE MET DE GEMEENSCHAP GEASSOCIEERDE LANDEN EN GEBIEDEN EN TOT DE PRODUKTEN UIT DIE LANDEN . HIERTOE BEPAALT ARTIKEL 2 , LID 1 , DAT PRODUKTEN VAN OORSPRONG UIT DE GEASSOCIEERDE LANDEN EN GEBIEDEN MET VRIJDOM VAN DOUANERECHTEN EN HEFFINGEN VAN GELIJKE WERKING IN DE GEMEENSCHAP MOGEN WORDEN INGEVOERD . VERDER ZIJ NOG GEWEZEN OP ARTIKEL 5 , LID 1 , VAN HET BESLUIT , BEPALENDE DAT ' ' DE LID-STATEN ZICH VAN IEDERE MAATREGEL OF HANDELWIJZE VAN INTERNE FISCALE AARD ONTHOUDEN , DIE RECHTSTREEKS OF ZIJDELINGS TOT DISCRIMINATIE TUSSEN HUN PRODUKTEN EN GELIJKSOORTIGE PRODUKTEN VAN OORSPRONG UIT DE LANDEN EN GEBIEDEN VOERT ' ' . DEZE BEPALINGEN ZIJN TE VERGELIJKEN ENERZIJDS MET ARTIKEL 37 , LID 2 , EEG-VERDRAG EN ANDERZIJDS MET ARTIKEL 95 BETREFFENDE DE NIET-DISCRIMINERENDE TOEPASSING VAN BINNENLANDSE BELASTINGREGELINGEN OP NATIONALE EN INGEVOERDE PRODUKTEN . HET IS DAN OOK DUIDELIJK DAT GEDISTILLEERD VAN OORSPRONG UIT DE IN BESLUIT NR . 70/549 BEDOELDE LANDEN EN GEBIEDEN BIJ INVOER DIENT TE WORDEN BEHANDELD OP DE WIJZE ALS IN HET VOORGAANDE IS BESCHREVEN MET BETREKKING TOT PRODUKTEN VAN OORSPRONG UIT DE GEMEENSCHAP .

23MITSDIEN MOET OP DE DERDE VRAAG WORDEN GEANTWOORD DAT BESLUIT NR . 70/549 VAN DE RAAD VAN 29 SEPTEMBER 1970 INZAKE DE ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE MET DE EUROPESE ECONOMISCHE GEMEENSCHAP - BEHOUDENS DE DOOR DE NATIONALE RECHTER VAST TE STELLEN TOEPASSELIJKHEID DAARVAN OP DE FEITEN VAN DE ZAAK - TOT DOEL HEEFT , DE WAREN UIT DE BETROKKEN LANDEN EN GEBIEDEN OP VOET VAN GELIJKHEID MET COMMUNAUTAIRE PRODUKTEN TE PLAATSEN , TEN AANZIEN VAN EVENTUEEL DISCRIMINERENDE PRAKTIJKEN VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD .

HET HOF VAN JUSTITIE ,

UITSPRAAK DOENDE OP DE BIJ BESCHIKKING VAN 22 MAART 1978 GESTELDE VRAGEN VAN HET FINANZGERICHT HAMBURG , VERKLAART VOOR RECHT :

1 . ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG IS EEN LEX SPECIALIS TEN OPZICHTE VAN DE ARTIKELEN 92 EN 93 VAN HET VERDRAG , IN DIE ZIN DAT OVERHEIDSMAATREGELEN DIE VERBAND HOUDEN MET DE UITOEFENING VAN EEN UITSLUITEND RECHT DOOR EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD , OOK DAN AAN DE VEREISTEN VAN ARTIKEL 37 MOETEN WORDEN GETOETST , WANNEER DAARBIJ EEN STAATSSTEUN IS INGESTELD TEN BEHOEVE VAN DE PRODUCENTEN DIE AAN HET MONOPOLIE ZIJN ONDERWORPEN .

2 . HET IS ONVERENIGBAAR MET ARTIKEL 37 , LID 1 , EEG-VERDRAG WANNEER EEN NATIONAAL HANDELSMONOPOLIE EEN PRODUKT ZOALS GEDISTILLEERD MET BEHULP VAN OPENBARE MIDDELEN IN DE HANDEL BRENGT TEGEN EEN PRIJS DIE ABNORMAAL LAAG IS IN VERGELIJKING MET DE PRIJS VOOR BELASTING VAN UIT EEN ANDERE LID-STAAT INGEVOERDE GEDISTILLEERDE DRANKEN VAN VERGELIJKBARE KWALITEIT .

3 . DEGENE DIE DE FINANCIELE GEVOLGEN ONDERVINDT VAN EEN DISCRIMINATIE WELKE VOORTVLOEIT UIT EEN ABNORMALE VERLAGING VAN DE DOOR EEN OVERHEIDSMONOPOLIE MET BEHULP VAN OPENBARE MIDDELEN TOEGEPASTE VERKOOPPRIJS , ONTLEENT AAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG RECHTEN DIE DE NATIONALE RECHTERLIJKE INSTANTIES MOETEN HANDHAVEN .

4 . DE WERKINGSSFEER VAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG STREKT ZICH NIET UIT TOT MAATREGELEN DIE DE INVOER VAN GOEDEREN UIT DERDE LANDEN BETREFFEN .

5 . BESLUIT NR . 70/549 VAN DE RAAD VAN 29 SEPTEMBER 1970 INZAKE DE ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE MET DE EUROPESE ECONOMISCHE GEMEENSCHAP HEEFT - BEHOUDENS DE DOOR DE NATIONALE RECHTER VAST TE STELLEN TOEPASSELIJKHEID ERVAN OP DE FEITEN VAN DE ZAAK - TOT DOEL , DE WAREN UIT DE BETROKKEN LANDEN EN GEBIEDEN OP VOET VAN GELIJKHEID MET COMMUNAUTAIRE PRODUKTEN TE PLAATSEN , TEN AANZIEN VAN EVENTUEEL DISCRIMINERENDE PRAKTIJKEN VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD .

1 . ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG BLIJFT OOK NA DE OVERGANGSPERIODE VAN TOEPASSING IN ALLE GEVALLEN WAARIN , OOK NA DE IN HET VERDRAG VERLANGDE AANPASSING , DE UITOEFENING VAN DE EXCLUSIEVE RECHTEN VAN EEN OVERHEIDSMONOPOLIE LEIDT TOT EEN IN DIT ARTIKEL VERBODEN DISCRIMINATIE OF BEPERKING . VOORAL WANNEER HET GAAT OM EEN ACTIVITEIT VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE , DIE SPECIFIEK VERBAND HOUDT MET DE UITOEFENING DOOR DAT MONOPOLIE VAN EEN EXCLUSIEF RECHT TOT AANKOOP , VERWERKING EN VERKOOP VAN GEDISTILLEERD , KAN MITSDIEN DE TOEPASSELIJKHEID VAN ARTIKEL 37 NIET WORDEN UITGESLOTEN .

2 . ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG IS EEN LEX SPECIALIS TEN OPZICHTE VAN DE ARTIKELEN 92 EN 93 VAN HET VERDRAG , IN DIE ZIN DAT OVERHEIDSMAATREGELEN DIE VERBAND HOUDEN MET DE UITOEFENING VAN EEN UITSLUITEND RECHT DOOR EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD , OOK DAN AAN DE VEREISTEN VAN ARTIKEL 37 MOETEN WORDEN GETOETST , WANNEER DAARBIJ EEN STAATSSTEUN IS INGESTELD TEN BEHOEVE VAN DE PRODUCENTEN DIE AAN HET MONOPOLIE ZIJN ONDERWORPEN .

3 . HET IS ONVERENIGBAAR MET ARTIKEL 37 , LID 1 , EEG-VERDRAG WANNEER EEN NATIONAAL HANDELSMONOPOLIE EEN PRODUKT ZOALS GEDISTILLEERD MET BEHULP VAN OPENBARE MIDDELEN IN DE HANDEL BRENGT TEGEN EEN PRIJS DIE ABNORMAAL LAAG IS IN VERGELIJKING MET DE PRIJS VOOR BELASTING VAN UIT EEN ANDERE LID-STAAT INGEVOERDE GEDISTILLEERDE DRANKEN VAN VERGELIJKBARE KWALITEIT .

4 . DEGENE DIE DE FINANCIELE GEVOLGEN ONDERVINDT VAN EEN DISCRIMINATIE WELKE VOORTVLOEIT UIT EEN ABNORMALE VERLAGING VAN DE DOOR EEN OVERHEIDSMONOPOLIE MET BEHULP VAN OPENBARE MIDDELEN TOEGEPASTE VERKOOPPRIJS , ONTLEENT AAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG RECHTEN DIE DE NATIONALE RECHTERLIJKE INSTANTIES MOETEN HANDHAVEN .

5 . DE WERKINGSSFEER VAN ARTIKEL 37 EEG-VERDRAG STREKT ZICH NIET UIT TOT MAATREGELEN DIE DE INVOER VAN GOEDEREN UIT DERDE LANDEN BETREFFEN , WANT DE INVOERREGELING VAN DEZE PRODUKTEN VALT NIET ONDER DE BEPALINGEN BETREFFENDE DE INTERNE MARKT , DOCH ONDER DIE BETREFFENDE DE HANDELSPOLITIEK .

6 . BESLUIT NR . 70/549 VAN DE RAAD VAN 29 SEPTEMBER 1970 INZAKE DE ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE MET DE EUROPESE ECONOMISCHE GEMEENSCHAP HEEFT TOT DOEL , DE WAREN UIT DE BETROKKEN LANDEN EN GEBIEDEN OP VOET VAN GELIJKHEID MET COMMUNAUTAIRE PRODUKTEN TE PLAATSEN , TEN AANZIEN VAN EVENTUEEL DISCRIMINERENDE PRAKTIJKEN VAN EEN NATIONAAL MONOPOLIE VAN COMMERCIELE AARD .

1 . NATIONALE MONOPOLIES VAN COMMERCIELE AARD - VERDRAGSBEPALINGEN - TOEPASSING RATIONE TEMPORIS

( EEG-VERDRAG , ART . 37 )

2 . NATIONALE MONOPOLIES VAN COMMERCIELE AARD - UITOEFENING VAN EEN EXCLUSIEF RECHT - MAATREGELEN VERBAND HOUDENDE MET DE TOEKENNING VAN STEUN - TOETSING AAN ARTIKEL 37

( EEG-VERDRAG , ARTT . 37 , 92 EN 93 )

3 . NATIONALE MONOPOLIES VAN COMMERCIELE AARD - IN DE HANDEL BRENGEN VAN EEN PRODUKT TEGEN EEN PRIJS DIE ABNORMAAL LAAG IS - ONVERENIGBAAR MET ARTIKEL 37

( EEG-VERDRAG , ART . 37 )

4 . NATIONALE MONOPOLIES VAN COMMERCIELE AARD - DISCRIMINATIE - VERBOD - RECHTSTREEKSE WERKING

( EEG-VERDRAG , ART . 37 )

5 . NATIONALE MONOPOLIES VAN COMMERCIELE AARD - VERDRAGSBEPALINGEN - UIT DERDE LANDEN INGEVOERDE PRODUKTEN - NIET-TOEPASSELIJKHEID

( EEG-VERDRAG , ART . 37 )

6 . ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE - BESLUIT NR . 70/549 VAN DE RAAD - GEVOLG - WAREN UIT DE BETROKKEN LANDEN EN GEBIEDEN - AAN EEN NATIONAAL HANDELSMONOPOLIE ONDERWORPEN COMMUNAUTAIRE PRODUKTEN - GELIJKHEID VAN BEHANDELING

( EEG-VERDRAG , ART . 37 ; BESLUIT VAN DE RAAD NR . 70/549 , ART . 2 , LID 1 , EN ART . 5 , LID 1 )

KOSTEN

24DE KOSTEN DOOR DE REGERING VAN DE FRANSE REPUBLIEK , DE REGERING VAN DE BONDSREPUBLIEK DUITSLAND EN DE COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN WEGENS INDIENING HUNNER OPMERKINGEN BIJ HET HOF GEMAAKT , KUNNEN NIET VOOR VERGOEDING IN AANMERKING KOMEN . TEN AANZIEN VAN DE PARTIJEN IN HET HOOFDGEDING IS DE PROCEDURE ALS EEN ALDAAR GEREZEN INCIDENT TE BESCHOUWEN , ZODAT HET FINANZGERICHT HAMBURG OVER DE KOSTEN HEEFT TE BESLISSEN .

IN ZAAK 91/78 ,

BETREFFENDE EEN VERZOEK AAN HET HOF KRACHTENS ARTIKEL 177 EEG-VERDRAG VAN HET FINANZGERICHT HAMBURG , IN HET ALDAAR AANHANGIG GEDING TUSSEN

FIRMA HANSEN GMBH & CO , TE FLENSBURG ,

EN

HAUPTZOLLAMT FLENSBURG ,

OM EEN PREJUDICIELE BESLISSING OVER DE UITLEGGING VAN DE ARTIKELEN 37 , 92 EN 93 EEG-VERDRAG EN ARTIKEL 2 , LID 1 , VAN BESLUIT NR . 70/549 VAN DE RAAD VAN 29 SEPTEMBER 1970 INZAKE DE ASSOCIATIE VAN DE LANDEN EN GEBIEDEN OVERZEE MET DE EUROPESE ECONOMISCHE GEMEENSCHAP , IN VERBAND MET DE TOEPASSING VAN HET DUITSE BRANNTWEINMONOPOLGESETZ VAN 8 APRIL 1922 , ZOALS GEWIJZIGD BIJ DE WETTEN VAN 2 MEI EN 5 JULI 1976 ,