Resolutie van het Europees Parlement van 15 december 2021 over nieuwe richtsnoeren voor het humanitaire optreden van de EU (2021/2163(INI))

—

gezien de artikelen 208 en 214 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

—

gezien artikel 21 van het Verdrag betreffende de Europese Unie,

—

gezien Verordening (EG) nr. 1257/96 van de Raad van 20 juni 1996 betreffende humanitaire hulp ⁽¹⁾,

—

gezien Verordening (EU) 2021/836 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2021 tot wijziging van Besluit nr. 1313/2013/EU betreffende een Uniemechanisme voor civiele bescherming ⁽²⁾,

—

gezien Verordening (EU) 2021/947 van het Europees Parlement en de Raad van 9 juni 2021 tot vaststelling van het instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling en internationale samenwerking — Europa in de wereld, tot wijziging en intrekking van Besluit nr. 466/2014/EU en tot intrekking van Verordening (EU) 2017/1601 en Verordening (EG, Euratom) nr. 480/2009 van de Raad ⁽³⁾,

—

gezien de gemeenschappelijke verklaring van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen der lidstaten, in het kader van de Raad bijeen, het Parlement en de Commissie over de Europese consensus betreffende humanitaire hulp van 2008 ⁽⁴⁾,

—

gezien het vierde Verdrag van Genève betreffende de bescherming van burgers in oorlogstijd van 12 augustus 1949,

—

gezien Besluit 2003/335/JBZ van de Raad van 8 mei 2003 inzake opsporing en vervolging van genocide, misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdrijven ⁽⁵⁾,

—

gezien de conclusies van de Raad van 26 november 2018 over het vergroten van de mondiale voedsel- en voedingszekerheid,

—

gezien de EU-richtsnoeren inzake de bevordering van de naleving van het internationaal humanitair recht ⁽⁶⁾,

—

gezien resolutie 2286 van 3 mei 2016 van de VN-Veiligheidsraad over de bescherming van de gewonden en zieken, medisch personeel en humanitair personeel in gewapende conflicten,

—

gezien het verslag van de secretaris-generaal van de VN van 23 augustus 2016 over het eindresultaat van de wereldtop over humanitaire hulp en de toezeggingen die door de deelnemers aan de top zijn gedaan,

—

gezien de op 23 mei 2016 ondertekende “Grand Bargain”-overeenkomst, de jaarlijkse onafhankelijke verslagen daarover, met name het verslag van 2021, en het Grand Bargain 2.0-kader en de bijlagen die tijdens de jaarlijkse Grand Bargain-bijeenkomst van 15-17 juni 2021 zijn gepresenteerd,

—

gezien het verslag van de Hoge Commissaris van de VN voor vluchtelingen van juli 2021 over het gebruik van flexibele financiering in 2020, en de actualiseringen daarvan,

—

gezien het kader van Sendai voor rampenrisicovermindering 2015-2030, dat is aangenomen tijdens de derde Wereldconferentie van de VN over de beperking van het risico op rampen, die van 14 tot en met 18 maart 2015 in Sendai, Japan, is gehouden, en gezien de resultaten van de mondiale platforms voor de beperking van het risico op rampen, die in 2017 in Cancún en in 2019 in Genève zijn gehouden,

—

gezien de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling en de doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling (SDG’s) van de VN,

—

gezien het overzicht van wereldwijde humanitaire hulp van 2021 van het VN-Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Aangelegenheden en de maandelijkse geactualiseerde versies daarvan,

—

gezien de mededeling van de Commissie van 3 maart 2021, getiteld “Een Unie van gelijkheid: Strategie inzake de rechten van personen met een handicap 2021-2030” (COM(2021)0101),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 10 maart 2021 over het humanitaire optreden van de EU: nieuwe uitdagingen, zelfde beginselen (COM(2021)0110) en de daaropvolgende conclusies van de Raad van 20 mei 2021,

—

gezien zijn resoluties over humanitaire hulp, met name die van 11 december 2013 over de EU-aanpak inzake weerbaarheid en het beperken van het risico op rampen in ontwikkelingslanden: lessen uit de voedselzekerheidscrises ⁽⁷⁾, van 26 november 2015 over onderwijs aan kinderen in noodsituaties en aanhoudende crises ⁽⁸⁾, van 16 december 2015 inzake voorbereiding voor de humanitaire wereldtop: uitdagingen en kansen voor humanitaire hulp ⁽⁹⁾, van 1 juni 2017 over veerkracht als een strategische prioriteit van het extern beleid van de EU ⁽¹⁰⁾, en van 17 april 2018 over de tenuitvoerlegging van het financieringsinstrument voor ontwikkelingssamenwerking, het instrument voor humanitaire hulp en het Europees Ontwikkelingsfonds ⁽¹¹⁾,

—

gezien artikel 54 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie ontwikkelingssamenwerking (A9-0328/2021),

A.

overwegende dat de humanitaire behoeften nooit eerder zo groot zijn geweest, met in 2021 238 miljoen hulpbehoevende mensen, grotendeels als gevolg van conflicten, maar ook van systemische factoren zoals klimaatverandering, natuurrampen, aantasting van het milieu, groei van de wereldbevolking, voedselonzekerheid, beperkte watervoorraden en falend bestuur; overwegende dat de toenemende humanitaire behoeften en de steeds grotere complexiteit ervan gevolgen hebben voor elk van de SDG’s en wijzen op een verontrustend gebrek aan mondiale vooruitgang met betrekking tot de Agenda 2030;

B.

overwegende dat de COVID-19-pandemie bestaande kwetsbaarheden en ongelijkheden heeft vergroot, de humanitaire noden heeft verergerd — met name een sterke toename van honger en een gebrek aan voedselvoorziening, waarbij bijna 300 miljoen mensen het risico lopen acuut met voedselonzekerheid te maken te krijgen en meer dan 40 miljoen mensen met voedselnood worden geconfronteerd — en de humanitaire respons heeft bemoeilijkt vanwege de sluiting van grenzen en andere beperkingen, bijvoorbeeld door de pogingen van partijen bij een gewapend conflict; overwegende dat de toename van de humanitaire behoeften deels het gevolg is van onvoldoende ontwikkelingshulp om de oorzaken van de kwetsbaarheid aan te pakken; overwegende dat volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling de humanitaire hulp voor alle kwetsbare situaties tussen 2015 en 2016 met 38 % is toegenomen, terwijl de programmeerbare ontwikkelingshulp voor kwetsbare situaties in dezelfde periode niet is gestegen ⁽¹²⁾; overwegende dat de bijdrage voor humanitaire hulp tussen 2014 en 2018 de op een na grootste was van alle bijdragen voor overzeese ontwikkelingshulp die de 29 landen in de Commissie voor ontwikkelingsbijstand hebben toegekend ⁽¹³⁾;

C.

overwegende dat enerzijds de COVID-19-pandemie een aantal logistieke belemmeringen heeft gecreëerd voor internationale organisaties die hulpoperaties uitvoeren, terwijl anderzijds deze logistieke uitdagingen hebben bijgedragen tot een aantal veranderingen in de wijze waarop hulpprogramma’s worden uitgevoerd, met name een vergroting van het belang van het lokaliseren van humanitaire hulp;

D.

overwegende dat in 2018 ongeveer 108 miljoen mensen internationale humanitaire hulp nodig hadden als gevolg van stormen, overstromingen, droogte en bosbranden; overwegende dat tegen 2050 elk jaar mogelijk ruim 200 miljoen mensen humanitaire hulp nodig zullen hebben als gevolg van klimaatgerelateerde rampen en de sociaal-economische gevolgen van de klimaatverandering;

E.

overwegende dat vrouwen en meisjes door noodsituaties het zwaarst getroffen worden; overwegende dat het voor tienermeisjes in conflictgebieden 90 % waarschijnlijker is dat ze niet naar school gaan, dat het voor 70 % van de vrouwen in humanitaire situaties waarschijnlijker is dat ze gendergerelateerd geweld ondervinden en dat meer dan 70 % van de personen die met chronische honger te maken krijgen, vrouw is;

F.

overwegende dat de humanitaire luchtbrug van de EU, die is opgezet als reactie op de door de pandemie veroorzaakte vervoersproblemen, er in belangrijke mate toe heeft bijgedragen dat kritieke lacunes in de humanitaire respons konden worden opgevuld door het vervoer van hulp, noodhulp en humanitair personeel te vergemakkelijken;

G.

overwegende dat de grotere frequentie en intensiteit van door het klimaat veroorzaakte rampen conflicten aanwakkeren en meer mensen op ongeziene wijze opgesloten houden in een toestand van langdurige ontheemding, terwijl een aantal aanhoudende crises onopgelost blijft;

H.

overwegende dat tegenover de groeiende humanitaire behoeften geen adequate middelen zijn geplaatst, met als gevolg een snel toenemende financieringskloof: in 2020 is aan de humanitaire oproep van de VN slechts gehoor gegeven voor minder dan de helft van het gevraagde bedrag, en in augustus 2021 was slechts 10,9 miljard USD aan middelen beschikbaar voor behoeften ter hoogte van 36,6 miljard USD (30 % van het totaal) ⁽¹⁴⁾; overwegende dat in 2020 de financiering van de 20 grootste publieke donoren die geen verband hield met de COVID-19-pandemie, is teruggezakt onder het niveau van 2019 ⁽¹⁵⁾;

I.

overwegende dat de mondiale humanitaire steun nog steeds sterk afhankelijk is van een zeer beperkt aantal donoren, waarbij de tien grootste ongeveer 85 % van alle financiering voor hun rekening nemen;

J.

overwegende dat humanitaire hulp een essentiële pijler is van het externe optreden van de EU en dat in 2020 de financiering van de EU en de lidstaten samen 36 % uitmaakte van de mondiale humanitaire hulp — het grootste aandeel ter wereld; overwegende dat de hoogte van de bijdragen binnen de EU varieert, waarbij vier lidstaten en de Commissie goed zijn voor ongeveer 90 % van alle humanitaire financiering van de EU;

K.

overwegende dat de herhaalde toezegging van de ondertekenaars van Grand Bargain 2.0 om te zorgen voor een humanitaire respons die zo lokaal is als mogelijk en zo internationaal als nodig, de verplichting inhoudt om ten minste 25 % van de humanitaire financiering zo rechtstreeks mogelijk te verstrekken aan lokale en nationale actoren; overwegende dat deze doelstelling echter nog lang niet wordt gehaald;

L.

overwegende dat de bestaande kloof op het gebied van ontwikkelingsfinanciering het absoluut noodzakelijk maakt de efficiëntie, effectiviteit zichtbaarheid, risicodeling, transparantie en aflegging van verantwoording met betrekking tot het humanitaire systeem te verbeteren en ervoor te zorgen dat meer landen aan de humanitaire inspanning bijdragen, zodat de hulp tegemoetkomt aan de behoeften van de getroffen bevolkingsgroepen, zoals onlangs nog is benadrukt in Grand Bargain 2.0, waarbij de nadruk ligt op lokalisatie en kwaliteitsvolle financiering als belangrijkste faciliterende prioriteiten;

M.

overwegende dat kwaliteitsvolle financiering een van de twee faciliterende prioriteiten van Grand Bargain 2.0 is; overwegende dat in de tweede pijler van het politiek forum op hoog niveau inzake humanitaire financiering van 2016 wordt opgeroepen tot een verbreding van de basis inzake humanitaire hulpmiddelen door middel van partnerschappen met nieuwe of opkomende bilaterale donoren en de particuliere sector, zodat geldovermakingen en islamitische sociale financiering worden vergemakkelijkt ⁽¹⁶⁾; overwegende dat de humanitaire hulp van particuliere donoren al aan het stijgen is, getuige de toename van 6,2 miljard USD in 2018 tot een recordbedrag van 6,8 miljard USD in 2019, een stijging met 9 % ⁽¹⁷⁾;

N.

overwegende dat de Commissie heeft voorgesteld een proefproject inzake blending op te zetten om de basis inzake middelen voor humanitaire actie aanzienlijk te vergroten en dat zij met het oog hierop heeft aangedrongen op een grotere betrokkenheid van de particuliere sector;

O.

overwegende dat versnippering van de humanitaire hulp een hardnekkige uitdaging blijft, met een overvloed aan donoren en hulpinstanties en een gebrek aan coördinatie tussen hun activiteiten en projecten;

P.

overwegende dat het gebruik van consortiumorganisaties door donoren wordt aangemoedigd bij ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp; overwegende dat consortiumorganisaties in vergelijking met andere methoden doorgaans gekenmerkt worden door grootschaligere doelstellingen en meer middelen;

Q.

overwegende dat het aanpakken van humanitaire crises niet alleen meer financiering vergt, maar ook doortastende politieke inspanningen om de behoeften te verminderen door conflicten te voorkomen en te beëindigen, de fundamentele mensenrechten te beschermen, duurzame ontwikkeling te bevorderen, risico’s en kwetsbaarheden te verminderen, klimaatverandering tegen te gaan en zich eraan aan te passen, corruptie bij de toewijzing van middelen aan te pakken en het gebrek aan transparantie in de betrekkingen met lokale organisaties aan te pakken;

R.

overwegende dat de basisnormen en -beginselen overal ter wereld op de helling komen te staan door regelmatige schendingen van het internationale humanitaire recht, waaronder aanvallen op burgers en humanitaire en medische hulpverleners, naast toenemende belemmeringen voor de verstrekking van humanitaire hulp;

S.

overwegende dat de aanvallen op humanitair personeel de afgelopen jaren dramatisch zijn toegenomen;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.